Λίγα λόγια για την εφηβεία
Η εφηβεία είτε η ήβη αποτελεί την μεταβολή του παιδιού σε ενήλικα. Είναι αλήθεια ότι σύμφωνα με την βιβλιογραφία είναι η περίοδος ζωής μεταξύ 11 και 21 ετών. Υπάρχει διαχωρισμός σε τρία στάδια: στην πρώιμη εφηβεία που αρχίζει από τα 11-14 ετών, μέση από τα 14-17 και η όψιμη 17-21 ετών.
Ταυτόχρονα κατά την διάρκεια της εφηβείας υπάρχουν πολλές αλλαγές: όπως η σεξουαλική ωρίμανση, αύξηση ύψους, βάρους και σκελετικής μάζας καθώς και διαφοροποιήσεις στην σωματική σύνθεση. Εν τω μεταξύ, ραγδαίες αλλαγές βιώνουν οι έφηβοι σχετικά με το σχήμα και μέγεθος σώματος που δημιουργεί αμφιθυμία. Για αυτό καλό είναι πρώτον οι έφηβοι να κάνουν συζητήσεις με τους γονείς τους και δεύτερον να ζητούν συμβουλές από κάποιον ειδικό. Γιατί αν δεν συμβεί αυτό τότε υπάρχει πιθανότητα δημιουργίας παραμορφωμένης εικόνας σώματος. Που συνεπώς στο μέλλον θα οδηγήσει σε διαταραχές που αφορούν την πρόσληψη της τροφής.
Εξίσου σημαντικό είναι ότι πέρα από τις σωματικές αλλαγές κατά την διάρκεια της εφηβείας είναι εμφανή η ανάπτυξη της προσωπικής ταυτότητας, οι ηθικές αξίες, συναισθήματα αυτοεκτίμησης και επαγγελματικές φιλοδοξίες. Με άλλα λόγια, η εφηβεία είναι η ηλικία κατά την οποία οι νέοι έχουν επιρροές από τις παρέες συνομηλίκων. Σε μια έρευνα που έγινε σε κορίτσια παρατηρήθηκε πως οι διατροφικές επιλογές τους έχουν επηρεαστεί από το μέρος που τρώνε ή τα άτομα που είναι μαζί (Neumark-Sztainer, et al 1999). Ωστόσο, είναι η περίοδος που αμφισβητούν είτε απορρίπτουν τις διατροφικές επιλογές των γονέων τους.
Με βάση στοιχεία ερευνών σχετικά με τους εφήβους
Προφανώς οι προοπτικές έρευνες δείχνουν ότι ακόμα και αν το βάρος παραμένει σταθερό, παρατηρούνται διακυμάνσεις όσον αφορά την πρόσληψη ενέργειας, θρεπτικών συστατικών, βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων (Cusatis, et al. 2000).
Αδιαμφισβήτητα οι έφηβοι, είναι πολυάσχολοι καθώς έχουν πολλές εξωσχολικές δραστηριότητες, έχουν την ανάγκη να έχουν συναναστροφές με φίλους, έχουν αυξημένες απαιτήσεις από το σχολείο και για αυτό δεν έχουν χρόνο για κατανάλωση γευμάτων στο σπίτι.
Για αυτό τον λόγο το αποτέλεσμα είναι , να καταναλώνουν περισσότερα σνακ, παραλείπουν γεύματα και προτιμούν την κατανάλωση φτηνών και γρήγορων τροφών. Αναλυτικότερα το 83% των εφήβων καταναλώνει τροφή που ως βάση έχει το πρόχειρο φαγητό, το 1,7 αποτελείται από σνακ ανά ημέρα (Sebastian et al 2008).
Παράλληλα , η παράλειψη γευμάτων σημειώνει αυξητική τάση κατά την εφηβική περίοδο. Βασικά το πρωινό γεύμα είναι αυτό που παραλείπουν σε μεγαλύτερο βαθμό σε ποσοστό 27% στις ΗΠΑ και μόνο το 21% καθημερινά τρώει πρωινό (Woodruff et al, 2008). Συνεπώς το συγκεκριμένο γεύμα είναι σημαντικό καθώς συμβάλλει σε μείωση της προσλαμβανόμενης ενέργειας, πρωτεϊνών, φυτικών ινών, ασβεστίου, φυλλικού οξέος που υπάρχει στα δημητριακά είτε σε άλλα θρεπτικά τρόφιμα.
Ειδικότερα άλλα γεύματα που παραλείπουν οι έφηβοι είναι το μεσημεριανό σε ποσοστό 25% και το βραδινό σε ποσοστό 8% (Larson et al.,2009). Σε σύγκριση με τα αγόρια οι έφηβες είναι φανερό ότι κάνουν δίαιτες που είναι ελλιπείς σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία καθώς παραλείπουν περισσότερα γεύματα με στόχο την μείωση του σωματικού βάρους. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι όταν δεν καταναλώνουν όλα τα γεύματα τα άτομα οδηγούνται σε υπερκατανάλωση της τροφής στο αμέσως επόμενο γεύμα ( Herbold & Frates , 2000).
Διαφορά μεταξύ φυσικής δραστηριότητας και άσκησης
Αξίζει να σημειωθεί ότι, υπάρχει διαφορά μεταξύ φυσικής δραστηριότητας και άσκησης. Δηλαδή ως Φυσική δραστηριότητα σημαίνει οποιαδήποτε κίνηση που δημιουργεί την σύσπαση των σκελετικών μυών και δαπάνη ενέργειας. Για την ακρίβεια όποια δραστηριότητα κάνουμε μέσα στην ημέρα που περιέχει το στοιχείο της κίνησης. Όπως για παράδειγμα δουλειές του σπιτιού, περπάτημα.
Στον αντίποδα, η άσκηση είναι μια προγραμματισμένη και επαναλαμβανόμενη διαδικασία με στόχο την απόκτηση ή τη βελτίωση της φυσικής μας κατάστασης. Λόγου χάρη το τρέξιμο, ο στίβος είναι είδη άσκησης. Αφενός η φυσική δραστηριότητα προσδίδει θετικά αποτελέσματα στη συνολική κατάσταση της υγείας μας. Αφετέρου η άσκηση βελτιώνει ένα σύνολο λειτουργιών. Που είναι σχετικό με την καρδιοαναπνευστική ικανότητα, αυξάνει την μυϊκή αντοχή καθώς και την μυϊκή δύναμη, βελτιστοποιεί την ευκινησία και διαμορφώνει μία καλύτερη σύσταση σώματος.
Φυσική δραστηριότητα και έφηβοι
Καταρχάς στην περίοδο της εφηβείας, οι νέοι ξεκινάνε κάποιου είδους φυσικής δραστηριότητας. Με βάση τις Οδηγίες για την Φυσική Δραστηριότητα στην Αμερική υπάρχει μεγάλη έμφαση στην καθημερινή φυσική δραστηριότητα με την μορφή παιχνιδιών, κάνοντας κάποιο άθλημα, μέσω της ψυχαγωγίας, της φυσικής αγωγής είτε της προαγωγής της υγείας. Πέρα από αυτό, οι Οδηγίες για την Φυσική Δραστηριότητα προτείνουν πως καλό θα ήταν οι έφηβοι να κάνουν δραστηριότητες που αφορούν την ενδυνάμωση των οστών και μυών τρείς φορές την εβδομάδα (ODPHP 2009). Αναμφίβολα η άσκηση προσφέρει πολλά οφέλη στον οργανισμό όπως αερόβια αντοχή και μυϊκή δύναμη, ελαχιστοποιώντας την δημιουργία παχυσαρκίας και αυξάνοντας την οστική αντοχή (Whitings et al., 2004).
Συμπέρασμα
Εμφανώς σημαντική είναι , η καλή διατροφή σε συνδυασμό με άσκηση καθώς αποτελούν τις βάσεις για την υγιή ανάπτυξη και μακροπρόθεσμη καλή υγεία των εφήβων. Τα σημερινά δεδομένα παγκοσμίως, δείχνουν πως οι έφηβοι δεν κάνουν σωστή διατροφή ούτε τους ενδιαφέρει αρκετά η σωματική δραστηριότητα. Ακόμη, σημαντικό είναι ότι έρευνες έχουν αναφέρει ότι τα παιδιά που κάνουν καθημερινά κάποια μορφή άσκησης και έχουν ως βάση την υγιεινή διατροφή είναι πιο πιθανό να:
1) έχουν αποκτήσει καλύτερη ακαδημαϊκή πορεία
2) νιώθουν καλύτερα σε σχέση με τον εαυτό τους, το σώμα τους και τις ικανότητές τους
3) κάνουν σωστή διαχείριση των συναισθημάτων τους και ειδικά το άγχος
4) αποφεύγουν συναισθήματα που αφορούν την χαμηλή αυτοεκτίμηση και κατάθλιψη (APA,2014).
Πράγματι, η υγιεινή διατροφή και η τακτική άσκηση καταφέρνει να καλύψει τις ανάγκες του ανθρώπινου οργανισμού σε θρεπτικά συστατικά που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη των εφήβων. Έχοντας ως αποτέλεσμα να δημιουργήσει ένα πεδίο προστασίας ώστε να μην επιτρέψει την εμφάνιση διάφορων ασθενειών. Για την ακρίβεια, η καθημερινή άσκηση συμβάλλει στην ανάπτυξη μυών και οστών ενώ μειώνει την δημιουργία σωματικού λίπους.
Παρόλα αυτά, η σωστή διατροφή μπορεί να ελαττώσει τον κίνδυνο διατροφικών διαταραχών οι οποίες μπορούν να προκληθούν από ανθυγιεινές συμπεριφορές ελέγχου σωματικού βάρους όπως για παράδειγμα παράλειψη γευμάτων, χρήση διαιτητικών χαπιών, διουρητικών ή καθαρτικών σκευασμάτων που με την χρήση τους τα άτομα έχουν ως αποτέλεσμα την δημιουργία υποσιτισμού, την έλλειψη σιδήρου και γενικώς ελλείψεις σημαντικών βιταμινών που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη ενός υγιούς οργανισμού.
Εν τέλει, η υγιεινή διατροφή και η τακτική άσκηση κατά την εφηβεία συμβάλλουν στην πρόληψη των χρόνιων ασθενειών που σχετίζονται με την παχυσαρκία όπως καρδιοπάθεια, διαβήτης, υπέρταση και κάποιες μορφές καρκίνου (APA, 2014).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
American Psychological Association. (2014). ABCDE: Tips for Acting Boldly to Change Diet
and Exercise for Kids. Washington, D.C.
Cusatis D.C.Longitudinal nutrient intake patterns og U.S. adolescent women: The Penn State
Young Women’s Health Study.J Adolesc Health 2000;26:194-204
Herbold NH, Frates SE. (2000) Update of nutrition guidelines for the teens: trends and
concerns. Curr Opin Pediatr; 12:303-309.
Larson, N.I., Nelson, M.C., Neumark-Sztainer, D.,Story,M and Hanna, P.J (2009). Making time
for meals: Meal structure and associations with dietary intake in young adults. J Am Diet
Assoc; 109:72-79.
Neumark-Sztainer, D, Story, M, Perry, C and Casey, M. (1999) Factors influencing food
choices of adolescents: Findings from focus group discussions with adolescentes. J Am Diet
Assn; 99(8):929-937.
Office of Disease Prevention and Health Promotion, U.S. Department of Health and Human
Services,(2008). Physical Activity Guidelines for Americans. Available at
www.health.gov/guidelines, accessed 6/30/2009.
Sebastian, R.S, Cleveland, L.E, and Goldman, J.D. (2008) Effect of snacking frequency on
adolescents’ dietary intakes and meeting national recommendations. J Adolesc Health;
42:503-11.
Whitings, S.J., Vatanparast, H., Baxter-Jones, A., Faulkner, R.A., Mirwald, R., and Bailey, D.A.
(2004) Factors that affect bone mineral accrual in the adolescent growth spurt. J Nutr;
134(3):696S-700S.
Woodruff, S.J,Hanning,R. M., Lambraki, I., Storey, K.E., and McCarger, L (2008). Healthy
Eating Index-C is compromised among adolescents with body weight concerns, weight loss
dieting and meal skipping. Body Image;5:404-408.
