Ο Κλεόβουλος Κλώνης υπήρξε σταθμός για την τέχνη της σκηνογραφίας στο δυτικό θέατρο, καθώς αποτέλεσε τον πρώτο σκηνογράφο στον κόσμο, ο οποίος ανέλαβε να επιλύσει τα σκηνογραφικά προβλήματα της αναβίωσης του αρχαίου δράματος, τη δεκαετία του 1930, στα αρχαία θέατρα της Επιδαύρου, των Δελφών και του Ηρωδείου.
Λίγα βιογραφικά στοιχεία
Γεννημένος στην Κούταλη της Προποντίδας περί το 1900 και μεγαλωμένος στον Πειραιά, ολοκληρώνοντας εκεί την εγκύκλια εκπαίδευσή του, φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών. Παράλληλα παρακολουθούσε μαθήματα σχεδίου στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Στη διάρκεια των ακαδημαϊκών σπουδών, τη δεκαετία του 1920, συνεργάστηκε με τα περιοδικά Νέοι Βωμοί και Διανόηση ως σκιτσογράφος, ενώ άρθρα του δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα Βραδυνή.
Η ενασχόληση με τη σκηνογραφία
Πρώτη φορά σκηνογράφησε το 1926, έπειτα από την γνωριμία του με τον Σπύρο Μελά ο οποίος και τον ενθάρρυνε πρώτος να ασχοληθεί με την σκηνογραφία. Ωστόσο το 1929, με τις συστάσεις του Αλέξη Μινωτή και του Δημήτρη Ροντήρη προσελήφθη από την Μαρίκα Κοτοπούλη στο θίασό της «Ελεύθερη Σκηνή».
Μόνιμος συνεργάτης του Εθνικού Θεάτρου
Όντας πετυχημένος σκηνογράφος ο Κλεόβουλος Κλώνης, με πρόσκληση του σκηνοθέτη του Εθνικού Θεάτρου, Φώτου Πολίτη, εντάχθηκε στο θεσμό αυτό ως μόνιμος σκηνογράφος του θεάτρου όπου και εργάστηκε επί μισό αιώνα (1931-1981). Από την πρώτη παράσταση του θεάτρου μέχρι και την συνταξιοδότησή του, ο Κλεόβουλος Κλώνης συμπράττοντας σχεδόν πάντα με τον ενδυματολόγο Αντώνη Φωκά, σχεδίασε σκηνικά για περισσότερα από 500 έργα όλων των θεατρικών ειδών, από αρχαία ελληνική τραγωδία ως τον Ζιρωντού, συνδημιουργώντας την όψη της μεγάλης παράδοσης του Εθνικού Θεάτρου. Τα σκηνικά του είχαν αρχιτεκτονική δόμηση και πλαστική αντίληψη. Ο Κλεόβουλος Κλώνης έκτισε κυριολεκτικά τα σκηνικά του χωρίς αυτό να σημαίνει πως κατέφυγε στο νατουραλισμό, μολονότι ο νατουραλισμός με το σκηνικό που σχεδίασε για το Φιντανάκι του Παντελή Χορν θριάμβευσε κατά τρόπο ανεπανάληπτο για την Ελλάδα. Σκηνογράφησε 50 παραγωγές αρχαίου δράματος. Ως διευθυντής των τεχνικών υπηρεσιών και εργαστηρίων του θεσμού μετέπειτα, επισκεύασε και ανακαίνισε τον εξοπλισμό της σκηνής, ενώ εισήγαγε τεχνικές καινοτομίες. Επίσης, υπήρξε δάσκαλος της νεότερης γενιάς σκηνογράφων.
Η συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή
Αξίζει να σημειωθεί το γεγονός ότι συνεργάστηκε επιτυχώς και με την Εθνική Λυρική Σκηνή από την ίδρυση της το 1939 έως το 1973. Σχεδίασε σκηνικά και κοστούμια για 30 όπερες, οπερέτες και μπαλέτα, σε 106 παραγωγές ή σε αναβιώσεις παραγωγών, οι περισσότερες εξ’ αυτών σε πρώτες παρουσιάσεις.
Το σκηνογραφικό ύφος του
Αναφορικά με το ύφος του ως σκηνογράφος ο Κλεόβουλος Κλώνης εφαρμόζει τις αρχές του Appia, επιμένει στα ογκώδη σκηνικά με αρχιτεκτονικές φόρμες ενώ χρησιμοποιεί νέες τεχνικές και υλικά. Στο Εθνικό Θέατρο εφαρμόζει ύφος μεικτό με εμφανείς επιρροές από Graig, Appia, γερμανικό εξπρεσιονισμό με ρεαλιστικές διατυπώσεις διακοσμητικού ύφους. Παρ’ όλα αυτά το ύφος αυτό των Φώτου Πολίτη, Κλεόβουλου Κλώνη και Αντώνη Φωκά κατακρίνεται από τους εκπροσώπους της γενιάς του ’30 για την ροπή του ως προς της διακοσμητικότητα, την αντίθεση του ως προς το αίτημα των καιρών για απομάκρυνση από τη ρεαλιστική αναπαράσταση ενώ έμοιαζε ξένο ως προς τις ανάγκες που επιβάλλουν οι τεχνικές δυνατότητες του ελληνικού θεάτρου. Το σκηνογραφικό ύφος του Κλεόβουλου Κλώνη διέψευσε τις προσδοκίες της γενιάς του ’30 για την καλλιέργεια μιας σύγχρονης ελληνικής αισθητικής από την πρώτη σκηνή της χώρας, του Εθνικού Θεάτρου. Εν τέλει, απογοήτευσε όσους περίμεναν από την πρώτη σκηνή να αρθρώσει έναν εθνικό σκηνογραφικό λόγο.
Για την συνολική προσφορά του στο νεοελληνικό θέατρο του απονεμήθηκαν παράσημα Δημοτικών Αρχών και συλλόγων και το αργυρό μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών το 1982. Απεβίωσε στις 2 Δεκεμβρίου του 1988 και κηδεύτηκε στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών.
Δικτυογραφία:
Κλεόβουλος Κλώνης. Ανακτήθηκε από: el.wikipedia.org
Κλεόβουλος Κλώνης. Ανακτήθηκε από: virtualmuseum.nationalopera.gr
Στάμου, Μ. ΚΛΕΟΒΟΥΛΟΣ ΚΛΩΝΗΣ (1900-1988). Θεσμική καθιέρωση της καλλιτεχνικής αξίας. Ανακτήθηκε από: www.slideshare.net
