Μπορεί το όνομα Lu Xun (鲁迅) να ηχεί άγνωστο και εντελώς απόμακρο στους περισσότερους από εμάς δεν θα λέγαμε όμως ότι ισχύει το ίδιο και για την Κίνα, όπου το όνομα αυτό δεσπόζει επιβλητικά ανάμεσα στους πιο μεγάλους και διάσημους συγγραφείς, ποιητές, αλλά και δοκιμιογράφους που έχουν ποτέ βγει από την αχανή και θαυμαστή αυτή χώρα της Άπω Ανατολής. Ο Lu Xun (鲁迅) (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Zhou Shuren (周树人) (που ήταν και το πραγματικό του ονοματεπώνυμο) αποτέλεσε ίσως και τον μεγαλύτερο λογοτέχνη της μοντέρνας εποχής, καθώς από πολλούς θεωρείται δικαίως ως ο πατέρας της σύγχρονης κινεζικής λογοτεχνίας και ένας από τους πρωτοπόρους που έγραψε κάνοντας χρήση της σύγχρονης καθομιλουμένης γλώσσας.
Ο Lu Xun ήταν γόνος μιας πλούσιας και μορφωμένης οικογένειας. Εξαιτίας όμως της σύλληψης του παππού του, ο οποίος συνελήφθη και παραλίγο να καταδικαστεί σε εκτέλεση κατηγορούμενος για δωροδοκία, η οικογένεια του βρέθηκε ξαφνικά να πέφτει απότομα από τα σκαλιά της κοινωνικής ιεραρχίας, χάνοντας ολοσχερώς τα όποια προνόμια απολάμβανε προηγουμένως. Το γεγονός αυτό συνέβη όταν ακόμα ο συγγραφέας βρισκόταν σε παιδική ηλικία και η εντύπωση του ήταν τόσο ισχυρή που θα λέγαμε πως αναμφίβολα σημάδεψε τη ψυχή του, επιδρώντας δραματικά μέσα του. Δεν ήταν όμως μόνο η κοινωνική πτώση της οικογένειας του που αποτυπώθηκε τόσο έντονα εντός του, μα και η ξαφνική αλλαγή της συμπεριφοράς των οικογενειακών φίλων και των γειτόνων τους, που επί της ουσίας από φίλοι μετατράπηκαν σε εχθρούς μέσα σε μια νύχτα.
Μεγαλώνοντας, ο Lu Xun αποφάσισε αρχικά να σπουδάσει δυτική ιατρική και να εργαστεί επαγγελματικά ως γιατρός. Στην απόφαση του αυτή συντέλεσε η αποτυχία των παραδοσιακών κινεζικών θεραπειών στο να γιατρέψουν τον πατέρα του, ο οποίος έπασχε και πέθανε από κάποια ασθένεια της εποχής, πιθανότατα από φυματίωση. Η αποτυχία αυτή ώθησε τον νεαρό συγγραφέα να απομυθοποιήσει την παραδοσιακή ιατρική και να αναζητήσει μια λύση στο χώρο της δυτικής ιατρικής. Προκειμένου να σπουδάσει λοιπόν ιατρική, βρέθηκε ως φοιτητής στην Ιαπωνία. Εκεί όμως τα πράγματα άλλαξαν αισθητά σε σχέση με τις αντιλήψεις του, καθώς και με τις επαγγελματικές του φιλοδοξίες.
Την εποχή εκείνη ξέσπασε ο Ρωσσοϊαπωνικός πόλεμος του 1904 – 1905 (μέρος του οποίου έλαβε χώρα και σε κινεζικό έδαφος) και ήταν συνηθισμένο για τους καθηγητές του πανεπιστημίου, μετά το τέλος των μαθημάτων να δείχνουν εικόνες και φωτογραφίες από τον πόλεμο στους φοιτητές τους. Μια από τις εικόνες αυτές λειτούργησε ως καταλύτης στη συνείδηση του ταλαντούχου Lu Xun. Η φωτογραφία απεικόνιζε έναν Ιάπωνα στρατιώτη που ετοιμαζόταν να αποκεφαλίσει έναν Κινέζο πολίτη, ο οποίος είχε κατηγορηθεί για κατασκοπία υπέρ των Ρώσων. Από πίσω παρευρισκόταν ένα πλήθος Κινέζων, το οποίο όμως έστεκε άπραγο, κοιτώντας με την πιο παθητική απάθεια τον συμπατριώτη τους που ετοιμαζόταν να δεχθεί το φονικό χτύπημα.
Τόσο πολύ αηδίασε ο Lu Xun από την εικόνα αυτή, ώστε δήλωσε πως “δεν είναι το σώμα των συμπατριωτών μας που χρειάζεται θεραπεία, μα το μυαλό και η ψυχή τους”, βλέποντας την αδράνεια τους σαν θανατερό σύμπτωμα της νοσηρής κατάστασης τους. Και κατά τη γνώμη του, ένας καλός τρόπος για να θεραπευτεί αυτό το σύμπτωμα, ένα ισχυρότατο φάρμακο που θα ήταν ικανό να βελτιώσει την κατάσταση αυτή, ήταν η λογοτεχνία μέσω της οποίας ο ίδιος, όπως και άλλοι ομοϊδεάτες του θα είχαν την ευκαιρία και τη δυνατότητα να επηρεάσουν και να αλλάξουν προς το καλύτερο τη μεγάλη μάζα των ομοεθνών τους, αφυπνίζοντας μέσα τους υψηλά συναισθήματα και κατηγορώντας τα ελαττώματα τους, με αποτέλεσμα να αλλάξουν εν τέλει τη γενικότερη συμπεριφορά τους, καθώς και τη στάση τους απέναντι στους κατακτητές. Την περίοδο εκείνη άλλωστε άνθιζαν αρκετά κοινωνικά κινήματα που στόχευαν στη μεταρρύθμιση και την αναμόρφωση της κινεζικής κοινωνίας και η λογοτεχνία αποτελούσε αναμφίβολα ένα ισχυρό εργαλείο για την πραγματοποίηση αυτών των σκοπών.
Κατά τη διάρκεια της πολιτικής και πνευματικής ανάπτυξης του Zhou, ο Lu Xun οδηγήθηκε στο συμπέρασμα πως η χώρα είχε ανάγκη από ένα ισχυρό «λογοτεχνικό κίνημα», το οποίο θα οικοδομούσε νέα συνείδηση στους αναγνώστες του και θα υποκινούσε το λαό σε δράση ενάντια στους καταπιεστές. Το 1906 πήρε την απόφαση να εκδώσει ένα λογοτεχνικό περιοδικό, που όμως τα πρώτα του βήματα δεν σημαδεύτηκαν από επιτυχία. Το 1908 μπήκε στις γραμμές του επαναστατικού κόμματους Guang Fu Hui, ένα κίνημα που στρεφόταν ενάντια στην αυτοκρατορική δυναστεία Qing. Ο Lu Xun παρέμεινε στο κίνημα αυτό μέχρι την επανάσταση του 1911 όπου η εν λόγω δυναστεία έχασε τα ηνία της εξουσίας από την κατοχή της.
Παρακινημένος έντονα από φίλους του ο Lu Xun αποφάσισε τελικά να γράψει και να δημοσιεύσει το πρώτο του διήγημα: το “Ημερολόγιο ενός τρελού”, το 1918. Η ιστορία αυτή που έγινε και η πιο γνωστή από όλες του δημοσιεύτηκε σε περιοδικό μαζί με άλλα χαρισματικά διηγήματα του όπως ήταν “η αληθινή ιστορία του A.Q”, ενώ το 1923 κυκλοφόρησε η ανθολογία του “Πολεμικές κραυγές”, περιλαμβάνοντας μερικά ακόμα από τα πιο αναγνωρισμένα έργα του.
Στο “Ημερολόγιο ενός τρελού” ο Lu Xun χρησιμοποιεί ως πρότυπο του το ομότιτλο παραμύθι του Ρώσου ρεαλιστή Νικολάι Γκόγκολ και καταδικάζει σαν καταπέλτης την παραδοσιακή κουλτούρα του Κομφουκιανισμού, την οποία παρομοιάζει με μια νοοτροπία ανθρωποφάγων. Τα οπισθοδρομικά χαρακτηριστικά και οι προκαταλήψεις των ανθρώπων της εποχής του, που λειτουργούσαν σαν τροχοπέδη ενάντια στην πρόοδο και την εξέλιξη, δέχονται αληθινή επίθεση και συγκρίνονται εύστοχα με μορφή κανιβαλισμού. Το διήγημα αυτό έκανε θραύση όταν κυκλοφόρησε, ενώ έμεινε στην ιστορία και ως το πιο γνωστό του μέχρι σήμερα. Όλα του τα έργα στοχοποιούν κατά βάση τα κλειστά μυαλά και τις απαρχαιωμένες αντιλήψεις των συγχρόνων του, που αποτελούσαν και τις αιτίες για την πλειονότητα των κοινωνικών δυστυχιών που μάστιζαν τον τόπο.
Ο Lu Xun, κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών της ζωής του θεωρήθηκε από τη κοινή γνώμη ευρέως ως μαρξιστής και συνεργάστηκε στενά με στελέχη του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος, παρά το γεγονός πως ο ίδιος δεν μυήθηκε ποτέ στους κόλπους του. Υπήρξε ανέκαθεν φανατικός πολέμιος του Ιαπωνικού ιμπεριαλισμού και στάθηκε σταθερά υπέρ ενός ενιαίου αντιστασιακού μετώπου. Το έργο του εξακολουθεί να διαβάζεται και να συζητείται στη Κίνα, ενώ οι αναφορές στις ιστορίες και στους χαρακτήρες του είναι παραπάνω από άφθονες ακόμα και στην εποχή μας και η επιρροή που άσκησε παραμένει ακόμα αισθητή.
Κατά τα τελευταία έτη της ζωής του, το μεγαλύτερο μέρος των γραπτών του απαγορεύθηκε να κυκλοφορεί από την κυβέρνηση, με αποτέλεσμα ο Lu Xun να συνεχίζει να δημοσιεύει άρθρα, χρησιμοποιώντας όμως μια πλειάδα διαφορετικών ψευδωνύμων. Άφησε την τελευταία του πνοή το 1936, βαριά εξασθενημένος από φυματίωση. Παρόλαυτα, μέχρι και τη στιγμή αυτή δεν σταμάτησε να γράφει με πάθος και να υπερασπίζεται σθεναρά τον αγώνα εναντίον της Ιαπωνικής επιθετικότητας. Ο Ιάπωνας συγγραφέας Kenzaburō Ōe τον χαρακτήρισε ως “τον μεγαλύτερο συγγραφέα που δημιούργησε η Ασία τον εικοστό αιώνα”. Αρκετά από τα έργα του ενσωματώθηκαν σε σχολικά βιβλία, ενώ το 1951 – εποχή που η Κίνα είχε απελευθερωθεί από τους ιμπεριαλιστές διαφόρων αποχρώσεων – εγκαινιάστηκε και λειτούργησε το μουσείο Lu Xun στη Σαγκάη, όπου περιέχονται επιστολές, χειρόγραφα, φωτογραφίες και πολλά άλλα αναμνηστικά αντικείμενα που σχετίζονται με τον μεγάλο συγγραφέα. Κανείς δεν μπορεί να πει αν αποτελεί πράγματι με διαφορά τον καλύτερο Κινέζο συγγραφέα του 21ου αιώνα, μα αυτό που είναι σίγουρο, είναι το αδιαμφισβήτητο γεγονός πως άφησε το ανεξίτηλο στίγμα του στον πολιτισμό της σύγχρονης Κίνας. Η ανθολογία του “Πολεμικές κραυγές” κυκλοφορεί μεταφρασμένη και στα Ελληνικά.
