Σε απόσταση αναπνοής από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, ανάμεσα στα όρη Άγκιστρο και Μπέλες, βρίσκεται το οχυρό Ρούπελ. Αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα οχυρωμένα συγκροτήματα κατά μήκος των ελληνικών συνόρων και έχει μείνει στην ιστορία για τις σημαντικότατες, από ιστορικής άποψης, μάχες που διεξήχθησαν εκεί. Η ονομασία της περιοχής, κατά τη διάρκεια της βυζαντινής αυτοκρατορίας, ήταν στενωπός του Ρουπελίου και στη συνέχεια μετατράπηκε σε Ρούπελ, ονομασία στενά συνυφασμένη με τον ηρωισμό, την πυγμή, τη μαχητικότητα και την ανδρεία. Το οχυρό Ρούπελ αποτελεί μέρος των οχυρώσεων που είχαν δημιουργηθεί στην περιοχή από τον ελληνικό στρατό και έχουν μείνει γνωστές ως αμυντική Γραμμή Μεταξά, η οποία κατόρθωσε να ολοκληρωθεί περί το 1930.
Η ιστορία του οχυρού Ρούπελ
Η επίσημη ιστορία για το οχυρό Ρούπελ, ξεκινάει το 1914 οπότε και κατασκευάστηκε η οχύρωση, που σκοπό της είχε τον έλεγχο της κοιλάδας του Στρυμόνα από οποιαδήποτε βόρεια απειλή. Παρ’ όλο λοιπόν που τυπικά η έναρξη τοποθετείται τότε, σημαντικότατες μάχες συνέβησαν στην περιοχή και προγενέστερα, κυρίως κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, με τη μάχη του Κλειδιού το 1014 και τη μάχη του Δημητρίτζη το 1185.
Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος
Στις 26 Μαΐου 1916, ο Διοικητής του οχυρού ταγματάρχης Μαυρουδής ανακόπτει την προέλαση δύο βουλγαρικών συνταγμάτων της 7ης Μεραρχίας, μετά και από τις σχετικές εντολές που του δόθηκαν. Μετά όμως από συνεννόηση με τον Υπουργό Στρατιωτικών, αναγκάσθηκε να παραδώσει το οχυρό μαζί με τον οπλισμό που διέθετε, στον Γερμανό αξιωματικό Τιλ, καθώς το στράτευμα που διεξήγαγε την επίθεση, βρισκόταν υπό γερμανική διοίκηση.
Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος
Η έναρξη των επιθέσεων στο Ρούπελ αλλά και στις γύρω περιοχές, πραγματοποιείται τα ξημερώματα της 6ης Απριλίου 1941, με τον σφοδρό βομβαρδισμό του Πυροβολικού και λίγο αργότερα με τη χρήση των αεροπλάνων κάθετης εφόρμησης, τα λεγόμενα Στούκας. Ταυτοχρόνως, ειδικός γερμανικός λόχος, εμφανίζεται να πλέει στον ποταμό Στρυμόνα, με τη βοήθεια 18 λέμβων. Η έκβαση όμως των επιθέσεων αυτών δεν είναι η αναμενόμενη, καθώς μεγάλο μέρος του πληρώματος πνίγηκε στην περιοχή, έχοντας μπλεχτεί στα συρματοπλέγματα που είχαν προηγουμένως τοποθετηθεί εκεί και οι ελάχιστοι στρατιώτες που κατόρθωσαν να γλυτώσουν, αφού συνενώθηκαν με το 1ο Τάγμα, δέχτηκαν καταιγισμό επιθέσεων από το οχυρό Ουσίτα, γεγονός που δεν τους επέτρεψε να προχωρήσουν περαιτέρω αφού το πλήγμα τους ήταν μεγάλο. Μετά τη λήξη της ημέρας, επέστρεψαν όλοι στις θέσεις εξόρμησης.
Κατά τα ξημερώματα της επόμενης μέρας, συγκροτήθηκαν στο οχυρό του Ρούπελ τρεις διαφορετικές περιπολίες, που κοινό σκοπό τους είχαν τον έλεγχο της περιοχής για πιθανές εχθρικές <<επισκέψεις>> και την ανάκτηση των τηλεφωνικών επικοινωνιών , οι οποίες είχαν χαθεί κατά την προηγούμενη μέρα. Το γεγονός ότι οι περιπολίες εν τέλει καρποφόρησαν, σε συνδυασμό με τις ελάχιστες ελληνικές απώλειες, αν και τα γερμανικά αεροπλάνα πραγματοποιούσαν συνεχώς σφοδρότατες επιθέσεις, συνέβαλε στην ανύψωση του ηθικού της ελληνικής πλευράς, η οποία κατάφερε στο τέλος της ημέρας να απωθήσει τις γερμανικές δυνάμεις στο ύψωμα Γκολιαμά.
Την επομένη, στις 8 Απριλίου 1941, ξεκίνησε νέος κύκλος επιθέσεων εναντίον του οχυρού Ρούπελ, τόσο από ξηρά όσο και δια αέρος. Οι απώλειες που σημειώθηκαν ωστόσο, ήταν ελάχιστες και αφορούσαν κυρίως σε έναν νεκρό και τέσσερις τραυματίες. Αντιθέτως, μεγάλες ήταν οι απώλειες του εχθρού. Στο νότιο όμως μέρος του οχυρού, η κατάσταση χαρακτηριζόταν κρίσιμη αφού ενισχυμένες γερμανοβουλγαρικές δυνάμεις, κέρδιζαν συνεχώς έδαφος και είχαν ως απώτερο σκοπό τους τη διάβαση του ποταμού Στρυμόνα.
Η επόμενη μέρα υπήρξε εφιαλτική τόσο για τις ελληνικές, όσο και για τις γερμανοβουλγαρικές δυνάμεις, καθώς σε όλη τη διάρκεια της ημέρας πραγματοποιούνταν βομβαρδισμοί. Η ελληνική πλευρά, έχοντας βρεθεί σε αδιέξοδο, εξαπολύει το φονικό πυρ, με βαρύτατες συνέπειες και απώλειες για τους Γερμανούς, οι οποίοι αναγκάζονται να οπισθοχωρήσουν. Το απόγευμα της ίδιας μέρας, Γερμανοί κήρυκες, γνωστοποιούν τη συνθηκολόγηση που πραγματοποιήθηκε και ζητούν την παράδοση του οχυρού Ρούπελ. Η απάντηση άμεση και αφοπλιστική, έρχεται από τον Ταγματάρχη Γεώργιο Δουράτσο, ο οποίος αναφέρει πως τα οχυρά δεν παραδίνονται, αλλά καταλαμβάνονται. Ωστόσο, στις 10 Απριλίου 1941, η Μεραρχία επιβεβαιώνει την συνθηκολόγηση, με αποτέλεσμα το οχυρό του Ρούπελ να παραδοθεί στις γερμανικές δυνάμεις. Σχετικά με τις απώλειες που προέκυψαν, ο Πλευράκης σημειώνει στην έκθεση του: “Αι απώλειαι ασήμαντοι έναντι τοιούτου αγώνος ώστε περιορισθεί σε 4 νεκρούς αξιωματικούς και 40 άνδρες τραυματίες 2 αξιωματικοί και 150 άνδρες. Απεναντίας του αντιπάλου βαρύτατε ως μαρτυρούν τα υπάρχοντα νεκροταφεία και ας αποσιωπώ δια λόγους σκοπιμότητος”.
Το οχυρό του Ρούπελ σήμερα
Πλέον το οχυρό του Ρούπελ, αποτελεί έναν τόπο μνήμης, ανδρείας αλλά και θαυμασμού απέναντι στα ηρωικά κατορθώματα των ελληνικών δυνάμεων. Οι επισκέπτες που συνεχώς φθάνουν στο οχυρό με σκοπό να το “εξερευνήσουν” και να αναβιώσουν τα γεγονότα που συντελέστηκαν εκεί, έχουν την ευκαιρία να επισκεφθούν τη μοναδική επισκέψιμη στοά των οχυρών, στο εσωτερικό της οποίας υπάρχουν διοράματα που αναπαριστούν την καθημερινότητα των στρατιωτών. Επίσης, το μουσείο, το παρατηρητήριο, το περίπτερο των επισκεπτών καθώς και το Ηρώο των πεσόντων, είναι τα μέρη που συμβάλλουν σε μια εξ ολοκλήρου γνώση της ιστορικής αλήθειας, αλλά και στην απόδοση τιμών στους ανθρώπους που πολέμησαν, και μερικές φορές σκοτώθηκαν, για την πατρίδα, για το έθνος. Μόνο όταν επέρχεται ιστορική λήθη, πεθαίνουν οι ήρωες μας!
Πηγές:
- https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CE%BF%CF%8D%CF%80%CE%B5%CE%BB
- http://www.roupel.gr/history.html
- https://www.taxidologio.gr/serres-todo-roupel.html
Σύνταξη κειμένου: Ευθυμία Μερτσανίδου
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
