Όποιος περνά από την οδό Μαρασλή στο Κολωνάκι, δικαιολογημένα νιώθει την ανάγκη να επιβραδύνει το βήμα του, καθώς πλησιάζει στον αριθμό 4, ώστε να θαυμάσει το εντυπωσιακό νεοκλασικό κτίριο του Μαρασλείου Διδασκαλείου. Το Μαράσλειο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης, όπως είναι το πλήρες όνομά του, πρωταγωνίστησε στην Ιστορία της Ελληνικής Εκπαίδευσης κατά τον 20ό αιώνα, συνδεόμενο με τις σημαντικότερες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις και εξελίξεις.
Η Ιστορία του Διδασκαλείου
Η έναρξη λειτουργίας του Μαρασλείου Διδασκαλείου, το οποίο αντικατέστησε το ανεπαρκές κτίριο στην οδό Μουρούζη, ανάγεται στις αρχές του προηγούμενου αιώνα και συγκεκριμένα στο 1905. Το «περικαλλές», όπως αποκαλείτο, κτίριο οικοδομήθηκε σε οικόπεδο 10 στρεμμάτων στην οδό Μαρασλή, το οποίο προσέφερε η Ιερά Μονή Ασωμάτων Πετράκη στην Κυβέρνηση, ύστερα από πρωτοβουλία του Διδασκαλικού Συλλόγου Ελλάδος. Τα σχέδια ανέγερσης του κτιρίου επιμελήθηκε ο αρχιτέκτων Δημήτρης Καλλίας, ενώ ο εθνικός ευεργέτης Γρηγόριος Μαρασλής, προς τιμήν του οποίου το Διδασκαλείο ονομάστηκε Μαράσλειο, ανέλαβε εξ ολοκλήρου τα έξοδα ανέγερσης και εξοπλισμού με μέσα διδασκαλίας. Τα οικοδομικά σχέδια προέβλεπαν ένα διώροφο νεοκλασικό οίκημα με μαρμάρινη είσοδο και προπύλαια με μεγάλη αυλή και κήπο. Σύμφωνα με την αρχική πρόβλεψη, κτίστηκαν δύο κτίρια: το κεντρικό, προοριζόμενο για το Διδασκαλείο και το κτίριο «Αριστοτέλης», προοριζόμενο για το πρότυπο Δημοτικό Σχολείο, το οποίο λειτούργησε για πρώτη φορά το 1910 και προσαρτήθηκε αργότερα στο Διδασκαλείο για την πρακτική άσκηση και επιμόρφωση των Δασκάλων και Νηπιαγωγών.
Από τις σημαντικές προσωπικότητες που θήτευσαν στο Διδασκαλείο ξεχώρισαν δύο από τους πρωτεργάτες του Εκπαιδευτικού Ομίλου, ο Αλέξανδρος Δελμούζος και ο Δημήτρης Γληνός. Οι δύο μεγάλοι παιδαγωγοί κατάφεραν να αφήσουν το στίγμα τους στην ιστορία του Διδασκαλείου και να διαδραματίσουν κομβικό ρόλο στα εκπαιδευτικά δρώμενα της Ελλάδας με την δράση και τις καινοτόμες για την εποχή ιδέες και στάσεις τους. Αξίζει να μνημονευθεί, μεταξύ άλλων, και ο σημαντικός παιδαγωγός Ηλίας Βιγγόπουλος, ο οποίος διετέλεσε Καθηγητής και Διευθυντής στο Μαράσλειο Διδασκαλείο τη δεκαετία του ’70.
Ως προς τον εκπαιδευτικό ρόλο του Μαρασλείου, για τρεις δεκαετίες το κτίριο λειτούργησε ως Διδασκαλείο με αποστολή την κατάρτιση εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (Π.Ε.). Από το 1933, έτος κατά το οποίο την εκπαίδευση εκπαιδευτικών Π.Ε. ανέλαβαν οι Παιδαγωγικές Ακαδημίες, έως το 1985 στον χώρο του Διδασκαλείου λειτούργησε η Μαράσλειος Παιδαγωγική Ακαδημία. Οι μετεκπαιδευόμενοι στην Παιδαγωγική Ακαδημία φοιτητές δίδασκαν ως «δόκιμοι» στα πρότυπα Δημοτικά Σχολεία που υπάγονταν στην Μαράσλειο και μετά το πέρας των σπουδών τους στελέχωναν τα δημόσια σχολεία της χώρας. Το 1985 εισήχθησαν για τελευταία φορά σπουδαστές στη Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία, καθώς στα μέσα της δεκαετίας του ’80 ιδρύθηκαν τα Παιδαγωγικά Τμήματα των Πανεπιστημίων, τα οποία ανέλαβαν έκτοτε την κατάρτιση εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Μέχρι το 1995 το Μαράσλειο Διδασκαλείο λειτούργησε ως μοναδικός φορέας μετεκπαίδευσης Δασκάλων και Νηπιαγωγών Γενικής και Ειδικής Αγωγής, ενώ το ίδιο έτος εντάχθηκε στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών, με αποτέλεσμα την ακαδημαϊκή και οργανωτική του αναβάθμιση.
Παράλληλα, από τη ίδρυσή του έως και το 1979, το κτίριο στέγαζε το 2ο Γυμνάσιο Θηλέων, το οποίο αργότερα μετατράπηκε σε μεικτό λύκειο και μετονομάστηκε σε 26ο Λύκειο Αθηνών. Το 26ο Λύκειο Αθηνών στεγάζεται αδιάκοπα έως και σήμερα στο κτίριο «Αριστοτέλης», στον δεύτερο και τρίτο όροφο, με ξεχωριστό χώρο διαλείμματος και ξεχωριστή είσοδο, από τη γωνία των οδών Μαρασλή και Σουηδίας. Για ένα διάστημα, στο κτιριακό συγκρότημα στεγάστηκε και το 15ο Δημοτικό Σχολείο, που λειτουργούσε ως απογευματινό, αλλά δεν αποτελούσε τμήμα των προτύπων σχολείων.
Τα Μαρασλειακά
Σημαντική καμπή στην ιστορία του Διδασκαλείου αποτέλεσαν τα λεγόμενα Μαρασλειακά και η επακόλουθη παύση 
των παιδαγωγών Δημητρίου Γληνού και Αλέξανδρου Δελμούζου από τις θέσεις τους στις 28 Νοεμβρίου του 1925. Ο λόγος ήταν πως η διδασκαλία τους κρίθηκε «εθνικά επιβλαβής» από την ελληνική εκπαιδευτική κοινότητα, η οποία συγκλονίστηκε από μία ακόμη σύγκρουση με αφορμή το γλωσσικό-παιδαγωγικό ζήτημα. Οι μεγάλες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις και συγκρούσεις, που ξεκίνησαν στις αρχές του εικοστού αιώνα, κορυφώθηκαν με τα «Μαρασλειακά», την υπόθεση που αφορούσε την καθηγήτρια του Μαράσλειου Διδασκαλείου και της Παιδαγωγικής Ακαδημίας, Ρόζα Ιμβριώτη. Η διαμάχη αφορούσε τον τρόπο με τον οποίο η καθηγήτρια φερόταν να διδάσκει την Επανάσταση του 1821 και το μάθημα της Ιστορίας εν γένει· κατέληξε, όμως, να αμφισβητήσει το συνολικό μεταρρυθμιστικό έργο υπό τον Αλέξανδρο Δελμούζο και τον Δημήτρη Γληνό, ακυρώνοντας, έτσι, την προσπάθεια για μεταρρύθμιση της Εκπαίδευσης.
Οι κατήγοροι της Ιμβριώτη υποστήριξαν πως η διδασκαλία της ήταν αντεθνική, καθώς παρέλειπε να υπογραμμίζει την εποποιία του έθνους και να αναδεικνύει την άρρηκτη ενότητα της εθνικής κοινότητας, ως όφειλε κατά τα πρότυπα της εποχής. Στην πραγματικότητα, η διδασκαλία της Ρόζας Ιμβριώτη πραγματευόταν την Επανάσταση του 1821, εστιάζοντας στην ανάπτυξη εθνικών ιδεολογιών κατά τον 19ο αιώνα, στην κοινωνική δυναμική της Επανάστασης και στην ανάδειξη ελληνόφωνων αστικών στρωμάτων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Εν κατακλείδι, τα «Μαρασλειακά» συγκλόνισαν την εκπαιδευτική και κοινωνική ζωή της χώρας, ενώ το θέμα πήρε τέτοιες διαστάσεις, που ακόμη και εισαγγελείς και αρεοπαγίτες παρενέβησαν στην υπόθεση της διδασκαλίας της Ιστορίας στο εν λόγω σχολείο. Επιπλέον, η Ρόζα Ιμβριώτη θεωρήθηκε ακατάλληλη για «την ενίσχυση της πατρίδος, δια της ορθής διδασκαλίας της Ιστορίας και του δι’ αυτής φρονηματισμού των νέων» και απομακρύνθηκε από την θέση της.
Πηγές:
- http://archive.patris.gr/articles/74393#.WpfD9OjFLIV
- http://www.marasliosil.gr/
- http://marasleio.uoa.gr/
Σύνταξη κειμένου: Ναυσικά Τσούνη
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
