Ο ανθρώπινος χαρακτήρας γέννησε την συμπεριφορά ή η συμπεριφορά γέννησε τον χαρακτήρα; Σε μια εποχή που κυριαρχεί η γενίκευση παντός επί στητού, συναρτήσει της άμεσης, βεβιασμένης εξαγωγής συμπερασμάτων για ό,τι δεν αφορά εμάς φυσικά, καθίσταται άμεσο επακόλουθο, με αφορμή τον σχολιασμό μιας μεμονωμένης συμπεριφοράς να επεκτείνεται αυτή η κριτική με φόντο την παρόρμηση, αστραπιαία στον εξοστρακισμό ολοκλήρου του ιδίου χαρακτήρα στην οποία βέβαια και ανήκει η δεδομένη συμπεριφορά. Από πότε όμως στη βίβλο της ζωής οι γενικεύσεις τέτοιου είδους επιβεβαιώνουν τους κανόνες;
Οφείλω να επισημάνω πως ακραίες συμπεριφορές δεν μπορούν να βρουν πρόσφορο έδαφος κατανόησης στο συγκεκριμένο περιεχόμενο. Τις καταδικάζουμε με κλειστά τα μάτια αδιαμφισβήτητα και μαζί τους και τους χαρακτήρες που προβαίνουν σε αποτρόπαιες συμπεριφορές είτε μέσω κακοποιητικών πράξεων, είτε μέσω προσβλητικών εκφράσεων.
Ωστόσο στο συγκεκριμένο χωρίο αναφερόμαστε σε πράξεις, ενέργειες που γεννά η βαρύτητα κάποιων συναισθημάτων προσδίδοντας το ύφος ενός πιο επιφανειακού, «ελαφρύ» ηθικού αποχρωματισμού. Πόσοι και πόσες δεν έχουμε βρεθεί σε μια θέση σιγουριάς διατυπώνοντας με περίσσιο θράσος γενικεύσεις τύπου: «Ποιος έχασε την ευγένεια για να την βρει αυτός;» ή «Όλοι οι άντρες είναι ίδιοι» κ.ο.κ. Πόσοι ακόμη δεν έχουμε υιοθετήσει τον ρόλο του δικαστή που βρίσκεται να καταδικάζει αγνώστους χαρακτήρες χωρίς μάρτυρες, χωρίς στοιχεία με αφορμή την επίδειξη μεμονωμένων αρνητικών συμπεριφορών; Στην παραλία για παράδειγμα, κάποιος σβήνει το τσιγάρο στην αμμουδιά και αφήνει την γόπα παράταιρα. Δεν την μαζεύει, ούτε προσπαθεί να την ξεφορτωθεί υπογείως, απλά την ακουμπάει δίπλα του. Οι «τρίτοι» που το παρακολουθούν, έχουν ενοχληθεί από την συμπεριφορά αυτή έχοντας ήδη καταδικάσει τον εν δυνάμει «θύτη» σε ποινή φυλάκισης αρκετών ετών.
Υπό διαφορετικό πρίσμα αναρωτηθήκαμε αν η συγκεκριμένη συμπεριφορά θα μπορούσε από ενοχλητική, να καταταχθεί απλά στις αμφιλεγόμενες έως ότου παρακολουθήσουμε μέχρι τέλους την σκηνή της ενέργειας προτού προβούμε απευθείας στην άσκηση του δριμύ κατηγορώ; Αν δεν υπήρχε, για παράδειγμα, κάδος απορριμμάτων, που δύσκολα υπάρχει είναι η αλήθεια σε τέτοιους χώρους και απλά το φύλαξε για να το πάρει φεύγοντας; Ωστόσο εμείς απουσιάσαμε στην ολοκλήρωση της θεωρητικά ενοχλητικής ενέργειας. Επομένως αποδομήσαμε έναν παντελώς άγνωστο χαρακτήρα χωρίς να ξέρουμε την ολοκληρωμένη του αντίδρασή. Σώφρων; Ας αναγνωρίσουμε με καθολική παραδοχή το πόσο μας γοητεύει να προδικάζουμε κρίνοντας τόσο αυστηρά, άναρχα, οργισμένα απουσία λογικής, οτι δεν χωράει στα δικά μας παπούτσια.
Αλήθεια πόσοι από εμάς έχουμε καταφέρει να δαμάσουμε την γάργαρα ορμητική ρύμη του λόγου μας αντισταθμίζοντας με μια ψυχραιμία στυλιζαρισμένη από την αξία της υπομονής; Γιατί να μην μπορούμε ακόμη να αποδυναμώσουμε τις έκρυθμες συναισθηματικές μας εξάρσεις παρά αναζητούμε αέναα να βρούμε αφορμές να θεριεύουν απλά και μόνο επειδή κουραστήκαμε να τα κουβαλάμε μέσα μας; Από την άλλη ποιες είναι οι προσδοκίες που τρέφουμε πρώτα για τον εαυτό μας και κατ’ επέκταση για τους γύρω μας; Σε τι έχουμε μάθει να εστιάζουμε στους άλλους και τι παρατηρούμε πάνω τους και μέσα τους που αντηχεί περίτρανα στο δικό μας εαυτό;
Από την άλλη, άραγε πόσοι από όλους εμάς που καταδικάζουμε χαρακτήρες αβίαστα και απροκάλυπτα στη θέα των αρνητικών συμπεριφορών μετά την λήξη της κριτικής που θα ξεστομίσουμε, καθότι είναι πια αναπόφευκτο στην ανθρώπινη φύση μας, θα προσπαθήσουμε να διορθώσουμε εμείς την λάθος συμπεριφορά του «θύτη» χαρακτήρα αν περνάει από το χέρι μας; Δηλαδή γιατι να μην πάμε εμείς να μαζέψουμε το αποτελειωμένο τσιγάρο σε μια σακούλα αντί γι’ αυτόν, δείχνοντας «το κατάλληλο» μέσα από την δική μας πράξη, σε μια προσπάθεια συνέτισης; Μα ακόμη πιο σημαντικό, εκθέτοντας τα πραγματικά κίνητρα μας πίσω από το δριμύ κατηγορώ μας που κατά ένα μεγάλο ποσοστό δεν προέρχονται δυστυχώς από την πράξη αυτή καθ’ αυτή, δεδομένης της συνέπειας που θα επιφέρει, μα από ανακατεμένα, ημιτελή, σκόρπια ψυχοφθόρα συναισθηματικά βαρίδια που κουβαλάμε από την αρχή της ημέρας μας και προσπαθούμε διακαώς να βρούμε το επόμενο μας θύμα να του τα μεταφέρουμε για να απαλλαγούμε, μέσω ενός ξεσπάσματος;
Πόσο εύκολα καταλήγουμε σε ετυμηγορίες, αβάσιμα και αστοιχείωτα, χαρακτήρων που ούτε κατά διάνοια έχουμε προσπαθήσει να τους συναισθανθούμε μπαίνοντας στα παπούτσια τους όλοι εμείς «οι υποδειγματικοί» που κουβαλάμε κατά συρροή θιγμένους εσωτερικούς κόσμους, αναζωπυρωμένα συναισθήματα αναζητώντας την επόμενη πυροδότηση τους με τον ίδιο ζήλο, όπως ο κυνηγός το θήραμα, αμελώντας, αδιαφορώντας παντελώς να ξεσκαρτάρουμε τον εσωτερικό βαθύτερο αποθηκευτικό μας χώρο ώστε να είναι υγιής να σχολιάζει με διαύγεια και συνείδηση τις καινούριες συμπεριφορές που συμβαίνουν αναπόφευκτα και διαρθρώνουν αυτό που ονομάζεται ζωή!
Εν τέλει μην ξεχνάμε ζούμε σε ένα γιγάντιο καθρέφτη, και όλα «δουλεύουν» μεσώ των προβολών. Ο τρόπος που εκφράζομαι για τους άλλους αντανακλά ευκρινώς τον τρόπο που εγώ αντιλαμβάνομαι εμένα.
