Πόσο εξοικειωμένη είναι η κοινωνία μας, με την εικόνα της αναπηρίας; Πώς αντιλαμβανόμαστε την ισότιμη μεταχείριση των ατόμων με αναπηρία; Πόσες φορές έχει κολλήσει αμήχανα το βλέμμα μας στη θέαση ενός ατόμου με αναπηρία;
Πολυπαραγοντικό θέμα
Η αλήθεια είναι ότι ως κοινωνία, ο βαθμός εξοικείωσης μας με την εικόνα της αναπηρίας είναι χαμηλός. Πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό ζήτημα όπου εμπλέκονται το ατομικό με το συλλογικό. Αναμφισβήτητα, τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται βελτίωση αλλά υπάρχει αρκετή απόσταση ακόμα που πρέπει να διανυθεί.
Η επικρατούσα θεωρία είναι ότι τα άτομα με αναπηρία είναι μειωμένης ικανότητας κι ότι χρήζουν τον οίκτο μας, τη συμπόνια μας. Πρόκειται για μία εντελώς λανθασμένη προσέγγιση η οποία ασυνείδητα ενεργοποιεί στερεοτυπικές συμπεριφορές, “ξύλινα” ευγενικές.
Τα άτομα με αναπηρία όντως υφίστανται περιορισμούς (σωματικούς, νοητικούς, αισθητηριακούς κ.α.), αλλά αυτό δε σημαίνει απαραίτητα μειωμένη συμμετοχή. Αντιθέτως, υπάρχουν πλείστα παραδείγματα ατόμων με αναπηρία που διεκδικούν τη θέση τους στην κοινωνία.
Προκαλεί η εικόνα της αναπηρίας;
Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε όμως το γεγονός ότι η αναπηρία, σαν εικόνα, προκαλεί. Μαγνητίζει το βλέμμα μας, δημιουργεί δυσάρεστα συναισθήματα τα οποία αδυνατούμε να διαχειριστούμε, μας αποσυντονίζει και μας κάνει να νιώθουμε αμήχανα. Νιώθουμε ιδιαίτερα έντονα την ανάγκη να “αποδράσουμε” από αυτή την εικόνα.
Οι αυτοματισμοί που ενεργοποιούνται μέσα μας, λόγω της “κατήχησης” που έχουμε υποστεί περιορίζουν την οπτική μας. Αντί να εστιάσουμε στο άτομο, εστιάζουμε στην αναπηρία. Αντί να εστιάσουμε στην υπέρβαση, εστιάζουμε στη μιζέρια.
Τα άτομα με αναπηρία δεν χρειάζονται λεκτικές υπερβολές κι ανούσιους εκθειασμούς. Το μόνο που αρκεί είναι η αναγνώριση της προσπάθειας που καταβάλλουν ώστε να συμμετέχουν ισότιμα στην κοινωνία. Σε μια κοινωνία που δυσκολεύεται να αποδεχτεί το διαφορετικό. Σε μια κοινωνία που τεχνηέντως έχει γαλουχηθεί στη φιλανθρωπία.
Υπάρχουν συνάνθρωποί μας, που αδυνατούν να συνεργαστούν με άτομα με αναπηρία. Υπάρχουν ιδιοκτήτες επιχειρήσεων που αδυνατούν να παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε άτομα με αναπηρία. Αδυνατούν να διαχειριστούν την εικόνα ενός ατόμου με αναπηρία, πόσο μάλλον να το δουν ως καταναλωτή.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, θεωρούμε τα άτομα με αναπηρία, ως μειωμένης ικανότητας. Γενικά θεωρούμε ότι είναι άτομα μειωμένης καταναλωτικής δύναμης, μειωμένης δυναμικότητας, μειωμένης αντίληψης κ.α.
Η αναπηρία δεν είναι ταμπού
Πρέπει να κατανοήσουμε ότι τα άτομα με αναπηρία, πλέον δεν μένουν κλεισμένα στα σπίτια τους. Διεκδικούν το δικαίωμα στην απασχόληση, το δικαίωμα στην εκπαίδευση, το δικαίωμα στην ισότιμη συμμετοχή στην κοινωνία. Η αναπηρία δεν είναι πια ένα ταμπού.
Όλο και πιο συχνά βλέπουμε χρήστες αναπηρικού αμαξιδίου να κυκλοφορούν σε δημόσιους χώρους. Όλο και πιο συχνά βλέπουμε άτομα που συμπεριφέρονται “παράξενα”, διαφορετικά απ’ ότι επιβάλλει το κοινωνικά ορθό.
Η έννοια του φυσιολογικού, έχει υποστεί υπερβολικές διευρύνσεις στο δημόσιο λόγο, τα τελευταία χρόνια. Η αναπηρία, σίγουρα δεν μπορεί να θεωρηθεί μια φυσιολογική κατάσταση. Όμως, η επιθυμία κι η ανάγκη του ατόμου με αναπηρία να συμμετέχει στην κοινωνία είναι απολύτως φυσιολογικές.
Το άτομο με αναπηρία δεν υποχρεούται να ενσωματωθεί σε μία κοινωνία που απορρίπτει το διαφορετικό. Αντιθέτως, η κοινωνία πρέπει να εξαλείψει τους αποκλεισμούς της ώστε να εντάξει την αναπηρία. Οφείλει να σταματήσει να αποβάλλει όσα δεν κατανοεί.
Όπως, έχουμε αναφέρει όλοι είμαστε εν δυνάμει ανάπηροι. Σήμερα πιστεύουμε ότι είμαστε φυσιολογικοί. Εάν αύριο αποκτήσουμε μια αναπηρία, θα αλλάξει η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας;
Απ’ ότι φαίνεται, είναι θέμα οπτικής κι όχι αισθητικής.
