Το κινηματογραφικό αριστούργημα Άρχοντας των Δαχτυλιδιών έστρεψε δικαίως τα βλέμματα στην πλούσια μυθιστορηματική αφήγηση του Tolkien. Συγχρόνως, το λογοτεχνικό του έργο Χόμπιτ ακολούθησε ένα ακόμη ταξίδι των κεντρικών ηρώων και τις απρόσμενες περιπέτειες, τον επικό τους χαρακτήρα και την ερμηνεία των μυθοπλασιών. Αρχικά, η αποτύπωση κάθε κινηματογραφικού εγχειρήματος στον αθέατο τότε κόσμο της Μέσης Γης, χρειαζόταν την αντάξια μουσική επένδυση, την οποία επιμελήθηκε επιτυχώς ο ταλαντούχος συνθέτης Howard Shore.
Συνδυάζοντας αρμονικά την μελωδία με τα χαρακτηριστικά του λογοτεχνικού έργου
Ο εβραϊκής καταγωγής μουσικός Howard Shore αποτελεί ξακουστό όνομα συνθέτη σε αξιοσημείωτες ταινίες, όπως Silence of the Lambs, The Departed ή Hugo. Όταν ο Peter Jackson και το επιτελείο του εισηγήθηκαν την αναβίωση του Τολκινικού σύμπαντος, επιζητούσαν τον κατάλληλο άνθρωπο που θα “έντυνε” μουσικά τη σκιαγράφηση των χαρακτήρων μέχρι το τέλος του Ταξιδιού. Τα στελέχη της παραγωγής και ο Howard Shore προχώρησαν λοιπόν σε μία πετυχημένη συνταγή, η οποία θα σύστηνε οποιονδήποτε πρωταγωνιστή ή κατάσταση με την αντίστοιχη δική του μελωδία.
Λόγου χάρη, το προσφιλές και ευχάριστο τοπίο του Shire με τα καλοσυνάτα Χόμπιτ διέθεταν το δικό τους νοσταλγικό μουσικό θέμα. Αντιστοίχως, οι γενναίοι αλογοαφέντες του Rohan συνοδεύονταν από μουσική ορχήστρα, έντονα φορτισμένη με αισθήματα ανδρείας και γενναιότητας. Ο θεατής του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών ήταν σε θέση να ξεχωρίζει μία προσωπικότητα ή γεγονός με βάση την γνώριμη μουσική ακολουθία.
Από την άλλη, ο Howard Shore αποσκοπούσε στην ενίσχυση των νοημάτων που αναδύονταν από τις ευαίσθητες και πολύπλοκες σκέψεις του Tolkien . Η έντονη αγάπη του συγγραφέα για το περιβάλλον και τα οφέλη στην ανθρώπινη ζωή, και ο προβληματισμός στον υλισμό που μας κυριεύει πλέον όλο και βαθύτερα. Η συνεχής επιμονή του στη συντροφικότητα ή συλλογικότητα αφύπνισαν επίσης την δημιουργική όψη του Howard Shore. Στη συνέχεια, παραθέτονται αξιοσημείωτες σκηνές των έργων, που αντιπροσωπεύουν τον συλλογισμό του συγγραφέα, όντας άρτια δομημένες με την κατάλληλη μουσική υπόκρουση.
Η απάρνηση στη θνητότητα και το ιδεώδες της αγάπης
Ο Tolkien επικεντρώθηκε εκτενώς στη σημασία της αγάπης. Ακόμη κι αν αυτή συναντούσε εμπόδια λόγω κοινωνικής περίστασης, θρησκευτικής φύσεως ή αντίξοων συνθηκών στο λογοτεχνικό του Κόσμο. Ήδη ο συγγραφέας είχε πλάσει τους Μπέρεν και Λούθιεν στους αρχικούς μύθους του, μεταφέροντας την δική του ερωτική ζωή σε λογοτεχνικό επίπεδο. Αργότερα, ήλθε και η γέννηση των Άραγκορν και Άργουεν. Δύο προσωπικότητες από διαφορετική φυλή, με εμφανή αντίθεση στις ευχαριστίες και οφέλη από πλευράς της θρησκείας τους, αλλά και προοριζόμενοι στο πεπρωμένο των αντίστοιχων προγόνων τους. Ο Howard Shore μελέτησε εξονυχιστικά τις λεπτομέρειες της θεϊκής τους φύσης, που έφερναν την ανισορροπία στον έρωτά τους.
Η Άργουεν καλούνταν να εκπληρώσει την αθάνατη υπόστασή της, όπως όριζαν οι αρχές του γένους των Ξωτικών. Στηριζόμενη όμως, στην θεάρεστη αγάπη για τον μονάκριβο απόγονο των Ανθρώπων, Άραγκορν, απαρνήθηκε τη σεβαστή ζωή των Ξωτικών για χάρη της θνητότητας και της εσωτερικής επιθυμίας. Η αποτύπωση της σχέσης Αγάπης και των δύο, επετεύχθη μέσα από την συνεργασία του Howard Shore και της Ιρλανδής μουσικού Enya. Η συμφωνία φανέρωσε την προοπτική του Aniron, μία όντως εκπληκτική σύνθεση. Ένα δημιούργημα προερχόμενο από την ευρηματικότητα και γλαφυρή φωνή της Enya, καθώς και εξόχως ενορχηστρωμένη από τον Shore. Η μελωδία πράγματι εξύψωσε την ισχύ της αγάπης των δύο φανταστικών χαρακτήρων. Αποπνέοντας έτσι, ένα αίσθημα γαλήνης και ψυχικής ηρεμίας. Η αποθέωση λοιπόν του ακλόνητου ερωτικού δεσμού δύο ατόμων.
Το κουράγιο ενός Χόμπιτ
Τα λογοτεχνικά έργα του Tolkien τονίζουν ευθέως την σημασία κάθε μέλους σε έναν συλλογικό και ενωτικό κόσμο. Η τεράστια δηλαδή διαφορά που επιτυγχάνει ακόμη και ο πιο μικρός μίας κοινότητας. Το Χόμπιτ αντιπροσωπεύει εμάς, το οποιοδήποτε άτομο της καθημερινότητάς μας. Ακόμη κι αν χάνουμε την πίστη μας στις αλλαγές που επιθυμούμε και δεν έρχονται τελικά, με επιμονή και υπευθυνότητα καθοδηγούμαστε στη πρόοδο του γένους μας. Ο Howard Shore γνώριζε εξ αρχής την ξεχωριστή θέση του Χόμπιτ στο λογοτεχνικό οικοδόμημα του συγγραφέα. Το γένος των Χόμπιτ χαρακτηρίζεται από καλώς εννοούμενη αφέλεια, καλοσύνη και απλόχερη βοήθεια στον πλησίον. Ως έμβια όντα, απολαμβάνουν τις δραστηριότητές τους στο έπακρο. Εξυμνούν τον πλούσιο – σε φύση – τόπο τους και την εγκαθίδρυση της ειρήνης στο πέρασμα κάθε γενιάς.
Ο Howard Shore δημιούργησε ποικίλες μελωδίες για τους Hafflings, Η πορεία των “μικρών” πρωταγωνιστών σηματοδοτούν την αρχή του Ταξιδιού, το θάρρος τους σε κάθε περίσταση και το δεσμό φιλίας. Συμβολίζουν την υπεράνθρωπη προσπάθεια για καταστολή του Κακού, ενώ αποτελούν το τελικό κεφάλαιο ενός ανεπανάληπτου βιώματος. Το τίμημα στη ψυχοσύνθεση τους φανερώνεται μέσα από τη μουσική του αποχαιρετισμού, την εύρεση ηρεμίας πίσω στον τόπο τους και τον τελικό αποχωρισμό. Τα κατορθώματα των ηρώων από το Shire πλαισιώθηκαν με τα εξής soundtracks: On The Doorstep, Courage And Wisdom, Old Friends, Dreaming of Bag End, The Courage of Hobbits, The Adventure Begins κλπ.
Η ηθική απέναντι στον Υλισμό
Η κοσμοθεωρία του Tolkien και η μοίρα του Φανταστικού του Κόσμου εξαρτώνται από τις ένοχες επιθυμίες μας σε αστραφτερά υλικά αγαθά, με σκοπό τον ολοκληρωτισμό. Η επικίνδυνη επιρροή του Δαχτυλιδιού και η απληστία ενός Λίθου στο μυαλό έλλογου όντος, αποτελούν ευθείς αλληγορίες για την πόλωση μας στον χρηματικό πλούτο ή στην υλική αξία. Μία υπερκατανάλωση που μας διακατέχει στην αναζήτηση της ευτυχίας. Ο άτυχος χαρακτήρας Γκόλουμ – θύμα ενός ατελείωτου πόθου – στοιχειοθετεί την μοχθηρή πλευρά ενός τέτοιου ατόμου. Ο εγωισμός και η ανούσια πάλη του λοιπόν, για την απόκτηση ανάξιων αγαθών.
Η κατάληξη του Γκόλουμ ήλθε με περιφρόνηση στα ίδια του τα συναισθήματα. Καλυμμένος με το άπλετο σκοτάδι μίας σπηλιάς. Μία λυπηρή θυσία ζωής σε Αντικείμενα διχόνοιας και πόνου. Ο Howard Shore δεν έχασε λοιπόν την ευκαιρία παρουσίας του παράδοξου και άσπλαχνου χαρακτήρα του, που αιχμαλωτίζει σήμερα δυστυχώς ένα μεγάλο μερίδιο ανθρώπων. Τραγικοί χαρακτήρες με τον πόθο του υλισμού, την εξουσίας και τη κυριαρχία αποτελούν εξίσου οι δύο Κακοί Σάουρον και Σάρουμαν, καθώς και η διαστρέβλωση του μυαλού του νάνου Βασιλιά Θόριν.
Η εναλλαγή μελωδίας και συναισθημάτων
Ωστόσο, ο Howard Shore επέκτεινε την χρησιμότητα των soundtracks για κάθε περίσταση. Με την εισαγωγή διαφορετικού ήχου ή ενός επιπλέον μουσικού οργάνου, διαμόρφωσε ποικίλα συναισθήματα τόσο στους πρωταγωνιστές, όσο και σε εμάς τους θεατές. Λόγου χάρη, η θεματική μουσική του Shire συνδέεται εξαίσια με το τοπίο της εξοχής. Επιπλέον, με τη ζεστασιά των κατοίκων και τη φιλήσυχη ρουτίνα τους. Σε άλλες περιπτώσεις, η μελωδία των Χόμπιτ αυξάνει εκούσια τον ρυθμό. Εισάγει εν μέρει την σκανδαλιά των μικρών ηρώων, ενώ η αυλαία ακολουθείται με νοσταλγική υφή και μελαγχολία. Ας πρόκειται μάλιστα για την ίδια σύνθεση ορχήστρας που αντηχεί στα αυτιά μας. Το ίδιο φυσικά προκύπτει και στις συνθέσεις της Συντροφιάς, του Rohan ή της Gondor. Παρακάτω ακολουθεί μία κατατοπιστική σειρά βίντεο, που αναλύει διεξοδικά τις εκλεπτυσμένες δημιουργίες του Shore για το Έπος της Μέσης Γης:
Επίσης, ο Howard Shore ισχυροποίησε τα διαχρονικά μοτίβα του Tolkien κατά την εξιστόρηση των μυθιστορημάτων. Ο συνθέτης ταίριαξε με έξοχο τρόπο την λατρεία του συγγραφέα για τη φύση με την κατάλληλη μουσική επένδυση. Έδωσε ιδιαίτερο βάρος στις πηγαίες έννοιες, προερχόμενες από την μυθολογία του θαυμάσιου και folklore Φανταστικού Κόσμου. Παρομοίως, επιλέχθηκαν μελωδίες απευθυνόμενες σε σεβαστούς (έστω φανταστικούς) πολιτισμούς. Για χάρη του μεγαλείου και της σπουδαιότητας τους ανά γενιές στην εξιστόρηση της Μέσης Γης.
Η ζωηρή πλοκή και η κοπιώδης προεργασία για το τελικό προϊόν δεν θα επιτυγχάνονταν, χωρίς την μουσική ευρηματικότητα του Howard Shore. Ο ίδιος έδωσε ζωντάνια στα άπλετα λιβάδια και κοιλάδες των Λαών της Μέσης Γης. Εξύψωσε την λατρεία των πρωταγωνιστών του αντίστοιχου Σύμπαντος. Συντρόφευε επίσης κάθε βήμα των ηρώων στις προκλήσεις τους έως την τελική λύτρωση.
