Τα μακροπλαστικά είναι μια ορατή απειλή, αλλά πιο επικίνδυνες είναι οι μικροσκοπικές ίνες πλαστικού που αν και αόρατες εύκολα εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα. Ως μικροπλαστικά ορίζονται τα θραύσματα των πλαστικών που είναι μικρότερα από 5 mm.
Η εξάπλωση από μικροπλαστικά στα θαλάσσια οικοσυστήματα, αποτελεί μία σημαντική απειλή για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι σε κάποιες θαλάσσιες περιοχές η συγκέντρωση από μικροπλαστικά μπορεί να ξεπεράσει αυτή του ζωοπλαγκτού κατά τουλάχιστον 6 φορές.
Πηγές που προέρχονται τα μικροπλαστικά :
- Πλαστικά απορρίμματα: καταλήγουν στη θάλασσα και μέσω των χημικών και φυσικών διεργασιών διασπώνται σε μικρότερα κομμάτια και σωματίδια ή ίνες.
- Βιομηχανικά προϊόντα: μία πληθώρα πλαστικών βιομηχανικών προϊόντων, καταλήγει άμεσα ή έμμεσα στις θάλασσές μας από αμέτρητες πηγές. Καλλυντικά που χρησιμοποιούνται για απολέπιση, σαμπουάν, αποσμητικά κλπ περιέχουν πλαστικά μικροσωματίδια που αποτελούνται από πολυαιθυλένιο (ΡΕ), πολυπροπυλένιο (ΡΡ), τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο (ΡΕΤ), πολυμεθύλιο (PMMA) και νάιλον.
- Συνθετικά ενδύματα (πχ fleece) : εκτιμάται ότι ένα μόνο ρούχο κατασκευασμένο από συνθετικές ίνες απελευθερώνει σε κάθε πλύση περίπου 1.900 μικροπλαστικές ίνες στο αποχετευτικό σύστημα οι οποίες συνήθως καταλήγουν στη θάλασσα.
Τι συμβαίνει όταν τα μικροπλαστικά εισέρχονται στο περιβάλλον?
Ο καθένας από εμάς ελευθερώνει καθημερινά στο περιβάλλον κατά μέσο όρο 2,4 mg μικροπλαστικά. Και ενώ ο μεγαλύτερος όγκος αυτών καταλήγει σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, η αποκομιδή τους δεν είναι εφικτή με τη σημερινή τεχνολογία. Η συμβατική επεξεργασία πόσιμου νερού μπορεί να αφαιρέσει σωματίδια μικρότερα από ένα μικρόμετρο .
Η επεξεργασία λυμάτων μπορεί να απομακρύνει μέχρι και το 90% των μικροπλαστικών, με την υψηλότερη απομάκρυνση να προέρχεται από την τριτοβάθμια επεξεργασία όπως η διήθηση . Επομένως τα μικροπλαστικά καταφέρνουν και πάλι να καταλήγουν στη θάλασσα. Δυστυχώς δεν έχει επιτευχθεί ακόμα η πλήρης απομάκρυνση τους.
Πόσο επηρεάζουν την υγεία μας τα μικροπλαστικά?
Μικρά τμήματα πλαστικού ή μικροσκοπικές ίνες έχουν βρεθεί σε όλους τους θαλάσσιους οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων ειδών που συχνά βρίσκονται στο πιάτο μας (ψάρια, καβούρια, μύδια κλπ). Είναι πλέον ευρέως παραδεκτό ότι τα μικροπλαστικά μπορούν να εισέλθουν στην τροφική αλυσίδα και να καταλήξουν στον άνθρωπο.
Ενας μέσος άνθρωπος καταπίνει έως και 5 γραμμάρια πλαστικό κάθε εβδομάδα, δηλαδή το βάρος μιας πιστωτικής κάρτας, αναφέρει έκθεση του Πανεπιστήμιου του Νιούκαστλ της Αυστραλίας για λογαριασμό της οργάνωσης Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (WWF).
Η Χέδερ Λέσλι, ειδική περιβαλλοντικής χημείας και τοξικολογίας από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, σε συνέντευξή της έχει περιγράψει τα μικροπλαστικά ως έναν πολύ σημαντικό παράγοντα μόλυνσης. Τα παρομοιάζει σαν ένα πιάτο με σπαγγέτι, όπου τα πλαστικά είναι τα μακαρόνια και οι χημικές ουσίας η σάλτσα γύρω από αυτά.
«Εάν μικροσκοπικά σωματίδια, συμπεριλαμβανομένων των πλαστικών βρουν τον δρόμο προς έναν ιστό στο σώμα σας, μπορούν να προκαλέσουν αυτό που ονομάζεται οξειδωτικό στρες, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια φλεγμονή κι αυτή με τη σειρά της να οδηγήσει στην εμφάνιση αρκετών χρόνιων παθήσεων».
Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η κατανάλωση τροφίμων που διατηρούνται σε πλαστικές συσκευασίες, καθώς επίσης νερού και αναψυκτικών από πλαστικά μπουκάλια είναι εξίσου επικίνδυνη. Εντοπίζονται, δε, ακόμη και στη σκόνη που αναπνέουμε.
Τα μικροπλαστικά που εισέρχονται στο πεπτικό σύστημα του ανθρώπου μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την υγεία, μεταξύ άλλων επιδρώντας στο ανοσοποιητικό σύστημα ή συμβάλλοντας στην μεταφορά τοξικών χημικών και παθογόνων μικροοργανισμών στο σώμα
Τι κάνει η ΕΕ για την καταπολέμησή τους;
Το Σεπτέμβριο του 2018, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε νέους κανόνες που στοχεύουν στην αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης πλαστικών απορριμμάτων στην Ε.Ε. Επίσης κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να απαγορεύσει την προσθήκη μικροπλαστικών σε προϊόντα όπως καλλυντικά και απορρυπαντικά έως το 2020. Ακόμα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει λάβει μέτρα για την ελαχιστοποίηση της απελευθέρωσης μικροπλαστικών από τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, τα ελαστικά, τα χρώματα και τα τσιγάρα.Τον Οκτώβριο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στήριξε την απαγόρευση πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης που συχνά καταλήγουν στις θάλασσες.
