Η τεχνολογία του αιώνα μας έχει μεταμορφώσει σημαντικά την καθημερινότητα μας. Η επικοινωνία, η μετακίνηση, η ενημέρωση, η περίθαλψη αλλά και τόσα άλλα γίνονται πια εύκολα και γρήγορα. Το θέατρο δεν θα ήταν λογικό να μείνει ανεπηρέαστο από όλη αυτή την επέλαση της τεχνολογίας. Η σύγχρονη σκηνογραφία χρησιμοποιεί όλα τα τεχνικά μέσα από ψηφιακές απεικονίσεις μέχρι ειδικά εφέ. Η ακουστική των σύγχρονων θεάτρων αγγίζει την τελειότητα. Όλες οι αίθουσες πια έχουν ειδικά συστήματα κλιματισμού, μπορείς να κλείσεις εισιτήριο online και παρόλο που οι παραστάσεις γίνονται βράδυ ο φωτισμός της σκηνής δεν επηρεάζει την πρόσληψη του δράματος. Υπήρχε όμως κάποτε μια εποχή όπου η φύση ήταν ο μόνος σκηνοθέτης.
Ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Στην Αθήνα οι παραστάσεις γίνονταν πάντα την Άνοιξη, στα Μεγάλα Διονύσια, σηματοδοτώντας το άνοιγμα της σοδειάς του κρασιού από το προηγούμενο Φθινόπωρο. Ο καιρός ήταν ζεστός, άλλα ο ήλιος δεν έκαιγε ακόμα. Αυτό βοηθούσε τους επισκέπτες να ταξιδεύουν με ασφάλεια στην Αθήνα με πλοίο. Όσοι ζούσαν στα περίχωρα μπορούσαν να πάνε στην πόλη και να κοιμηθούν στο ύπαιθρο.
Το αθηναϊκό θέατρο απευθυνόταν σε ένα κοινό 15.000 ή και περισσότερων ανθρώπων. Η κεντρική σκηνή και ο πιο απομακρυσμένος θεατής είχαν απόσταση πάνω από 1οο μέτρα . Για να ακουστεί η φωνή του ηθοποιού που μιλούσε ή τραγουδούσε χρειαζόταν δεινή εκπαίδευση. Πιθανόν οι αρχαίοι να είχαν καλύτερη ακοή και σίγουρα υπήρχε λιγότερός θόρυβος σε σχέση με εμάς που ζούμε σε μια πολύβουη καθημερινότητα. Στο αρχαίο θέατρο δεν υπήρχαν πλαϊνοί τοίχοι για την αντανάκλαση του ήχου και έτσι οι ηθοποιοί ήταν υποχρεωμένοι να κάνουν μετωπική απαγγελία. Ο άνεμος επίσης ήταν πάντα ένας επικίνδυνος παράγοντας. Οι μακροσκελείς λόγοι της αρχαιοελληνικής τραγωδίας έπρεπε να ταιριάζουν με τις απαιτήσεις του χώρου.
Το σημαντικότερο όμως όλων ήταν ότι η παράσταση γινόταν μέσα σε φυσικό περιβάλλον. Ο θεατής ένιωθε την κίνηση του ήλιου, τον ξαφνικό άνεμο, έβλεπε τα πουλιά να πετάνε. Η φύση όριζε το σκηνικό. Ο θεατής ζούσε την παράσταση στο τώρα. Μοιραζόταν την ίδια αίσθηση του χώρου με τους ηθοποιούς που στέκονταν στο κατώφλι ενός τάφου ή έξω από ένα ανάκτορο. Τα αρχαία θέατρα είναι ανοιχτά προς τον ουρανό και αυτό μεγεθύνει την αντίληψη των θεατών για την μοίρα, τους θεούς και το πεπρωμένο του ανθρώπου που είναι πάντα άγνωστο.
Το 1927 σε μια παράσταση του Προμηθέα Δεσμώτη στους Δελφούς, τη στιγμή που ο Προμηθέας αναφερόταν στο συκώτι του που το ράμφιζαν οι αετοί, δυο αετοί πέταξαν πάνω απο το βουνό. Φανταστείτε το δέος που θα ένιωσαν οι θεατές! Τρία χρόνια αργότερα σε μια παράσταση των Ικέτιδων του Αισχύλου στους Δελφούς, η βροχή συνέπεσε με την κορύφωση της πλοκής, και η λιακάδα συνέπεσε με το θριαμβευτικό τέλος δημιουργώντας και πάλι την αίσθηση ότι η παράσταση είναι μέρος μιας μεγαλύτερης κοσμικής διαδικασίας.
Οι σύγχρονες παραστάσεις αρχαίου δράματος που γίνονται μες το κατακαλόκαιρο και πάντα βράδυ με τον φωτισμό της σκηνής είναι αδύνατον να δημιουργήσουν τις ίδιες ευκαιρίες για “θεϊκές” παρεμβάσεις. Ειδικά τα τελευταία χρόνια με την κλιματική αλλαγή και τις βροχές οι παραστάσεις σε ανοιχτούς χώρους γίνονται όλο και πιο ριψοκίνδυνες. Οι Θόρυβοι των αστικών κέντρων, τα αυτοκίνητα που περνάνε, τα αεροπλάνα που πετάνε μας θυμίζουν διαρκώς ότι οι παραστάσεις τώρα πια είναι παράταιρες με το περιβάλλον.
Πρέπει να θυμόμαστε πάντα ότι ήταν η φύση που σαν γυναίκα χρησιμοποίησε τα βουνά σαν προστατευτικό στήθος και την κοιλότητα της σκηνής σαν μήτρα για να γεννήσει ένα από τα μεγαλύτερα δώρα στη ζωή του ανθρώπου: την τέχνη του θεάτρου!
