Στην αρχαία Ελλάδα όλες οι παραστάσεις γίνονταν σε ανοιχτά θέατρα. Οι αρχιτεκτονικές γνώσεις των αρχαίων Ελλήνων δεν ήταν επαρκείς για να ξέρουν πως να στεγάσουν χιλιάδες άτομα σε κλειστούς χώρους. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να εκμεταλλευτούν στο έπακρο το φυσικό περιβάλλον και να δημιουργήσουν αμφιθέατρα με κερκίδες που κοιτούσαν κλιμακωτά προς τη σκηνή. Οι αρχαίοι θεατές θεωρούσαν αυτονόητο ότι θα έπρεπε να βρεθούν στον ανοιχτό χώρο από το ξημέρωμα προκειμένου να παρακολουθήσουν μια παράσταση. Οι τραγωδοί επίσης ήξεραν πως να ενσωματώσουν το περιβάλλον στον μύθο χρησιμοποιώντας το φως του ήλιου, τις παρόδους αλλά και την ακουστική του θεάτρου.
Φυσικά οι αρχιτεκτονικές γνώσεις των ανθρώπων εξελίχθηκαν και έτσι άρχισαν να φτιάχνονται τα θέατρα όπως τα ξέρουμε σήμερα. Η σκηνή είναι υπερυψωμένη και οι θεατές παρακολουθούν από την αυλαία ή τον εξώστη. Αυτή η αρχιτεκτονική έχει κάνει τον σύγχρονο θεατή να θεωρεί δεδομένο ότι οι παραστάσεις γίνονται αποκλειστικά σε κλειστές θεατρικές σκηνές. Τι γίνεται όμως όταν οι σκηνοθέτες μεταφέρουν το κοινό εκτός θεάτρου; Τότε μιλάμε για τις site specific παραστάσεις.
Το 2012 στο Φεστιβάλ Αθηνών ο σκηνοθέτης Μιχαήλ Μαρμαρινός σκηνοθέτησε το έργο του Δημήτρη Δημητριάδη «Insenso». Οι θεατές της παράστασης περπάτησαν την οδό Πειραιώς και βρέθηκαν σε έναν καλά κρυμμένο υδροβιότοπο τον οποίο εκμεταλλεύτηκε σκηνοθετικά ο Μιχάλης Μαρμάρινός. Το πρώτο μέρος της παράστασης παίχτηκε σε φυσικό φως και σε εξωτερικό χώρο. Οι ταξιθέτριες έπειτα οδήγησαν τους θεατές μέσα από χωμάτινους δρόμους στον κλειστό χώρο της Πειραιώς όπου ερμηνεύτηκε το δεύτερο μέρος. Τόσο στον εξωτερικό, όσο και στον εσωτερικό χώρο υπήρχε πιάνο που έντυνε μουσικά την παράσταση.
Η σκηνοθέτρια Γιολάντα Μαρκοπούλου έκανε μια site specific παράσταση με τον τίτλο Ε_φυγα Μικρασία με θέμα την προσφυγιά και την αναγκαστική μετανάστευση. Πρωταγωνιστές της παράστασης ήταν οι απόγονοι των Μικρασιατών προσφύγων της Άνω Ελευσίνας. Οι θεατές περπατούσαν σε μια ιδιότυπη γειτονία του συνοικισμού. Το σκηνικό της παράστασης ήταν τα μικρά προσφυγικά σπίτια στα οποία οι θεατές έμπαιναν και ακούγανε τις ιστορίες των προσφύγων. Τους άκουγαν να τραγουδούν μικρασιάτικα τραγούδια, τους τρατάρανε γλυκό και φυσικά όλα τα αντικείμενα και τα ρούχα ήταν εποχής.
Θα μπορούσατε να φανταστείτε παραστάσεις να δίνονται σε εγκαταλελειμμένα σπίτια; Η ιδέα για τα Χ APPARTMENTS ξεκίνησε από τον Matthias Lilienthal το 2002. Το 2015 δεκαπέντε Έλληνες αλλά και διεθνείς καλλιτέχνες δημιούργησαν έργα για σπίτια και διαμερίσματα της Αθήνας. Οι θεατές έμπαιναν ανα δέκα λεπτά και μετακινούνται εξωτερικά από σπίτι σε σπίτι. Τα διαμερίσματα ήταν μεσοπολεμικά με πλούσια αρχιτεκτονικό παρελθόν. Το σκηνικό ήταν χώροι κενοί και κατοικίες γεμάτες μνήμες και παλιά αντικείμενα.
Στη Θεσσαλονίκη το κλείσιμο ενός από τα γνωστότερα θέατρα της πόλης, οδήγησε τη σκηνοθέτρια Χριστίνα Χατζηβασιλείου να μεταφέρει τον «Βυσσινόκηπο» του Τσέχοφ στο φυσικό του θα λέγαμε χώρο, στη Βίλα Καπαντζή. Ένα από τα πιο όμορφα αρχοντικά της Θεσσαλονίκης διαμορφώθηκε κατάλληλα ώστε να φιλοξενήσει το εμβληματικό έργο του Τσέχοφ. Οι Θεατές στα καθίσματα τους παρακολουθούσαν τους ηθοποιούς να μπαινοβγαινουν από τα δωμάτια, να πίνουν το τσάι τους και να ανεβοκατεβαίνουν τις σκάλες. Στο τέλος τους είδαν να μαζεύουν τα πράγματα τους και να φεύγουν από τη Βίλα καπατζή αποδίδοντας το δραματικό φινάλε του έργου.
Οι site specific παραστάσεις επαναφέρουν την αρχαία ιδέα της Τέχνης σε εξωτερικό χώρο. Φύση και θέατρο γίνονται ξανά ένα. Άλλωστε η φύση είναι ο τόπος που τρέχει ο άνθρωπος για να φωνάξει την οδύνη του…
