Δίστρατο Άρτας: Στην κοιλάδα του Άραχθου

To Δίστρατο Άρτας βρίσκεται στην κοιλάδα του Άραχθου βό­ρεια της πόλης, από την οποία απέχει περίπου 45 χιλιό­μετρα. Βόρεια συνορεύει με το Κεντρικό (Νησίστα Π.Ε.) και την Ανεμοράχη. Ανατολικά με Ανεμοράχη και Κάτω Αθαμάντιο (Λειψώ). Νότια με την Κ. Καλεντίνη και δυτικά με τον ποταμό Αραχθο, στην αντίπερα όχθη του οποίου είναι οι κοινότητες Ροδαυγής (Νησίστας Ν.Ε), Πιστιανών (Πιστιανών Ν.Ε.) και Κορφοβούνι (Μπρένιστα). Έχει έκταση 21 τετραγωνικά χιλιόμετρα (21.000 στρ.) και πληθυσμό βάσει της απογραφής του 2001 198 κατοίκους. Σε παλαιότερες απογραφές έφθασε και μέχρι 614 άτομα (απογραφή 1951).

Η μετανάστευση, που μετά το 1960 έπληξε όλη την ύπαιθρο χώρα, δεν έκανε εξαίρεση για το Δίστρατο. Σήμερα ο πραγματικός πληθυσμός αποτελείται από λίγα άτομα αποκλειστικά μέσης και μεγάλης ηλικίας. Ελλείπει παντελώς ο νέος και ενεργός πληθυσμός και κανένα σχολείο δεν λειτουργεί. Το χωριό αραιοκατοικημένο και πριν την ερήμωσή του με δυναμικούς οικισμούς. Σήμερα κάποιοι από αυτούς (Σιάντος, Σινιάγκος) παραμένουν σαν τοποθεσίες επειδή καλύφθηκαν από τα νερά της τ. Λίμνης Πουρναρίου.

Συνοικισμοί

Ο βορειότερος συνοικισμός στα σύνορα με το Κε­ντρικό και την Ανεμοράχη είναι το Τραπεζάκι. Η ονομασία του οφείλεται σε λοφίσκο στην μέση του κά­μπου που έχει την μορφή μικρού πάγκου (μικρό τρα­πέζι – Τραπεζάκι). Περιλαμβάνει το Κάτω, το Μέσο και Πάνω Τραπεζάκι που λέγεται και Πετρωτή, εξαιτίας προφανώς της πετρώδους σύστασης του εδάφους.

Advertisements

Νοτιότερα, σαν είδος χερσονήσου που μπαίνει στο ποτάμι, είναι ο συνοικισμός Σιάντος. “Σιάντο” ή “Σιαντούρι” λέμε το φτωχό χωράφι με λίγο χώμα και από κά­τω σχιστόλιθο (λεκάνι). Πιθανόν η ονομασία να οφείλεται στην ύπαρξη τέτοιων χωραφιών. Μετά το 1954 μετο­νομάστηκε σε “Δαφνούλα” από το όνομα κάποιας βρύσης.

Στον Σιάντο ανήκουν οι οικισμοί:

• Βορειότερα η Γρέβια. “Γρέβια” λέμε το κατερειπωμένο σπίτι απ’ όπου πιθανότατα η ονομασία.
• Ακόμα βορειότερα το Παλιουράκι όπου είναι τα Γιωργοκωστέϊκα. Η ονομασία προέρχεται από τον ο­μώνυμο αγκαθωτό θάμνο.
• Μεταξύ Σιάντου και Τραπεζακίου είναι οι Φυτείες. Πιθανόν από την ύπαρξη παλαιότερου φυτωρίου.

Ακόμα νοτιότερα δίπλα στο ποτάμι και στα σύνορα με την Καλεντίνη είναι ο συνοικισμός Σινιάγκος. Σινιάγκος είναι σλάβικη λέξη και σημαίνει Πέραμα όπως έ­χει μετονομαστεί από το 1954. Η ονομασία προέρχεται πιθανόν από το ότι ήταν πέρασμα προς Μπρένιστα και Κουμζιάδες. Περιλαμβάνει τους οικισμούς Άνω και Κά­τω Πέραμα (Σινιάγκο) και Ασφακούλα, της οποίας η ο­νομασία προέρχεται από τον θάμνο Ασφάκα. Ακόμα η Γύρα του Γιώτη όπου τα Γιωτέϊκα επειδή σ’ αυτό το ση­μείο το ποτάμι κάνει στροφή. Οι οικισμοί Άνω και Κάτω Πέραμα, Γύρα και Σιάντος σήμερα έχουν καλυφθεί εντε­λώς από την Τ.Α. ΦΡ. Πουρναρίου.

Στο κέντρο του χωριού είναι ο συνοικισμός Δίστρατο ο οποίος περιλαμβάνει τους οικισμούς:

• Καρούλα, από την ομώνυμη βρύση και το δένδρο καρυδιά (Κάρυά), που είναι τα Φλωρεϊκα.
• Αγία Τριάδα. Περί την εκκλησία, όπου τα Τζαμακέϊκα, τα Παπαχρηστέϊκα, Τσαρακλέϊκα κτλ.
• Βάζες περί την Ευαγγελίστρια. Η ονομασία προ έρχεται από τα πολλά κοπάδια που ήταν παλαιότερα και τα κουδούνια τους ηχούσαν (βγάζαν ήχο, “έ­βαζαν”).
• Ράχη, όπου τα Τσουβαλέϊκα κτλ, επειδή βρίσκεται στον ψηλότερο λόφο (ράχη) του χωριού.
• Πλακανίδια, όπου τα Δοσουλέϊκα επειδή το έδαφος ήταν πετρώδες (είχε πλάκες – πλακίδια – πλακανίδια).

Ο Ανατολικότερος συνοικισμός είναι η Τζαπάδα α­πό τζομπαναραίους που υπήρχαν παλαιότερα (Τσοπανάδα – Τζαπάδα). Στο συνοικισμό ανήκει η Φέγγιζα επειδή εκεί ανέτειλε (φέγγιζε) ο ήλιος.

Το χωριό

Σε Δίστρατο μετονομάστηκε το χωριό μετά το 1956. Το όνομα οφείλεται μάλλον σε μια τοποθεσία στην κο­ρυφή του χωριού “τα Δίστρατα” ή στο ότι βρίσκεται στη διακλάδωση του δρόμου προς τα Δυτ. Τζουμέρκα (ο ένας κλάδος μέσω Ανεμοράχης – Χώσεψης και ο άλλος πα­ραποτάμιος μέσω Κεντρικού – Μακρύκαμπου). Η παλαιότερη ονομασία ήταν Πιστιανά Παλαιάς Ελλάδας.

Η περιοχή του χωριού απελευθερώθηκε από τους Τούρκους το έτος 1881 με την συνθήκη του Βερολίνου, ό­ταν προσαρτήθηκε στην Ελλάδα η Θεσσαλία και τμήμα του Ν. Άρτας ανατολικά του Αράχθου. Μέχρι το 1912 υ­παγόταν μαζί με άλλα χωριά στο Δήμο Θεοδωρίας με έ­δρα το Βουργαρέλι. Το 1912 αναγνωρίστηκε σαν ξεχωρι­στή Κοινότητα με το όνομα Πιστιανά, στην οποία αρχι­κά υπαγόταν και η Κάτω Καλεντίνη. Αργότερα το 1919 αναγνωρίστηκε σαν κοινότητα και η απέναντι του Αρά­χθου περιοχή, η οποία απελευθερώθηκε μετά τους Βαλ­κανικούς πολέμους του 1912-13, επίσης με το όνομα Πιστιανά. Για να ξεχωρίζουν ονομάστηκε η κοινότητά μας Πιστιανά Παλαιάς Ελλάδας, επειδή είχε απελευθερωθεί νωρίτερα, ενώ η απέναντι Πιστιανά Νέας Ελλάδας.

Οικισμός με το όνομα Πιστιανά ήταν, τουλάχιστον από την εποχή του 1821, στη θέση των απέναντι Πιστιανών. Τότε υπήρχε το αρματολίκι Πιστιανών και Μπρένιστας με οπλαρχηγό το Γ. Τσαρακλή. Τα ερείπια του αρχοντικού του Τσαρακλή υπήρχαν πριν μερικά χρόνια στο απέναντι χωριό. Στη δικαιοδοσία του αρματολικιού υπαγόταν και η περιοχή του χωριού, η οποία τότε ήταν μάλλον βοσκότοποι και ίσως ονομαζόταν Λυκούρες. Μετά την απελευθέρωση ονομάστηκε Πιστιανά (Ο Σερ. Ξενόπουλος το ονομάζει “Πιστιανά ή Οπισθιανά Νέα” επειδή αποτελούσε τμήμα της περιφέρειας του παλαιού χωριού Πιστιανά που τώρα απελευθερώθηκε). Η κατοπινή ονο­μασία σε Πιστιανά Παλαιάς Ελλάδας οφείλεται στους λόγους που αναφέραμε παραπάνω.

Το όνομα Πιστιανά λοιπόν μάλλον προέρχεται από τη λέξη Οπισθιανά. Κατά τον Τραπεζακιώτη δάσκαλο Νίκο Αποστόλη ονομάστηκαν έτσι από τους Μουλιανίτες (Γοργομυλιώτες) επειδή γι’ αυτούς ήταν πίσω από το βουνό (Ξεροβούνι).

Διοικητικές μεταβολές

Τα λευτερωμένα μετά το 1881 χωριά των Τζουμέρκων αποτέλεσαν για εννέα χρόνια (1882-1891) την επαρχία Τζουμέρκων με έδρα επάρχου τα Άγναντα και είχε τέσσερις δήμους: Της Θεοδωρίας με έ­δρα το Βουργαρέλι, των Καλλαρυτών, των Αγνάντων και των Πραμάντων με έδρα τις ίδιες κωμοπόλεις.

Ο Δήμος Θεοδωρίας, περιλάμβανε τις παρακάτω μετέπειτα κοινότητες: Βουργαρελίου, Λουψίστας, Μήγερι, Νησίστας, Πιστιανών και Χώζεψι ή Χώσεψι. Η επαρχία Τζουμέρκων ενώθηκε με την επαρχία Άρτας δια του Νό­μου Α ΟΓ του 1891.

Η αναγνώριση σαν κοινότητα Πιστιενών ή Πιστιανών έγινε με το Β.Δ. 19-8-1912 (ΦΕΚ 254/1912). Με το ί­διο Β.Δ. ο συνοικισμός Καλεντίνη (πρώην Δήμου Θεο­δωρίας) προσαρτήθηκε στην κοινότητα “Πιστιενά”. Η απόσπαση του συνοικισμού Κάτω Καλεντίνης, ο οποίος αποτέλεσε ιδιαίτερη Κοινότητα, έγινε με το Π.Δ. 12-7-1929 (ΦΕΚ 230/1929).

Με το Β.Δ. 11-5-54 (ΦΕΚ A 101/54) οι συνοικισμοί “Σιάντος” και “Σινιάγκος” της Κοινότητας Πιστιανών Παλαιάς Ελλάδος μετονομάστηκαν, ο μεν πρώτος “Δαφνούλα” ο δε δεύτερος “Πέραμα”. Με το Β.Δ. 18-5-56 (ΦΕΚ 125/1956) ο συνοικισμός “Πιστιανά” της κοινότητας Πιστιανών Π.Ε. μετονομά­στηκε “Δίστρατο” και η κοινότητα “Πιστιανών Π.Ε” επί­σης “Δίστρατο”. Με το πρόγραμμα ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ (1997) η Κοινότητα Διστράτου εντάχθηκε μαζί με άλλες 12 κοινότητες στο Δήμο Αθαμανίας με έδρα το Βουλγαρέλι.

Με το πρόγραμμα ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ (2010) o Δήμος Αθαμανίας μαζί με τον Δήμο Αγνάντων και τις Κοινότητες Θεοδωριάνων και Μελισσουργών αποτέλεσαν τον Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων όπου και ανήκει σήμερα το Δίστρατο.

Πηγές:

• skaikairos.gr
• distrato.gr

Σύνταξη κειμένου: Μίλτος Γήτας

Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου