Το γερμανικό φρουραρχείο στην οδό Κοραή 4

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής (1941-1944) το κεντρικό γερμανικό φρουραρχείο στεγαζόταν στο κτίριο με τον αριθμό 4 επί της οδού Κοραή, στο κέντρο της Αθήνας. Ονομαζόταν Κομαντατούρ (από τη γερμανική λέξη Kommandatur) ή όπως αναφέρονταν σε αυτό οι Έλληνες, Κομαντατούρα. Κάθε φρουραρχείο περιελάμβανε τμήμα της πολιτικής και στρατιωτικής διοίκησης και η αστυνόμευση αποτελούσε αρμοδιότητα των διαβόητων SS.

Στο κτίριο της Κοραή οδηγούνταν όσοι Έλληνες συλλαμβάνονταν, κατά τη διάρκεια αντιστασιακών κινητοποίησεων, καθώς και Γερμανοί, αντίθετοι με το καθεστώς, που επικρατούσε. Εκεί βέβαια κατέληγαν και οι αντιφρονούντες, που συλλαμβάνονταν κατά τα κατοχικά μπλόκα, μετά από εφόδους των Σωμάτων Ασφαλείας, ελληνικών και γερμανικών, σε πανεπιστήμια, εργοστάσια αλλά και σε συνοικίες. Έμεναν συνήθως από μία εώς και τριάντα μέρες εκεί και υπόκειντο σε ανακρίσεις. Έπειτα, ανάλογα με το παράπτωμα, μεταφέρονταν είτε σε γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως αυτό στο Χαϊδάρι, είτε στις φυλακές των ελληνικών Σωμάτων Ασφαλείας, στις φυλακές Αβέρωφ ή και στα γραφεία των SS στην οδό Μέριλυν 6. Από το κτίριο της Κομαντατούρ πέρασαν πολλοί έλληνες πολίτες, χωρίς να αποτελεί εμπόδιο η ηλικία. Μέχρι και παιδιά 14 ετών έμειναν στα κρατητήρια, χωρίς σοβαρά παραπτώματα.

Στα υπόγεια του κτιρίου ήταν τα κρατητήρια – κέντρα μεταγωγών, ενώ στους πάνω ορόφους βρίσκονταν τα ανακριτικά γραφεία και οι υπηρεσίες του φρουραρχείου. Στα δύο υπόγεια, τα οποία βρίσκονταν 6 μέτρα κάτω από τη γη, βρίσκονταν τα κελιά. Στον πρώτο όροφο, γίνονταν οι ανακρίσεις, οι οποίες βέβαια δεν άργησαν να μετατραπούν σε βασανιστήρια. Οι αντιφρονούντες, που συλλαμβάνονταν, κρατούνταν προσωρινά στο φρουραρχείο. Υπέμεναν καθημερινά βασανιστήρια, μέχρι να γίνουν “σωστοί πολίτες” και να υπακούν στο καθεστώς της χώρας.

Διαβάστε επίσης Ιωάννινα: Ο θάνατος του Αλή Πασά

Τα δύο υπόγεια αποτελούσαν τότε τα πιο σύγχρονα αντιαεροπορικά καταφύγια και ήταν κατασκευασμένα από τους μηχανικούς Ε. Κριεζή και Α. Μεταξά. Ήταν ασφαλισμένα με μεταλλικές πόρτες γερμανικής, φυσικά, προέλευσης, οι οποίες έκλειναν αεροστεγώς. Τα παράθυρα έβλεπαν προς τους φωταγωγούς και διέθεταν διπλά συμπαγή σιδερένια παραθυρόφυλλα. Το γεγονός, που φάνηκε αργότερα πολύ χρήσιμο στους κατακτητές ήταν το ότι οι δύο ορόφοι επικοινωνούσαν με εσωτερικό κλιμακοστάσιο. Στο πρώτο υπόγειο, οι θάλαμοι 1 και 2 πιθανότητα δεν αποτέλεσαν χώρους κράτησης. O 3ος θάλαμος, πιθανότατα, αποτελούσε κρατητήριο ή χώρο προφυλάκισης μέχρι και το 1943. Στον 4ο θάλαμο, διακρίνουμε έξι μικρούς χώρους, που τότε ήταν κελιά απομόνωσης. Τέλος ο 5ος θάλαμος αποτελούσε χώρο κράτησης μόνο για γυναίκες. Αυτό μαρτυρούν τα ονόματα και τα σκίτσα, που είναι χαραγμένα στις πόρτες και στους τοίχους, καθώς είναι μόνο γυναικεία.

Advertising

Advertisements

Οι μνήμες των ανθρώπων, που πέρασαν από την οδό Κοραή 4, έχουν χαραχτεί στις πόρτες και στους τοίχους των κρατητήριων. Υπογραφές, σκίτσα, πορτρέτα, ονόματα, στίχοι για τα βάσανα τους, είναι μερικά στοιχεία, που αποδεικνύουν το πλήθος των ανθρώπων, που βρέθηκε να κρατείται στο κτίριο από τους κατακτητές. Μάλιστα, σημειώνονται μόνο 239 ονόματα από το έτος 1944, καθώς οι Γερμανοί ανά διαστήματα φρόντιζαν να βάφουν τους τοίχους, ώστε να εξαφανιστούν οι χαρακιές, που μαρτυρούσαν τη βαρβαρότητα, που επικρατούσε. Κάτι, που όπως φαίνεται δεν πρόλαβαν να κάνουν στο 2ο υπόγειο, όταν έχασαν τον πόλεμο και έφυγαν βιαστικά. Επιπλέον, φρόντισαν να μην αφήσουν κανένα αρχείο, όπου μπορεί να ήταν καταγεγραμμένο οτιδήποτε σχετικό.

Διαβάστε επίσης Παλιοί σιδηροδρομικοί σταθμοί στην βόρεια Ελλάδα

Στο 1ο υπόγειο σήμερα βρίσκεται η ναζιστική σημαία, που είχε ανυψωθεί τότε στον τελευταίο όροφο του κτιρίου, μια χειροπέδα, μια σφαίρα, που βρέθηκε σφηνωμένη σε ένα ξύλο καθώς και μια πόρτα από τα κρατητήρια της Γκεστάπο (οδός Μέριλυν 6). Βέβαια, αυτά που προκαλούν ανατριχίλα, είναι τα αντικείμενα των κρατουμένων, που βρέθηκαν στα υπόγεια (δηλ.: σπίρτα, πακέτα από τσιγάρα, μεταλλικά κύπελλα κ.ά.). Βρέθηκε ακόμα και εκτίθεται ένα γράμμα, που είχε φυλάξει ένας κρατούμενος σε αυτοσχέδιο φάκελο και το είχε κρύψει στο κούφωμα μιας πόρτας. Στο 2ο υπόγειο, πέρα από τις χαραγμένες μνήμες των βασανισμένων, σώζεται ατόφιο το στρώμα του 1944. Στις πόρτες διαβάζεις καθαρά τα λόγια των κρατουμένων, εκ των οποίων τα βασικά είναι: “νερό”, “θέλω νερό”, “χωρίς νερό” και μερικά ονόματα. Στους τοίχους του θαλάμου 4, επιβεβαιώνεται το γεγονός, ότι στο φρουραρχείο δεν κρατούνταν μόνο Έλληνες. Διακρίνουμε μάλιστα, ποικιλία γλωσσών, όπως ιταλικά, ρώσικα, αλλά και γερμανικά.

Το κτίριο ανήκει ακόμα στην Εθνική Ασφαλιστική, όπως και ίσχυε πριν την στέγαση των γερμανικών στρατευμάτων. Η Εθνική Ασφαλιστική προετοιμαζόταν για τον εορτασμό των 50 χρόνων από την ίδρυσή της, το 1941. Όμως τις 27 Απριλίου του 1941 εισήλθαν στην Αθήνα τα γερμανικά στρατεύματα. Έπρεπε, λοιπόν, να βρουν ένα χώρο να στεγάσουν τις υπηρεσίες τους. Έτσι, αργότερα, στις 6 Μαίου, επίταξαν το κτίριο της οδού Κοραή. Τα κρατητήρια σήμερα, είναι ανοιχτά προς το κοινό. Μάλιστα η είσοδος των υπογείων είναι ορατή από το κυλικείο του γειτονικού κινηματογράφου “Άστυ”.