Στη λίμνη Παμβώτιδα των Ιωαννίνων «κατασκηνώνει» το νησάκι Ιωαννίνων, ίσως το μοναδικό χωρίς όνομα, ξεχωρίζει για την γραφικότητα και τους πράσινους ελεύθερους χώρους. Έχει έκταση 200 στρέμματα και μέγιστο υψόμετρο 520 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας ή 59 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της λίμνης. Ένας ανακηρυγμένος παραδοσιακός οικισμός χτισμένος με την παραδοσιακή ηπειρώτικη αρχιτεκτονική, λιθόστρωτα σοκάκια, όμορφα πέτρινα σπίτια, παραδοσιακές ταβέρνες και καταστήματα λαϊκής τέχνης. Ένας ηπειρώτικος οικισμός με μεγάλη ιστορία, εθνική και θρησκευτική. Περιβάλλεται από τα όρη Μιτσικέλι και από τα ανατολικά αντερείσματα του Τομάρου (ή της Ολύτσικας), και σχηματίζεται από τα ύδατα τριών κυρίως πηγών (Ντραμπάντοβας, Σεντενίκου και Κρύας), που αναβλύζουν από τους πρόποδες του Μιτσικελίου. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι επτά βυζαντινά και μεταβυζαντινά μοναστήρια σχηματίζουν μια μοναστική πολιτεία αιώνων. Μια ιστορία που ενέπνευσε λογοτέχνες, ποιητές, σεναριογράφους, μουσουργούς, λαϊκούς δημιουργούς. Ένα ταξίδι στο χρόνο και το χώρο ξεκινά από τον μόλο στα Ιωάννινα με προορισμό το νησί των Ιωαννίνων.
Αναδρομή στο παρελθόν
Σε ιστορικές αναφορές η κατοίκηση του νησιού ξεκινά από μοναχούς τον 13ο αιώνα όπου ιδρύθηκε η Μονή Αγίου Νικολάου των Φιλανθρωπινών το έτος 1292. Ως κτήτορας της μονής αναφέρεται ο Μιχαήλ Φιλανθρωπινός, που διετέλεσε μητροπολίτης Ιωαννίνων. Σε επιγραφή στην είσοδο του ναού αναγράφεται η χρονολογία κατασκευής της μονής, ιδιαίτερης σημασίας για το Βυζαντινό κράτος όπου υπαγόταν το Δεσποτάτο της Ηπείρου. Συνάμα, στην ίδρυση του ναού ακολούθησε την ίδια περίπου περίοδο η Μονή του Αγίου Νικολάου Ντίλιου ή Στρατηγοπούλου.
Μέχρι τον 17ο αιώνα το νησάκι άκμασε και λειτουργήσανε 5 μονές, η Μονή του Αγίου Νικολάου Μεθοδίου, που μετονομάστηκε αργότερα σε Αγία Ελεούσα, η Μονή Προδρόμου, Μονή του Αγίου Παντελεήμονα, Μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρα και Μονή Προφήτη Ηλία, που είναι χτισμένη στην κορυφή του νησιού σε υπέροχο τοπίο περιτριγυρισμένο από την γαλήνη, την νηφαλιότητα και την ηρεμία του γλυκού νερού της λίμνης με την ξεχωριστή χλωρίδα και πανίδα.
Η δημιουργία του οικισμού τον 17ο αιώνα
Ο οικισμός δημιουργήθηκε τον 18ο αιώνα, σύμφωνα με την παράδοση των κατοίκων. Οι πρώτοι κάτοικοι προέρχονταν από την Μάνη. Την εποχή του Αλή Πασά το νησί παράκμασε λόγω της μεγάλης φορολογίας που επιβλήθηκε. Ο ταξιδιώτης και συγγραφέας Hughes πέντε χρόνια αργότερα αναφέρει τον αριθμό των 200 σπιτιών όσα περίπου έχει και σήμερα. Σε εκείνα τα χρόνια ο Αλή Πασάς είχε στο νησί ένα σεράϊ και ένα κοπάδι ελάφια.
H λειτουργία των μοναστηριών και των εκπαιδευτηρίων βρισκόταν σε μεγάλη παρακμή, εξαιτίας των φορολογικών μέτρων που είχε επιβάλλει ο Αλής. Η βαριά φορολογία των νησιωτών -και πιθανότατα και των μοναστηριών- επέφερε τον οικονομικό μαρασμό στο Νησί. Στα χρόνια του Αλή οι νησιώτες πλήρωναν ετήσιο φόρο εισοδήματος 15.000 πιάστρα, εκτός από το καθιερωμένο χαράτσι και την υποχρέωση να εφοδιάζουν κάθε χρόνο τα σεράγια με ξύλα για θέρμανση. Πρόσθετες οχυρώσεις επιβλήθηκαν με την επισκευή και οχύρωση του Κάστρου (1815) όταν οι νησιώτες, λαϊκοί και μοναχοί, υποχρεώθηκαν να μεταφέρουν συνεχώς, με βάρκες, ξύλα, πέτρες και χώματα γισ το Κάστρο.
Το 1820 ο Αλή ήρθε σε ρήξη με τον Σουλτάνο Μαχμούτ Β΄ με αποτέλεσμα να σταλεί εναντίον του ο Χουρσίτ Μεχμέτ Πασάς, που πολιόρκησε τα Ιωάννινα. Τον Ιανουάριο του 1822 ο Αλή και ενώ πλέον είχε νικηθεί, κατέφυγε στο νησί, στο μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα.
Το νησάκι ύστερα από την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορία
Το 1872 λειτούργησε στην Μονή Ελεούσας (πρώην Μονή του Αγίου Νικολάου Mεθοδίου) ιερατική σχολή, που έκλεισε το 1922. Το νησί αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα το 1926.
Το νησάκι Ιωαννίνων σήμερα
Σήμερα το νησί στηρίζεται κυρίως στην τουριστική ανάπτυξη. Συνδέεται με τα Ιωάννινα με συχνά δρομολόγια πλοιαρίων, που μεταφέρουν πολυάριθμους επισκέπτες. Κυριότερα αξιοθέατα του νησιού είναι οι ανακαινισμένες μονές και το μουσείο Αλή Πασά που στεγάζεται στη μονή Αγίου Παντελεήμονα.
Οι κάτοικοι απασχολούνται με την αλιεία, οπότε είναι σίγουρο ότι τα ψάρια, κυρίως πέστροφες και χέλια, που θα φάτε στα ταβερνάκια του νησιού θα είναι φρεσκότατα, ενώ δεν αποκλείεται να τα επιλέξετε και μόνοι σας αν θέλετε από τα ενυδρεία. Παράλληλα, εκτός από τα παραδοσιακά μεζεδάκια μαζί με το ουζάκι σας μπορείτε να απολαύσετε και βατραχοπόδαρα, που θεωρούνται σπεσιαλιτέ της περιοχής. Από τα καλαίσθητα μαγαζάκια με σουβενίρ που θα συναντήσετε μπορείτε να αποκτήσετε είδη λαϊκής τέχνης, ασημένια κοσμήματα και διακοσμητικά, για τα οποία είναι πασίγνωστα τα Γιάννενα, αλλά και τοπικά γλυκά και λικέρ, τα οποία μπορείτε επίσης να απολαύσετε στα καφενεδάκια, στην πλατεία.
Επιπλέον, το φυσικό περιβάλλον αναδεικνύει την ξεχωριστή σημασία του υδροβιότοπου, όπου το ψάρεμα και η βόλτα περιμετρικά του νησιού τον ελεύθερο χρόνο γαληνεύουν, ηρεμούν και ταξιδεύουν τον νου στη μαγευτική θέα αγνάντι από τα Γιάννενα.
Η προστασία στην χλωρίδα και πανίδα του νησιού αποτελεί ανεκτίμητο πολιτιστικό υπόβαθρο για τον τουρισμό. Ωστόσο, η βούληση των νησιωτών στην βελτίωση της ποιότητας ζωής και στην τρόπο ζωής τους προκαλούν θαυμασμό στον ταξιδιώτη. Δωρικά και αρχοντικά αναλλοίωτα στο πέρασμα του χρόνου συνδέουν το παλιό οθωμανικό παρελθόν με την σύγχρονη καθημερινότητα. Το κράμα εντυπώσεων, αφηγήσεων, φιλοξενίας, πνευματικής αναζήτησης και απλότητας συναντάς επισκέπτοντας το νησί Ιωαννίνων ξεχωριστής σημασίας για την αρχιτεκτονική των κτιρίων και των μοναστηριών που αποτελεί «ανάσα» σε ένα μαγευτικό περιβάλλον.
Πηγές:
- http://www.giannenainfo.gr/giannenaplirofories/giannenaaksiotheata/giannenatonhsi/index.html
- https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B7%CF%83%CE%AF_%CE%99%CF%89%CE%B1%CE%BD%CE%BD%CE%AF%CE%BD%CF%89%CE%BD
- http://www.iefimerida.gr/news/299116/gnoriste-nisi-tis-kyra-frosynis-mono-nisi-limnis-poy-katoikeitai-stin-eyropi-eikones
Σύνταξη κειμένου: Ευθύμιος-Σπυρίδων Γεωργίου
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
