Η γλώσσα Μανξ είναι μια Γοϊδελική γλώσσα που ομιλείται στη Νήσο του Μαν.
Η γλώσσα εξαφανίστηκε το 1974, με τον θάνατο του τελευταίου ομιλητή της Μανξ, του ψαρά Νεντ Μάντρελ. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια η γλώσσα αναβίωσε. Η γλώσσα αυτή διαχωρίστηκε από την Ιρλανδική και την Σκωτική Γαελική, κατά τον 13ο και 15ο αιώνα αντίστοιχα. Σήμερα, η γλώσσα διδάσκεται σε ένα σχολείο στη Νήσο του Μαν.
Η γλώσσα Μανξ συγγενεύει αρκετά με την Ιρλανδική και την Σκωτική Γαελική. Γενικά, η γλώσσα αυτή δεν μοιάζει πολύ με τις άλλες δύο, ωστόσο μπορεί να είναι εύκολα κατανοητή με ομιλητές των δύο προαναφερθεισών γλωσσών. Η Μανξ έχει γλωσσικά αντιδάνεια από την Αρχαία σκανδιναβική, την Αγγλική και την Γαλλική γλώσσα.
Δεν είχαν τυπωθεί βιβλία στην Μανξ γλώσσα μέχρι τον 18ο αιώνα, ενώ δεν υπήρχαν λεξικά μέχρι τον 19ο αιώνα. Έτσι, ο λαός του Νήσου του Μαν επικοινωνούσε μόνο με προφορικές παραδόσεις. Αυτό οδήγησε στην παρακμή και στην εξαφάνιση της γλώσσας το 1974, με τον θάνατο του Νεντ Μάντρελ.
Το 2009 η γλώσσα Μανξ είχε πλέον χαρακτηριστεί εξαφανισμένη . Στις μέρες μας, κάτοικοι του Μαν, προσπαθούν μέσω του Twitter, της μουσικής και της εκπαίδευσης να αναγεννήσουν την γλώσσα των προγόνων τους.
Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, η γλώσσα του Μανξ είχε αρχίσει σταδιακά να επισκιάζεται από την Αγγλική. Οι ντόπιοι ξεκίνησαν να μεγαλώνουν τα παιδιά τους μιλώντας τους αγγλικά, με την πεποίθηση ότι η μητρική τους γλώσσα θα κατέληγε σύντομα στα ντουλάπια της ιστορίας.
Απόδειξη αυτής της γλωσσικής στροφής προς τα αγγλικά είναι ένα γράμμα που δημοσιεύτηκε το 1872, σε μια τοπική εφημερίδα του νησιού. Ο συντάκτης Revernd J T Clarke μεταξύ άλλων είπε :
«Για να μπορέσουμε να κλείσουμε συμφωνίες με τις αγγλικές αγορές, πρέπει όλοι οι άνθρωποι του Νήσου του Μαν, να μιλάνε αγγλικά και μόνο »
Advertising
Έως το 1901, μόνο το 9,1% του συνολικού πληθυσμού μιλούσε τη γλώσσα του Μανξ. Το ποσοστό αυτό έπεσε γρήγορα, αφού μέσα στις επόμενες δεκαετίες μόνο το 1,1% συνέχιζε να ομιλεί τη τοπική γλώσσα.
Η φτώχεια που υπήρχε στο νησί, κατά τη διάρκεια της ύφεσης, είχε ως απόρροια την σύνδεση της γλώσσας Μανξ με την οικονομική παρακμή στο μυαλό των ντόπιων. «Αυτές οι αρνητικές διαθέσεις ενσωματώνονται στις κοινωνίες και κάνουν τους ομιλητές να απαρνούνται την γλώσσα τους. Έπρεπε να αντιστρέψουν όλη αυτή την ψυχολογία», αναφέρει ο Harisson.
Παρά την παρακμή της γλώσσας, εκείνη την εποχή, πολλοί ήταν αυτοί που πάλεψαν για να τη σώσουν. Για παράδειγμα, το 1897, δημοσιεύτηκε ένα σημείωμα σε μια τοπική εφημερίδα, υπέρ της γλώσσας Μανξ. Προσκαλούσε ανθρώπους, με το οποιοδήποτε ενδιαφέρον προς τη γλώσσα, σε συγκέντρωση. Αυτή η συγκέντρωση ήταν και η αρχή της Manx Language Society, η οποία ιδρύθηκε και επίσημα δυο χρόνια αργότερα.
Οι τελευταίοι ομιλητές
Ένας απο τους πρωτοπόρους στην υπεράσπιση της γλώσσας Μανξ είναι ο Brian Stowell. Ο Brian αποφάσισε να μάθει τη γλώσσα το 1953, αφού διάβασε ένα άρθρο για έναν άνδρα ονόματι Douglas Faragher. Ο άνδρας αυτός θρηνούσε για την ταχύτατη εξαφάνιση της μητρικής του γλώσσας.
Ο Stowell συνάντησε τον Faragher και παρέα με μερικούς ακόμη ανθρώπους πέρασαν ολόκληρες εβδομάδες οδηγώντας γύρω από το νησί με ένα βαν, ακούγοντας παλιές ηχογραφήσεις στην γλώσσα Μανξ. Ο υπερασπιστής της πίστευε ότι το μεγαλύτερο εμπόδιο στην αναγέννηση της γλώσσας ήταν οι παλιοί ομιλητές της. Ο ίδιος σημειώνει «Οι Μαν, σε μεγάλο ποσοστό, εγκατέλειψαν τη γλώσσα τους. Υπήρχε μεγάλος φόβος για τη γλώσσα Μανξ. Πολλοί την θεωρούσαν οπισθοδρομική και άρηκτα συνδεδεμένη με τη φτώχεια».
Υπάρχει ακόμη και μια παροιμία στην γλώσσα Μανξ που δείχνει την απέχθεια μεγάλου μέρους των ντόπιων προς τη γλώσσα. Cha jean oo cosney ping lesh y Ghailck, σε αγγλική μετάφραση :“You will not earn a penny with Manx.”
Ο Νεντ Μάντρελ ήταν ο τελευταίος άνθρωπος που είχε ως μητρική γλώσσα τη γλώσσα του Μανξ.
Σε αντίθεση με τους υπόλοιπους, δεν ήθελε να δει την γλώσσα του να εξαφανίζεται. Μια δεκαετία πριν από το θάνατο του το 1964, ο Stowell έκανε μια πολύ σημαντική κίνηση. Έφτιαξε μερικές κασέτες, ηχογραφώντας τον να μιλάει. Οι ηχογραφήσεις αυτές είναι πλέον διαθέσιμες στο Youtube.
Πηγές :
Γλώσσα Μανξ. Ανακτήθηκε el.wikipedia.org (Τελευταία πρόσβαση 19/2/2019)
