Η Γαλλίδα Alice Guy-Blaché, που ξεκίνησε να γυρίζει ταινίες το 1896, θεωρείται η πρώτη γυναίκα σκηνοθέτης στον κόσμο. Όσον αφορά τον Ελληνικό Κινηματογράφο, οι πρώτες γυναίκες πίσω από την κάμερα εμφανίστηκαν μόλις μετά τον Εμφύλιο.
ΜΑΡΙΑ ΠΛΥΤΑ
Είναι η πρώτη γυναίκα παραγωγός και σκηνοθέτης στον Ελληνικό Κινηματογράφο. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 26 Νοεμβρίου του 1915. Αρχικά ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία κι εξέδωσε δύο μυθιστορήματα, τα «Δεμένα φτερά» (1944) και τις «Αλυσίδες» (1946), ενώ έγραψε και δύο θεατρικά έργα, «Κάστρο της Xερσώνας» (1948) & «Μάνα Γης» (1962). Το 1945 ο σύζυγός της Νίκος Χατζηνάκος έγινε παραγωγός στην ταινία του Δημήτρη Ιωαννόπουλου «Η βίλλα με τα νούφαρα» κι έτσι το 1948 μπήκε κι εκείνη στον χώρο του κινηματογράφου ως παραγωγός στην ταινία «Μαρίνος Κοντάρας» του Γιώργου Τζαβέλλα.
Το 1950 γύρισε την πρώτη της ταινία, «Τ’ αρραβωνιάσματα», με τον Αιμίλιο Βεάκη κι ακολούθησαν 16 ταινίες, όπως: «Η Λύκαινα», «Ο Βαφτιστικός», «Εύα», «Τζιπ, περίπτερο κι αγάπη», «Ο Λουστράκος», «Ο Άσωτος» κ.ά. Επίσης, έγραψε το σενάριο σε 4 ακόμη ταινίες: «Ζήλεια», «Ανάμεσα σε δυο γυναίκες», «Οι ξενιτεμένοι» και «Μια μάνα κατηγορείται». Έφυγε στις 4 Μαρτίου 2006.
ΛΙΛΑ ΚΟΥΡΚΟΥΛΑΚΟΥ
Είναι η δεύτερη γυναίκα σκηνοθέτης στον Ελληνικό Κινηματογράφο. Σπούδασε κινηματογράφο στην Ιταλία, στο Centro Sperimentale di Cinematografia, ενώ υπήρξε και παραγωγός στο ραδιόφωνο της RAI. Το 1958 γύρισε το «Νησί της σιωπής», με θέμα τη Σπιναλόγκα, το νησί των λεπρών.
Εν συνεχεία γύρισε την πρωτότυπη ταινία «Στην πόρτα της κολάσεως» ή «Ο κομήτης του Χάλεϊ» (1961), την ελληνοβουλγαρικής παραγωγής ταινία «Ραντεβού στην Αθήνα» (1965), την «Έξοδο του Μεσολογγίου» (1979), τα ντοκιμαντέρ «Ελευθέριος Βενιζέλος» (1966), «Διονύσιος Σολωμός» (1973), «Κύπρος, το μεγάλο σταυροδρόμι» (1978) & «Το μήνυμα του ΕΑΜ στο γερμανοκρατούμενο ραδιοφωνικό σταθμό» (1983) και 9 μικρού μήκους ταινίες. Έφυγε το 2015 σε ηλικία 85 ετών.
ΕΛΛΗ ΝΕΖΕΡΙΤΗ
Ήταν γνωστή ποιήτρια, πεζογράφος και μεταφράστρια, που κυκλοφόρησε λίγα, αλλά σημαντικά βιβλία: «Μύκονος», «Με την ουρά κάτω από τα σκέλια», «Διπλός διάλογος», «Κάκτοι» και «Cani di mare tutti». Στο θέατρο εργάστηκε ως βοηθός σκηνοθέτη, ενώ ασχολήθηκε και με τον Ελληνικό Κινηματογράφο, αφού το 1960 γύρισε το πολεμικό δράμα «Ο ξένος της νύχτας» με τη Δέσποινα Στυλιανοπούλου και τον Μιχάλη Νικολινάκο.
ΒΑΝΤΑ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ & ΛΕΝΑ ΤΣΟΥΧΛΟΥ
Κατέχουν ξεχωριστή θέση στον Ελληνικό Κινηματογράφο, αφού ήταν οι πρώτες γυναίκες που σκηνοθέτησαν ταινία μικρού μήκους. Συγκεκριμένα, το 1962 γύρισαν μαζί το 20λεπτο έγχρωμο ντοκιμαντέρ «Ραμπατά» σε τέσσερις χώρες της Μέσης Ανατολής: Λίβανο, Συρία, Ιορδανία & Ιράκ. Η Λένα Τσούχλου ήταν ποιήτρια και μέλος των «Ανεύθυνων».
ΡΕΝΑ ΓΑΛΑΝΗ
Η Ρένα Γαλάνη (ψευδώνυμο της Ειρήνης Γαληνάκη) γεννήθηκε στην Αθήνα το 1927 κι έπαιξε σε περισσότερες από 70 ταινίες στον Ελληνικό Κινηματογράφο από το 1947 μέχρι το 1985. Τη δεκαετία του ’60 σκηνοθέτησε 7 μελό («Το κορίτσι του πόνου», «Με λύγισε η φτώχια», «Διψασμένη γι’ αγάπη», «Καημοί στη φτωχογειτονιά», «Μην αδικήσεις ορφανή», «Η μοίρα μιας γυναίκας», «Περιφρονημένη αγάπη»), καθώς και 2 κωμωδίες («Κούνια που σε κούναγε» & «Ούτε μιλάει, ούτε λαλάει»).
ΜΙΛΛΥ ΓΙΑΝΝΑΚΑΚΗ
Γεννήθηκε στο Κάιρο της Αιγύπτου και σπούδασε κινηματογράφο στη Σχολή Σταυράκου. Άφησε κι αυτή το αποτύπωμά της στον Ελληνικό Κινηματογράφο με 3 μικρού μήκους ντοκιμαντέρ, «Περίπατος» (1964), «Αχιλλέας» (1965), «Λόγος, φωνή, ομιλία» (1983), καθώς και με μια μικρού μήκους ταινία μυθοπλασίας, το «Ένα ζευγάρι παπούτσια» (1983). Ασχολήθηκε και με την τηλεόραση («Παρασκήνιο», «Παραμύθια χωρίς λόγια»).
ΕΥΓΕΝΙΑ ΠΕΡΙΟΡΗ
Πολυσχιδής προσωπικότητα· σκηνοθέτις, αρχαιολόγος, ηθοποιός, λαογράφος συγγραφέας και μια από τις σπουδαιότερες μορφές παραγωγής προγραμμάτων της ελληνικής ραδιοφωνίας και τηλεόρασης. Μεταξύ άλλων ασχολήθηκε και με τον Ελληνικό Κινηματογράφο. Το 1964 συνεργάστηκε με τον Βασίλη Μάρο στο 20λεπτο ντοκιμαντέρ «Κάλυμνος, το νησί των σφουγγαράδων» (όπως και στα «Αναστενάρια»), ενώ το 1965 γύρισε την πρώτη της ταινία, το ντοκιμαντέρ «Αιδηψός». Ακολούθησαν ακόμη 10 μικρού μήκους ταινίες και ντοκιμαντέρ. Έφυγε την 1η Αυγούστου 2007.
ΜΙΚΑ ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΥ
Είναι περισσότερο γνωστή για το «Δάφνις και Χλόη ‘66», το ριμέικ μιας από τις πιο εμβληματικές ταινίες στον Ελληνικό Κινηματογράφο. Ένα χρόνο πριν, το 1965, είχε γυρίσει τη βραβευμένη μικρού μήκους ταινία «Συνάντηση», ενώ ασχολήθηκε και με την τηλεόραση.
ΙΩΑΝΝΑ ΑΣΜΑΝΗ
Γεννήθηκε το 1929 στην Αθήνα. Ήταν κόρη του αγιογράφου Στέφανου Ασμάνη και κληρονόμησε το ταλέντο του στη ζωγραφική. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών κι έγινε μια από τις γνωστότερες Ελληνίδες ζωγράφους. Την περίοδο 1959-1961 σπούδασε λογοτεχνία και κινηματογράφο στο I.D.H.E.C. στη Γαλλία. Το 1966 ασχολήθηκε και με τον Ελληνικό Κινηματογράφο, αφού γύρισε το μικρού μήκους ντοκιμαντέρ «Λειδινός», μια εικονογραφική και λαογραφική καταγραφή της βλαστολατρείας στην Αίγινα, που γίνεται με άξονα τον ετήσιο θάνατο του Λειδινού. Έφυγε το 2016.
ΦΡΙΝΤΑ ΓΙΑΓΚΟΥ
Μπήκε στον Ελληνικό Κινηματογράφο το 1962 ως βοηθός σκηνοθέτη στις ταινίες «Ο Λουστράκος» της Μαρίας Πλυτά και «Λαφίνα» του Ορέστη Λάσκου. Ακολούθησαν πολλές ακόμη ταινίες: «Ο Άσωτος», «Εγκατάλειψη», «Η πικραγαπημένη», «Να ζει κανείς ή να μη ζει;», «Άνθρωπος για όλες τις δουλειές…», «Γεύση από έρωτα», «Το πλοίο της χαράς» και «Η λιτανεία των ηρώων». Το 1966 γύρισε την δική της ταινία, τη γνωστή κωμωδία «Ένα καράβι Παπαδόπουλοι» σε σενάριο Νίκου Τσιφόρου.
ΤΩΝΙΑ ΜΑΡΚΕΤΑΚΗ
Γεννήθηκε στον Πειραιά το 1942. Το 1960 ξεκίνησε να σπουδάζει στο τμήμα οπερατέρ στην περίφημη σχολή κινηματογράφου I.D.H.E.C. στο Παρίσι, επειδή τότε το τμήμα σκηνοθεσίας δε δεχόταν γυναίκες. Το 1967 γύρισε το πρώτο της φιλμ, την 20λεπτη ταινία μυθοπλασίας «Ο Γιάννης και ο δρόμος». Το 1973 σκηνοθέτησε το αυτοβιογραφικό «Ιωάννης ο βίαιος». Το στίγμα της στον Ελληνικό Κινηματογράφο το άφησε με τις επόμενες δύο, πολυβραβευμένες, ταινίες της: «Η τιμή της αγάπης» και «Κρυστάλλινες νύχτες». Επίσης, το 1968 συμμετείχε ως ηθοποιός στο «Κιέριον» του Δήμου Θέου και το 1975 ως μοντέρ και διευθύντρια παραγωγής στο «Αλδεβαράν» του Ανδρέα Θωμόπουλου. Αξίζει να αναφερθεί πως σκηνοθέτησε και τη σειρά «Λεμονόδασος» για λογαριασμό της ΕΡΤ το 1978. Έφυγε στις 26 Ιουλίου 1994.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΘΩΜΑΔΑΚΗ & ΜΑΡΙΑ ΚΛΩΝΑΡΗ
Αποτελούν ιδιαίτερη περίπτωση στον Ελληνικό Κινηματογράφο. Η ιδιότυπη κινηματογραφική τους δουλειά εντάσσεται στον χώρο του πειραματικού κινηματογράφου και ως καλλιτεχνικό δίδυμο καθόρισαν την οπτικοακουστική πρωτοπορία. Ξεκίνησαν το 1969 με την 20λεπτη ταινία «Οι δούλες». Ακολούθησε το δίλεπτο «Flash Passion» και οι μεγάλου μήκους «Διπλός λαβύρινθος», «Το παιδί που γέννησε πούλιες», «Σώμα», «Μεγάλη αρτηρία», «Unheimlich I: Μυστικός διάλογος», «Unheimlich II: Αστάρτη» κ.ά. Η Μαρία Κλωνάρη έφυγε το 2014.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Αγγελή, Γ. (1979, Ιούλιος). Μια συνομιλία με την πρώτη Ελληνίδα σκηνοθέτιδα Μαρία Πλυτά. Φιλμ, σελ. 137-145
- Αγγελή, Γ. (1979, Ιούλιος). Λ. Κουρκουλάκου: Σύντομη παρουσίαση & Φιλμογραφία. Φιλμ, σελ. 146-147
- Αγγελή, Γ. (1979, Ιούλιος). Τ. Μαρκετάκη: Αυτοπαρουσίαση. Φιλμ, σελ. 152-155
- Θωμαδάκη, Κ. & Κλωνάρη, Μ. (1979, Ιούλιος). Σημειώσεις γύρω από ένα διαφορετικό Κινηματογράφο. Φιλμ, σελ. 173-175
- Wikipedia
- IMDb
- retroDB
- shortfilm.gr
