Η πόλη της Πάτρας γνωρίζει μια μακραίωνη παράδοση που ξεκινάει από την αρχαιότητα και περνάει από όλες τις ιστορικές φάσεις. Το ταξίδι αυτό στον χρόνο και την παράδοση έχει αφήσει τα κατάλοιπα του, εκ των οποίων ορισμένα έχουν εξελιχθεί σε αξιοθέατα αξιοσημείωτης ομορφιάς και κοσμούν την πόλη. Ένα από τα επικρατέστερα και πιο δημοφιλή είναι το Κάστρο της Πάτρας, το οποίο βρίσκεται σε έναν χαμηλό λόφο στις απολήξεις του Παναχαϊκού και 800 μέτρα από την ακτή του Πατραϊκού κόλπου.
Η τοποθεσία του κάστρου είναι τέτοια που δημιουργεί ένα παραμυθικό στοιχείο και μας μεταφέρει στα βυζαντινά χρόνια όπου και χτίστηκε. Βρίσκεται στην άνω πόλη, την “παλιά Πάτρα”, δίπλα στο δασύλλιο. Το φυσικό τοπίο και το ιστορικό αρχαιολογικό υπόβαθρο του χώρου, τον κάνουν κατάλληλο για ξενάγηση, αλλά ακόμα και για περιδιάβαση από τους κατοίκους της πόλης, που τους ανοιξιάτικους μήνες το επισκέπτονται συχνά.
Η απόφαση για την ίδρυση του κάστρου πάρθηκε από τον Ιουστινιανό, τον 6ο αιώνα μχ. Κτίστηκε στα ερείπια της αρχαίας Ακρόπολης, μετά τον καταστροφικό σεισμό του 551 μ.Χ. Ο σκοπός ήταν να ενταχθεί στο πλαίσιο της πολεμικής λειτουργίας και να ενισχύσει την άμυνα της πόλης, λόγω των πολλών εχθρών που είχε η αυτοκρατορία. Γι΄αυτόν τον λόγο περιβλήθηκε από τείχη που κάλυπταν έκταση 22.725 τ.μ. και ο εξωτερικός περίβολος ενισχύθηκε με πύργους και προμαχώνες. Δέχτηκε αρκετές φορές επιδρομές από εχθρούς και αποτέλεσε την ασπίδα προστασίας των πολιτών που κρύβονταν πίσω από τα τείχη του. Μεγάλης σημασία ήταν η απώθηση των Σαρακηνών και Σλάβων τον 9ο αι. μ.χ (805 μ.Χ.). Η νίκη ήταν αξιοσημείωτη και αποδόθηκε σε θαύμα του Αγίου Ανδρέα, υπερτονίζοντας έτσι την χριστιανική πίστη των κατοίκων του Βυζαντίου. Αφού κατάφερε και αναχαίτισε τις βαρβαρικές φυλές από την Πελοπόννησο, πέρασε στη διοικητική οργάνωση των Φράγκων σταυροφόρων. Απ’ αυτό το σημείο και μετά ξεκινάει μια περίοδος ξένης κατοχής για το κάστρο της Πάτρας. Το λατινικό στοιχείο κυριαρχεί στα χρόνια της ενετοκρατίας. Συγκεκριμένα, από τον Λατίνο αρχιεπίσκοπο το 1278 μ.χ, θα περάσει το 1408 μ.χ από τον Πάπα για πέντε χρόνια, στη διοίκηση των Ενετών. Η επιστροφή του κάστρου στους Βυζαντινούς θα γίνει λίγο πριν την πτώση της αυτοκρατορίας από τον τελευταίο αυτοκράτορα τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Με την κατάκτηση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας από τους Οθωμανούς Τούρκους, θα υποταχθεί στους Τούρκους και θα παραμείνει υπό τη διοικητική τους επίβλεψη, μέχρι και το τέλος της τουρκοκρατίας. Το 1828 ο Γάλλος στρατηγός Μαιζόν θα το επαναφέρει στους Έλληνες, όπου και θα παραμείνει μέχρι και σήμερα, με εξαίρεση ένα διάλειμμα κατά τη ναζιστική κατοχή (1941-1944).
Η τεχνοτροπία που εφαρμόστηκε στο κάστρο πρόσφερε τροφή στο μύθο και τη λαϊκή παράδοση. Ένα παραμορφωμένο άγαλμα έθρεψε τη σκέψη και διέγειρε τη φαντασία των κατοίκων της Πάτρας, με αποτέλεσμα να δημιουργήσουν έναν ολόκληρο μύθο. Σε εσοχή στην τοιχοποιία το αμάλγαμα από κεφάλι άντρα και κορμό αγάλματος, δημιούργησαν τον μύθο της “Πατρινέλα”. Πρόκειται για μια γυναίκα που μεταμορφωνόταν σε άντρα κατά την τουρκοκρατία και αποτελούσε προστάτιδα της πόλης από επιδημίες. Επίσης, μοιρολογούσε και πενθούσε για τον θάνατο κάποιου επιφανή Πατρινού. Επιπλέον από το 1880 μέχρι και το 1926 στα Βορειοανατολικά του κάστρου σώζεται ένας ψηλός πύργος του κάστρου, που είχε μια ξεχωριστή λειτουργία. Αποτέλεσε εγκληματική φυλακή, αλλά με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Συγκεκριμένα, η εικόνα των κρατούμενων ήταν παραπλανητική, καθώς δε θύμιζαν την ιδιότητά τους, αφού ο καθένας φορούσε τη στολή που έφερνε ο ίδιος από το σπίτι του. Αυτή η έλλειψη ομοιομορφίας, δεν απασχολούσε ιδιαίτερα τις αρχές, οι οποίες ενδιαφέρονταν για την τήρηση της τάξης και της ασφάλειας, με την αποτροπή των αποδράσεων.
Ένα επιπλέον χαρακτηριστικό του κάστρου είναι ότι αποτελεί χώρο πολιτιστικών εκδηλώσεων. Στο σωζόμενο θεατρικό σκηνικό δίνονται και σήμερα θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες. Κατά την παρουσία επίσης των Γάλλων, υπήρξε περίοδος λειτουργίας ενός γαλλικού καφέ “cafe Parisien”, στο εσωτερικό του κάστρου. Η ποικίλη διαχείριση του φανερώνει τη σημασία του για τον εκάστοτε κάτοχό του, καθώς γνώριζαν την αξία και τη σπουδαιότητά του για τους κατοίκους.
Το κάστρο της Πάτρας όπως και τα περισσότερα σε άλλες πόλεις αποτελούν σημείο κατατεθέν και στολίδι για την την εκάστοτε πόλη. Η παράδοση και η ιστορία παλαιότερων χρόνων που κρύβουν, διαφαίνεται ήδη από την τεχνοτροπία τους και προκαλεί ερευνητικό ενδιαφέρον. Ωστόσο, ο καλοδιατηρημένος και σωζόμενος χώρος του κάστρου της Πάτρας, το έχουν καταστήσει ορόσημο για την πόλη και καύχημα των κατοίκων. Η λειτουργία του είναι ενεργητική, αφού δεν είναι απλά ένα αξιοθέατο, αλλά ένας χώρος επιτέλεσης πολιτιστικών δρώμενων. Μ’αυτόν τον τρόπο αποδεικνύεται ότι το κάστρο έχει “ζωτική” σημασία για τον πολιτισμό και την ιστορία της Πάτρας.
Πηγές:
- wondergreece.gr
- artdiadrasi.wordpress.com
- thebest.gr
Σύνταξη κειμένου: Δήμητρα Παναγόπουλου
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
