Τοποθεσία
Ο οικισμός Θορικού αποτελούσε αρχαίο παραλιακό δήμο της Ακαμαντίδας, που ήταν περιοχή της αρχαίας νοτιανατολικής Αττικής ή αλλιώς Λαυρεωτικής. Λέγεται, πως πήρε το όνομα του από τον ήρωα Θορικό ή από την αρχαία λέξη “θορός”, που σημαίνει “ορμή”. Η λέξη αυτή σχετίζεται με τον ορμητικό τρόπο, που κατέβαινε κανείς από την τραχιά πλαγιά, όπου βρισκόταν ο δήμος, προς τη θάλασσα. Απέχει μάλιστα 11-12 χλμ από τη βόρεια μεριά του Σουνίου. Αποτελεί την πρώτη βιομηχανική πόλη της Ευρώπης και από εκεί ξεκίνησε η εκμετάλλευση των μεταλλείων.
Ο Έλληνας φιλόσοφος Στράβων, αναφέρει στα έργα του “Φιλόχορος” και “Ατθίς”, ότι ο οικισμός Θορικού ιδρύθηκε από το βασιλιά της Αθήνας Κέκροπα μαζί με άλλες έντεκα πόλεις και αργότερα ο Θησέας τον ενσωμάτωσε με την πόλη της αρχαίας Αθήνας. Έτσι αποτέλεσε έναν από τους δήμους της Αττικής. Φαίνεται, ότι ξεκίνησε να κατοικείται κατά τη νεολιθική εποχή, περίπου δηλαδή το 4500 π.Χ. μέχρι και τον 1ο αι. π.Χ. και άκμασε ιδιαίτερα κατά τη Μυκηναϊκή Εποχή (1.600-1.100 π.Χ.). Μέσα από τις αρχαιολογικές ανασκαφές, που πραγματοποιήθηκαν, ήρθε στο φως ένας προϊστορικός οικισμός. Αποκαλύφθηκαν ακόμα οικίες, εγκαταστάσεις επεξεργασίας μετάλλου, το αρχαίο θέατρο του Θορικού και δίπλα σε αυτό, μερικοί τάφοι, ένας τετράγωνος πύργος, κατασκευασμένος τον 4ο αιώνα π.Χ. και το ιερό της Δήμητρας και της κόρης.
Το αρχαίο θέατρο του Θορικού
Στη βόρεια πλευρά του οικισμού του Θορικού, στη βραχώδη πλαγιά του λόφου Βελατούρι, βλέπουμε τα ερείπια του αρχαίου θεάτρου. Η θέα από τις κερκίδες εντυπωσιάζει, καθώς προβάλλει μία ευρεία εικόνα της συνολικής περιοχής και της θάλασσας. Το θέατρο χρονολογείται στο τέλος της Αρχαϊκής Εποχής, μεταξύ του 525 και 480 π.Χ. και είναι το αρχαιότερο, που έχει αποκαλυφθεί μέχρι στιγμής στον ελλαδικό χώρο. Αποτελείται από 21 σειρές καθισμάτων και έχει χωρητικότητα περίπου 4.000 ατόμων. Πέρα από τη θέση του, εντύπωση προκαλεί και το σχήμα του, το οποίο δεν είναι κυκλικό, όπως τα μεταγενέστερα θέατρα, αλλά ελλειψοειδές με ορθογώνια (16 x 30) ορχήστρα.
Στη νότια μεριά του θεάτρου, η ορχήστρα στηρίζεται σε έναν αναλημματικό τοίχο με ύψος περίπου 24μ., ο οποίος αντικατέστησε στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. τον παλαιότερο για να αυξηθεί, έτσι, το εμβαδόν της ορχήστρας. Στη δυτική μεριά της ορχήστρας, υπήρχε ένας ναός αφιερωμένος στο θεό Διόνυσο. Δυστυχώς, όμως, σώζονται σήμερα μόνο τα θεμέλια. Ανατολικά, μπορεί να δει κανείς τη βάση ενός βωμού που διασώζεται, καθώς και μια αίθουσα με λαξευμένους φυσικούς πάγκους. Αυτοί χρησιμοποιούνταν για τις συνεδριάσεις του Δήμου Θορικιέων και χρονολογούνται στα μέσα του 5ου αι. π.Χ.
Η κατασκευή χωρίζεται σε δύο κερκίδες από σκάλες και την περίοδο λειτουργίας του, είχε ξύλινη σκηνή. Συνήθως, στα υπόλοιπα τουλάχιστον αρχαία θέατρα, που έχουν ανακαλυφθεί, η ξύλινη σκηνή αντικαθιστόταν από λίθινη. Σε αυτή την περίπτωση, όμως, παρέμεινε ως είχε.
Το νεκροταφείο δίπλα στο θέατρο
Στη νότια πλευρά της ορχήστρας του θεάτρου, συναντάμε ένα νεκροταφείο. Φαίνεται να ήταν σε χρήση από τον 6ο αι. π.Χ. μέχρι και τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. . Οι περισσότεροι τάφοι στη δυτική πλαγιά του λόφου φαίνεται να ανήκουν σε ανθρώπους, που έζησαν κατά τη γεωμετρική περίοδο ( 1100 – 700 π.Χ. ) και την αρχαϊκή ( 700 – 480 π.Χ. ). Πολλοί λίγοι είναι εκείνοι, που αντιστοιχούν στα μέσα του 5ου και του 4ου αι. π.Χ. . Στη νότια πλαγιά, σύμφωνα με έρευνες, οι τάφοι του 7ου, 6ου και 4ου αι. π.Χ. ήταν νεαρών ατόμων και παιδιών. Ανάμεσα σε όλους αυτούς, βρέθηκαν πέντε θολωτοί και με θαλάμους τάφοι της μυκηναϊκής περιόδου ( 1600 – 1100 π.Χ. ). Σε έναν από αυτούς, μάλιστα, βρέθηκαν αγγεία και ειδώλια, που προέρχονται από ένα διάστημα μεταξύ 7ου και 5ου αι. π.Χ. και παρουσιάζουν την ηρωϊκή λατρεία, που επικρατούσε.
Ναός της Δήμητρας και της Κόρης
Νότια του οικισμού και σε απόσταση 400 μ. από το αρχαίο θέατρο Θορικού βρίσκεται ένας ακόμα αρχαιολογικός χώρος. Έχει σχήμα διπλής στοάς και πρόκειται για το Ναό της Δήμητρας και της Κόρης, δηλαδή της Περσεφόνης. Ο ναός είναι πολύ δύσκολο να εντοπιστεί, καθώς καλύπτεται από πυκνή βλάστηση και κρύβεται πίσω από πλούσιες καλαμιές. Βρίσκεται, επίσης, πολύ κοντά σε ένα χείμαρρο και αυτό έχει ως αποτέλεσμα, τις ημέρες, που βρέχει, όλο το οικοδόμημα να καλύπτεται από νερό και λάσπη.
Πρόκειται για ένα οικοδόμημα δωρικού ρυθμού, κατασκευασμένου εξ ολοκλήρου από μάρμαρο, όπως προδίδουν τα λιγοστά μέρη των κρηπίδων και οι βάσεις των κιόνων. Αυτά είναι και τα μοναδικά τμήματα του ναού, τα οποία έχουν διασωθεί. Χρονολογείται στον 5ο αι. π.Χ. και το μόνο, που μαρτυρά την ταυτότητα του, είναι μία επιγραφή, που βρέθηκε εκεί κοντά. Τα υπόλοιπα μέρη του ναού, μάλλον κλάπηκαν για να πουληθούν, στα μέσα του 18ου αι. και δε υπάρχουν σε κάποιο μουσείο . Αυτό μας μαρτυρά και ο πίνακας του David Le Roy, του 1758.
Πηγές:
- https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82
- http://www.diazoma.gr/theaters/%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF-%CE%B8%CE%AD%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%BF-%CE%B8%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D/
- http://www.athensattica.gr/el/%CE%B5%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B5-%CE%B5%CE%B4%CF%89/%CF%84%CE%B9-%CE%BD%CE%B1-%CE%B4%CE%B5%CE%B9%CF%84%CE%B5/%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%B9-%CF%87%CF%89%CF%81%CE%BF%CE%B9/item/5718-the-theatre-at-thoricus?poiid=13001320067691
- http://www.authorway.com/enathinais/athina/175-vithismenos-naos.html
- https://hpolhmas.wordpress.com/2015/01/14/%CE%BF-%CE%B2%CF%85%CE%B8%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%BF%CF%82-%CE%BD%CE%B1%CF%8C%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B4%CE%AE%CE%BC%CE%B7%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%B7%CF%82/
Σύνταξη κειμένου: Παναγιώτα Λουπάκη
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
