Ο αυτοέλεγχος είναι η ικανότητα κάποιου να διαχειριστεί τις συμπεριφορές, τις παρορμήσεις και τα συναισθήματά του, ώστε να πετύχει μακροπρόθεσμους στόχους που έχει θέσει. Μερικά από τα πιο κοινά παραδείγματα πολλών ανθρώπων, όπως η απώλεια βάρους ή η υγιεινή διατροφή, απαιτούν αυτή την ικανότητα. Επίσης, αξίζει να αναφερθεί ότι σε ένα πείραμα, οι μαθητές που επέδειξαν μεγαλύτερη αυτοπειθαρχία είχαν καλύτερους βαθμούς και ήταν πιο πιθανό να γίνουν δεκτοί σε ένα ανταγωνιστικό ακαδημαϊκό πρόγραμμα.
Έχει διαπιστωθεί, ακόμη, ότι το να διαθέτει κάποιος αυτοέλεγχο μπορεί να είναι σημαντικό για την υγεία και την ευεξία του. Για παράδειγμα, έχει βρεθεί ότι παιδιά που είχαν υψηλά επίπεδα αυτοελέγχου ήταν λιγότερο πιθανό να γίνουν υπέρβαρα κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Άλλες μελέτες δείχνουν, όμως, ότι όσα άτομα παρουσιάζουν δυσκολία στην κατάκτηση αυτής της ικανότητας, είναι πιο πιθανό να οδηγηθούν στη χρήση ναρκωτικών και αλκοόλ στο λύκειο.
Παρόλο που είναι σημαντική για τη διατήρηση υγιεινών συμπεριφορών, κάποιοι ειδικοί πιστεύουν ότι η υπερβολική έμφαση σε αυτή, μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα. Για παράδειγμα, κάποιος που θεωρεί ότι μόνο ο αυτοέλεγχος μπορεί να τον βοηθήσει στην επίτευξη ενός στόχου -τον οποίο εν τέλει δεν πετυχαίνει (για τον οποιοδήποτε λόγο)- ενδέχεται να κατηγορήσει τον εαυτό του. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να τα παρατήσει πολύ γρήγορα ή να σταματήσει να προσπαθεί όταν συναντά εμπόδια.
Από την άλλη πλευρά, όσοι άνθρωποι διαθέτουν χαμηλό αυτοέλεγχο, μπορεί να εμφανίσουν παρορμητική συμπεριφορά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα θα μπορούσαν να είναι προβλήματα ελέγχου με το φαγητό και γενικά, προβλήματα με τις διαπροσωπικές τους σχέσεις.
Ο αυτοέλεγχος ως καθυστέρηση της ικανοποίησης:
Ένα σημαντικό μέρος του αυτοελέγχου είναι να περιμένει κανείς να πάρει αυτό που θέλει. Για παράδειγμα, ένας φοιτητής Πανεπιστημίου ακολουθεί ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα μελέτης για την ολοκλήρωση της πτυχιακής του εργασίας. Μπορεί να προσπαθήσει να αποφύγει διάφορους πειρασμούς που εμποδίζουν την επίτευξη του στόχου του. Ένας από αυτούς θα μπορούσε να είναι η σκέψη για ολιγοήμερες διακοπές. Ως εκ τούτου, ίσως καθυστερήσει αυτή την ευχαρίστηση και την πραγματοποιήσει όταν κρίνει ότι οι συνθήκες είναι κατάλληλες.
Ουσιαστικά, η καθυστερημένη ικανοποίηση περιλαμβάνει την αναβολή βραχυπρόθεσμων επιθυμιών υπέρ μακροπρόθεσμων ανταμοιβών. Οι ερευνητές έχουν ανακαλύψει ότι αυτό ακριβώς το πράγμα είναι σημαντικό, όχι μόνο για την επίτευξη στόχων, αλλά και για τη συνολική επιτυχία μας στη ζωή.
Εξάντληση του Εγώ και αυτοέλεγχος:
Η ικανότητα του αυτοελέγχου είναι ένας περιορισμένος πόρος. Βέβαια επιδέχεται εξάσκηση και με τον καιρό μπορεί να βελτιωθεί, μέχρι κάποιο σημείο. Το να συγκεντρωθεί, όμως, σε μία μόνο κατάσταση το κάνει πιο δύσκολο να ασχοληθούμε και με άλλα θέματα σε μεταγενέστερο χρόνο. Αυτή η τάση ονομάζεται “εξάντληση του εγώ” και συμβαίνει όταν εξαντλούμε τα αποθέματα της θέλησής μας (ή αλλιώς του αυτοελέγχου μας) σε μία εργασία. Επομένως, μας δυσκολεύει να ολοκληρώσουμε με επιτυχία και την επόμενη. Αυτό είναι μια πιθανή εξήγηση ως προς το γιατί είμαστε ικανοί να αναζητήσουμε ένα μπισκότο σοκολάτας όταν αισθανόμαστε καταπονημένοι.
Τρόποι ενδυνάμωσης αυτοελέγχου:
Υπάρχουν διάφορες τεχνικές, ώστε να ενισχύσουμε αυτή την εξαιρετικά σημαντική ικανότητα. Καταρχάς, είναι χρήσιμο να αναγνωρίζουμε τα ερεθίσματα που εκτροχιάζουν τον αυτοέλεγχό μας και να προσπαθήσουμε να αναπτύξουμε μία διαφορετική ρουτίνα βάσει αυτών. Για παράδειγμα, κάποιος που έχει την τάση να πίνει αλκοόλ με περισσότερη ευκολία, τη στιγμή που διασχίζει ένα πεζόδρομο γεμάτο μπαρ, θα μπει σε αυτόν τον πειρασμό. Μία καλή λύση θα ήταν να ακολουθήσει μία διαφορετική διαδρομή, ώστε σταδιακά να αποκτήσει περισσότερο έλεγχο σε αυτή του την επιθυμία. Ένας άλλος τρόπος είναι να αναρωτηθούμε το λόγο που κάνουμε κάτι συγκεκριμένο, με σκοπό να αποκτήσουμε πλήρη επίγνωση για αυτό. Έτσι, του προσδίδουμε περισσότερο νόημα, πράττοντας τα δέοντα.
Επίσης, θα βοηθήσει πολύ το να σχεδιάζουμε εναλλακτικές λύσεις για πιθανές καταστάσεις που μπορεί να “λυγίσουν” την αποφασιστικότητά μας. Έχει φανεί ερευνητικά ότι αυτή η απλή πράξη μπορεί να βελτιώσει τη θέληση. Αυτό συμβαίνει ακόμα και σε περιπτώσεις που έχουμε βιώσει τις επιπτώσεις της εξάντλησης του εγώ. Τελευταίο, αλλά εξίσου σημαντικό, είναι ωφέλιμο να επιδιώκουμε σε τακτική βάση να ασχολούμαστε με καταστάσεις που απαιτούν την άσκηση αυτοελέγχου από τη μεριά μας. Ακριβώς όπως και οι μύες του σώματος, έτσι και η θέληση θα δυναμώνει όλο και περισσότερο με τον καιρό, όσο εμείς την εξασκούμε.
Πηγές:
- Αυτοέλεγχος. Ανακτήθηκε από https://psychinfo.gr/ (τελευταία πρόσβαση 2/11/2020 στις 14:00)
- How to Improve Your Self-Control. Ανακτήθηκε από https://www.verywellmind.com/ (τελευταία πρόσβαση 2/11/2020 στις 14:00)
- Self-Control. Ανακτήθηκε από https://www.psychologytoday.com/intl (τελευταία πρόσβαση 2/11/2020 στις 14:00)
