Γεωγραφία
Το σημερινό Φλάμπουρο είναι ο παλαιός οικισμός Μπαϊρακτάρ Μαχαλάς (Bayraktar Mahalle), που μετονομάστηκε το 1923. Έδρα του δήμου είναι η Νιγρίτα, ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Μακεδονίας και βρίσκεται σε υψόμετρο 18 μ. πάνω από την θάλασσα. Το Φλάμπουρου βρίσκεται στο κέντρο της πεδιάδας των Σερρών, αποτελεί το χωριό με το μεγαλύτερο ποσοστό μετανάστευσης από τα γύρω πρώην χωριά και κωμοπόλεις. Το Φλάμπουρο απέχει από τη Νιγρίτα 10 χλμ. και 22 χλμ. από τις Σέρρες. Σήμερα έχει πληθυσμό 829 κατοίκους ντόπιους και Σαρακατσάνους που ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία. Τα κυριότερα προϊόντα που παράγονται είναι σιτάρι, καλαμπόκι, βαμβάκι, ζαχαρότευτλα, βιομηχανική ντομάτα, κριθάρι και μηδική. Από το Φλάμπουρο επίσης αναδεικνύονται οι καλύτεροι οργανοπαίκτες ζουρνά και νταουλιού.
Το Φλάμπουρο στο παρελθόν: Κάτοικοι και γλώσσα
Ο οικισμός δεν μαρτυρείται στις γνωστές ως τώρα ιστορικές πηγές πριν από τα μέσα της δεκαετίας του 1870· Όμως ήδη τότε συγκροτούσε ένα χωριό µε 80 οικογένειες. Τη σχετικά πρόσφατη δημιουργία του οικισμού υποστηρίζει και η ελάχιστα αναφερόμενη σ’ αυτόν τοπική ιστοριογραφία. Το σημερινό χωριό δημιουργήθηκε απ’ τους κατοίκους των παλιών οικισμών: Τρίγωνο, Καρά Ορμάν (Μαύρο ∆άσος) και Γεωργουλάς. Οι πλημμύρες και το βαλτώδες έδαφος των προαναφερθέντων οικισμών ώθησαν στη δημιουργία του νέου οικισμού. Οι κάτοικοι του Φλάμπουρου υποστηρίζουν σήμερα ότι η τοποθεσία του χωριού τους άλλαξε τουλάχιστον δύο ή τρεις φορές.
Μεγάλο μέρος του πληθυσμού φαίνεται ότι εγκατέλειψε την περιοχή, κατά τη διάρκεια των βαλκανικών πολέμων, και επέστρεψε εν μέρει στις εστίες του µε τη λήξη των πολέμων. Μάλιστα, η πληθυσμιακή αύξηση πολλών οικισμών της περιοχής, στη διετία 1913-1915, οφειλόταν κυρίως στην εγκατάσταση Ελλήνων προσφύγων από τη Θράκη. Στις αρχές του 20ού αιώνα, βουλγαρικές και ελληνικές στατιστικές συμφωνούν στο ότι οι κάτοικοι του Μπαϊρακτάρ συνολικά είναι Τσιγγάνοι. Το χωριό αναφέρεται γενικά στους σήμερα αμιγείς ελληνικούς πληθυσμούς των χωριών. Το ζήτημα του εθνοπολιτισμικού ανήκειν του συγκεκριμένου πληθυσμού εξακολούθησε να είναι νεφελώδες στην τοπική ιστοριογραφία.
Το Μπαϊρακτάρ αποτελούσε στα τέλη του 19ου αιώνα, ένα από τα έξι αθιγγανόφωνα χωριά της επαρχίας Σερρών. Όπως είναι γνωστό, οι Ροµ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μιλούσαν καλά την τουρκική γλώσσα. Στην περίπτωση του Μπαϊρακτάρ, αρχειακά τεκμήρια πιστοποιούν ότι οι κάτοικοι του χωριού γνώριζαν καλά την τουρκική γλώσσα. Ως τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα, το χωριό δεν διέθετε σχολείο. Ελληνικό σχολείο, λειτούργησε το έτος 1912-1913, αµέσως µετά την προσάρτηση της περιοχής στο ελληνικό κράτος.
Το έθιμο των Μπαμπόγερων
Το παραδοσιακό έθιμο του Μπαμπόγερου αναβιώνει την Κυριακή της Τυρινής και την Καθαρά Δευτέρα. Νωρίς το πρωί, ο «Μπαμπόγερος», αφού πάρει την ευλογία της μάνας του, κατευθύνεται στην εκκλησία για να πάρει τη χάρη της Αγίας Άννας. Στη συνέχεια επισκέπτεται κάθε σπίτι του χωριού με σκοπό να σκορπίσει το κακό και να φέρει τύχη και υγεία.
Η εμφάνισή του είναι ξεχωριστή, αν και τρομακτική. Είναι ντυμένος με μαύρα ή καφέ δέρματα αιγοπροβάτων και από τη μέση του κρέμονται διαφορετικού μήκους κουδούνια. Διακρίνονται μόνο τα μάτια του, αφού στο κεφάλι του φοράει ένα μαύρο, τεράστιο μυτερό καπέλο περίπου τριών μέτρων, στολισμένο με χάντρες, κορδέλες και μαντίλια, τη λεγόμενη «μπαμπουσάρκα». Η ξεχωριστή αυτή ενδυμασία αποτελεί ένα στοιχείο με πολλούς συμβολισμούς, σχετικούς με το πνεύμα της υγείας και της ευημερίας των κατοίκων. Το έθιμο του «Μπαμπόγερου» ολοκληρώνεται την Καθαρά Δευτέρα, με ένα μεγάλο γλέντι που στήνεται στην πλατεία του χωριού.
Χορεύοντας την ιστορία
Στο βωμό της διάσωσης και της διατήρησης των ηθών και των εθίμων μας ενάντια στην λαίλαπα της παγκοσμιοποίησης, το χορευτικό ρεπερτόριο του Φλάμπουρου, έπρεπε να καταγραφεί και να «διαδοθεί». Μέσω ειδικών σεμιναρίων, μαθημάτων, εκδόσεων και παραστάσεων στο ευρύ κοινό, η χορευτική παράδοση αναδιαμορφώθηκε. Σήμερα οι χοροί από το Φλάμπουρο, μαθαίνονται σε όλη την Ελλάδα, αποτελώντας έτσι κάποιους από τους πιο ενδιαφέροντες και ελκυστικούς για το μάτι του θεατή χορούς. Δύο από τους πιο χαρακτηριστικούς χορούς είναι το Αϊντίν και η Γκάιντα.
Το Αϊντίν είναι κυκλικός μικτός χορός. Αποτελείται από 9 κινήσεις που εκτελούνται σε 2 μουσικά μέτρα. Η λαβή των χεριών είναι από τις παλάμες με λυγισμένους αγκώνες στα 3 πρώτα βήματα και στη συνέχεια τα χέρια τεντώνουν κάτω.
Η Γκάιντα Φλάμπουρου είναι μεικτός κυκλικός χορός. Αποτελείται από 2 μέρη που ανάλογα με την μουσική διακρίνεται στο πιο αργό και στο πιο γρήγορο ρυθμό, αλλάζοντας κάθε φορά και τα βήματα.
Πηγές:
- https://www.gtp.gr/LocPage.asp?id=7464&lng=1
- http://epth.sfm.gr/articles/quest.pdf
- http://www.serrelib.gr/flampouro.html
- http://www.flaburo.50megs.com/xorio.htm
Σύνταξη κειμένου: Βασιλική Τριανταφυλλοπούλου
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
