Στο βόρειο τμήμα του νομού Ευβοίας, βρίσκεται η Ιστιαία, μια κωμόπολη, η οποία είναι τοποθετημένη σε μια καταπράσινη πεδιάδα. Απέχει μόλις 5 χλμ. από τη θάλασσα και σύμφωνα με απογραφή που πραγματοποιήθηκε το 2011, διαθέτει περίπου 4.300 κατοίκους. Η ονομασία Ιστιαία δόθηκε στην περιοχή μετά τον 19ο αιώνα, καθώς το προηγούμενο διάστημα καλούνταν Ξηροχώρι. Οι ρίζες του ονόματος της Ιστιαίας εντοπίζονται στη μυθολογία, αφού Ιστιαία ονομαζόταν η νύμφη, κόρη του Υριέα, ο οποίος λέγεται πως ήταν γιος του Ποσειδώνα, θεού της θάλασσας. Μια άλλη εκδοχή αναφέρει πως η ονομασία της Ιστιαίας προέκυψε από τη λέξη ιστίο, καθώς η περιοχή φημίζεται για την παραγωγή καταρτιών για τα πλοία. Αν και η έκταση της Ιστιαίας δεν ξεπερνάει τα 50 km², η ιστορία της είναι μακρά ανά τους αιώνες και θα αναλυθεί στη συνέχεια.
Η ιστορία της Ιστιαίας
Η ιστορία της Ιστιαίας αρχίζει ήδη από το 2.000 π.Χ., γεγονός που επιβεβαιώνεται και από τα αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν στην περιοχή. Κατά την ομηρική εποχή, η Ιστιαία φαίνεται να παίρνει μέρος στον Τρωικό πόλεμο, με το πλευρό και άλλων ευβοϊκών πόλεων όπως είναι η Χαλκίδα και η Κήρινθος. Κατά τις περιόδους ακμής της, ιδρύει, στην σημερινή Βουλγαρία, την αποικία Στενήμαχο. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, αρκετά επιζήμια για την περιοχή, ήταν η Ναυμαχία του Αρτεμισίου, οπότε και η Ιστιαία ισοπεδώθηκε, μετά και την εγκατάσταση των στρατιών του Ξέρξη στην συγκεκριμένη τοποθεσία. Κατά τα χρόνια που ακολούθησαν, η Ιστιαία, όντας και υπό την προστασία της Α΄ Αθηναϊκής Συμμαχίας, δεν κλυδωνίστηκε από ιδιαίτερες εντάσεις, αλλά διατήρησε μια σχετική ειρήνη.
Στη διάρκεια του 446 π.Χ., η Βόρεια Εύβοια αποφασίζει να αποσπαστεί από την Αθηναϊκή Συμμαχία, γεγονός που, όπως λέγεται, οφείλεται στην πρόθεση ορισμένων ολιγαρχικών φιλοσπαρτιατών, να ανατρέψουν το αντίπαλο δέος, τους δημοκράτες φιλοαθηναίους. Η Ιστιαία επωμίστηκε τις μεγαλύτερες συνέπειες της απόφασης για αποστασία, καθώς ο Περικλής διοχέτευσε όλη του την οργή στην περιοχή, εκδιώκοντας το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων της σε Θεσσαλία και Μακεδονία. Και οι υπόλοιπες πόλης της Εύβοιας βέβαια δέχτηκαν βαρύτατες τιμωρίες, μεταξύ των οποίων η απαγόρευση των επιγαμιών μεταξύ Αθηναίων και κατοίκων της Εύβοιας. Κατά το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου, η κατάσταση άρχισε να αποκαθίσταται, καθώς η Ιστιαία περιήλθε στα χέρια Σπαρτιατών, γεγονός που οδήγησε στην επιστροφή των διωγμένων στην πατρίδα τους και την αποκατάσταση της διανομής των κλήρων, οι οποίοι προηγουμένως είχαν μοιραστεί σε Αθηναίους πολίτες.
Η αρχαία Ιστιαία δεν βρισκόταν ακριβώς στο σημείο που βρίσκεται η σημερινή, αλλά μερικά χιλιόμετρα δυτικά. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως ο Όμηρος την χαρακτήριζε “πολυστάφυλο”, εξαιτίας των πολλών αμπελώνων που δέσποζαν στην περιοχή. Η καινούρια πόλη της οποίας η δημιουργία ξεκίνησε το 1470 και ονομαζόταν Ξηροχώρι, δημιουργήθηκε στη θέση της σημερινής Ιστιαίας, ξεκινώντας σταδιακά να αναπτύσσεται.
Λίγα μόλις χρόνια πριν το ξέσπασμα της πολυπόθητης επανάστασης, η περιοχή της Ιστιαίας, μαζί και με την υπόλοιπη Βόρεια Εύβοια, περνάει στον διοικητικό έλεγχο του Αλή Πασά. Αποτελεί την έδρα των πρώτων εξεγέρσεων κατά του οθωμανικού ζυγού. Η επίσημη έναρξη του ξεσηκωμού των κατοίκων της ευρύτερης Εύβοιας, τοποθετείται στις 8 Μαΐου 1821. Ο έλεγχος του Αλή Πασά στην περιοχή, εξακολουθεί να ασκείται μέχρι και τη δολοφονία του το 1822, όμως η τελική απελευθέρωση της Ιστιαίας και η ένταξη της στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος, έγινε αρκετά χρόνια μετά, τον Μάρτιο του 1833.
Η Ιστιαία διαδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο και στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, καθώς πολλοί ήταν εκείνοι που θυσιάστηκαν και έπεσαν στην μάχη, έχοντας μοναδικό σκοπό την υπηρέτηση των ιδανικών τους. Τα δεινά για την περιοχή όμως δε σταμάτησαν εκεί αφού τόσο κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όσο και στα άγρια χρόνια του Εμφυλίου, οι εχθροπραξίες που σημειώθηκαν ήταν πρωτοφανείς.
Η Ιστιαία σήμερα
Πλέον η Ιστιαία αποτελεί ένα παραθαλάσσιο θέρετρο, το οποίο σπεύδουν να επισκεφθούν οι κάτοικοι των γύρω περιοχών αλλά και της ευρύτερης Ελλάδας. Το Λαογραφικό Μουσείο Ιστιαίας και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, αποτελούν πόλους έλξης για τους επισκέπτες και διηγούνται μέσω των εκθεμάτων τους την μακραίωνη ιστορία της μικρής αυτής περιοχής της Εύβοιας. Επιπλέον, στην Ιστιαία λειτουργούν η εκκλησία της Παναγίας Ντινιούς και η βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, η οποία βρίσκεται στην πλατεία της πόλης. Ο συνδυασμός θάλασσας, μακράς παράδοσης και ιστορίας, αλλά και όμορφου τοπίου αποτελούν ένα μοναδικό κράμα, που ανάγει την Ιστιαία σε μια περιοχή που ο καθένας πρέπει να επισκεφτεί.
Πηγές:
- https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%AF%CE%B1
- http://www.eviaportal.gr/euboea_content.asp?ID=1323
- http://www.voriaevia.net/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%AF%CE%B1/
Σύνταξη κειμένου: Ευθυμία Μερτσανίδου
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
