Οι καθημερινές συναλλαγές μας ξεκινούν και τελειώνουν με βασικό παράγοντα την ανθρώπινη επαφή και αλληλεπίδραση. Σε οποιαδήποτε καθημερινή δραστηριότητα που περικλείει την εξυπηρέτηση κάποιου αιτήματος, όπως σ’ ένα ταμείο σούπερ μάρκετ, στο γκισέ μιας τράπεζας, σ’ ένα οποιοδήποτε κατάστημα ή ακόμα στο τηλέφωνο στην εξυπηρέτηση πελατών, το στοιχείο της κοινωνικής αλληλεπίδρασης είναι παρόν.
Ευγένεια και μάθηση
Ευγένεια ορίζεται η καλή συμπεριφορά που διέπεται από ήθος, σεβασμό, ηρεμία, υπομονή και κατανόηση. Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι θεωρούσαν την ευγένεια, αρετή , καθώς ο «άριστος» άνθρωπος ήταν πάντα ευγενής. Διδάσκεται σε μικρή ηλικία από την οικογένεια και το πλαίσιο του σχολείου. Πολλές φορές η ευγένεια μαθαίνεται μέσα από την παρατήρηση, καθώς τ’ άλλα άτομα δρουν ως πρότυπα- μοντέλα για τον παρατηρητή.
Στη συνέχεια η παρατηρούμενη ευγενική συμπεριφορά αποτελεί μοντέλο μίμησης και διαδραματίζεται από τον παρατηρητή. Κάποιες μελέτες αναφέρουν ότι η ευγένεια είναι έμφυτη στον άνθρωπο. Σύμφωνα με τους κοινωνικούς και ανθρωπιστικούς επιστήμονες, η ευγένεια είναι μια κοινωνική δεξιότητα, η οποία εκφράζεται μέσω της συμπεριφοράς λεκτικής και μη λεκτικής. Λεκτικές εκφράσεις όπως «Ευχαριστώ», «Παρακαλώ», «Με συγχωρείτε» υποδεικνύουν τη λεκτική έκφραση της ευγένειας.
Παραδείγματα μη λεκτικής συμπεριφοράς που υποδεικνύουν ευγενική συμπεριφορά περιλαμβάνουν: το χαμόγελο, τη παραχώρηση θέσης σε κάποιον που έχει ανάγκη στο λεωφορείο, το κράτημα μιας πόρτας όταν ακολουθούν και άλλα άτομα, η επίδειξη υπομονής σε μια ουρά εξυπηρέτησης, κ.α.
Ποιοι οι λόγοι έλλειψης ευγένειας;
Δεν είναι λίγοι εκείνοι οι οποίοι παραπονιούνται ότι η ευγένεια έχει εκλείψει στις μέρες μας. Όπως και εκείνοι που ταυτίζουν την ευγενική συμπεριφορά με ένδειξη αδυναμίας και μαλθακότητας.
Σύμφωνα με τη μελέτη των Sifianou & Tzanne (2010) που διεξήχθη μέσα από ερωτηματολόγια σχετικά με τις αντιλήψεις της ευγένειας και της αγένειας στην Ελλάδα οι βασικοί λόγοι έλλειψης ευγένειας είναι:
- Ο γρήγορος ρυθμός ζωής
- Το ατομικό συμφέρον
- Η κατάπτωση των ηθικών αξιών
- Η ξενοφοβία
- Η έλλειψη παιδείας
- Ο ρατσισμός
- Η απόρριψη κανόνων συμπεριφοράς
Ευγένεια και κοινωνική αλληλεπίδραση
Το στοιχείο της κοινωνικής αλληλεπίδρασης είναι παρόν στις περισσότερες αν όχι σε όλες τις καθημερινές συναλλαγές. Ένας παράγοντας που παίζει καθοριστικό ρόλο στο αποτέλεσμα της κοινωνικής αλληλεπίδρασης είναι η ευγένεια. Από την πλευρά αυτού που εξυπηρετεί αλλά και από την πλευρά αυτού που εξυπηρετείται, η ευγενική συμπεριφορά αποτελεί ένα παράγοντα κλειδί για την επιτυχή έκβαση της αλληλεπίδρασης.
“Εάν ο χρόνος είναι χρήμα τότε η ευγένεια είναι καθαρό κέρδος. Κανείς δεν θέλει να εξυπηρετήσει ή να εξυπηρετηθεί από ένα αγενές άτομο.”
Η διατύπωση ενός αιτήματος με ευγενικό τρόπο προδιαθέτει το εκάστοτε άτομο να σας εξυπηρετήσει άρτια αλλά και να ανταποδώσει την ευγενική σας συμπεριφορά. Επιπροσθέτως κινητοποιεί αλλά και προσφέρει ικανοποίηση και στις δύο πλευρές. Παράλληλα αποτελεί συμπεριφορά- πρότυπο για τους παρόντες παρατηρητές. Παρατηρώντας κάποιον σε μια σειρά εξυπηρέτησης, ο οποίος διατύπωσε το αίτημα του μ’ ευγενικό τρόπο και εξυπηρετήθηκε άρτια, άρα επιβραβεύτηκε για αυτή του τη συμπεριφορά, ο επόμενος στη σειρά είναι πολύ πιθανό να χρησιμοποιήσει τον ίδιο τρόπο (ευγένεια) ώστε να λάβει την ίδια ποιότητα εξυπηρέτησης.
Για πολλούς ανθρώπους οι καθημερινές συναλλαγές ορίζονται ως βαρετές, δυσάρεστες, αβέβαιες ή και απειλητικές. Η εμπειρία των καθημερινών συναλλαγών μπορεί να γίνει πιο ευχάριστη, πιο εύκολη και πιο αποτελεσματική όταν διέπεται από την ευγένεια. Εάν η ευγένεια είναι εγγενής και αυθεντική τότε ακόμα καλύτερα. Όμως ακόμη και η προσχηματική ευγένεια σε μια γρήγορη συναλλαγή αφήνει πάντα θετικό πρόσημο στις καθημερινές μας συναλλαγές.
Βιβλιογραφία:
Ambady, N., Koo, J., Lee, F., & Rosenthal, R. (1996). More than words: Linguistic and nonlinguistic politeness in two cultures. Journal of Personality and Social Psychology, 70(5), 996.
Sifianou, M. and Tzanne, A. 2010.Conceptualizations of politeness and impoliteness in Greek. Intercultural Pragmatics 7/4: 661-687
