Bust of Aspasia, identified through an inscription. Marble, Roman copy after an Hellenistic original. From Torre della Chiarrucia (Castrum Novum) near Civitavecchia. Πηγή : Βικιπαίδεια
Η Ασπασία γεννήθηκε τη Μίλητο το 470 π.Χ περίπου. Μολονότι είναι πολύ λίγα γνωστά γι’ αυτήν την γυναίκα, ξέρουμε ότι ήταν κόρη του Αξιόχου. Εντούτοις, θεωρείται πως καταγόταν από εύπορη οικογένεια, αφού η ίδια είχε εξαιρετική μόρφωση. Σε μια εποχή που η μόρφωση ήταν ανδρικό προνόμιο, η Ασπασία αποτελούσε ένα σπάνιο κορίτσι. Μάλιστα, ο πατέρας της την έπαιρνε μαζί του στην Φιλοσοφική Σχολή, όπου εκεί φοιτούσαν μονάχα άνδρες. Αυτό είχε ως συνέπεια να θεωρεί τη συναναστροφή με το αντίθετο φύλο κάτι απόλυτα φυσιολογικό.
Το κορίτσι αυτό, πέρα από την εξαιρετικά εντυπωσιακή της εμφάνιση, ήταν και άριστη μαθήτρια. Διδάχθηκε μουσική, χορό, τραγούδι, ρητορική και ιστορία. Θα ήταν εξαιρετική νύφη και κατά συνέπεια πολλοί πλούσιοι νέοι εκείνης της εποχής της προσέφεραν υπέρογκα ποσά για να την αποκτήσουν.
Η Ασπασία καταφθάνει την Αθήνα
Όταν η νεαρή Ασπασία έμαθε ότι ο Ιππόδαμος, γνωστός αρχιτέκτονας και πολεοδόμος, θα πήγαινε στην Αθήνα, τον παρακάλεσε να την πάρει μαζί του. Στην Αθήνα της κλασικής εποχής, η φιλοσοφία ανθούσε και η πόλη αποτελούσε πρόκληση για κάθε πνευματικό άνθρωπο. Όταν έφθασαν στην Αθήνα έμεινε μαζί του για κάποιο διάστημα και μετά ξεκίνησε τις συναναστροφές με τους πνευματικούς κύκλους της πόλης.
Στα 20 της χρόνια η Ασπασία, όχι μόνο είχε νοικιάσει δικό της σπίτι σε ξένη πόλη, αλλά δίδασκε και φιλοσοφία. Άλλη μια πρωτοπορία για εκείνη την εποχή.
Όπως ήταν αναμενόμενο, η δημοκρατική Αθήνα ξεσηκώθηκε. Υπήρξε θύελλα αντιδράσεων . Οι κατηγορίες για το ήθος και την προσωπική ζωή της Ασπασία πήγαιναν και ερχόντουσαν, όμως τίποτα δεν την πτοούσε.
Η γνωριμία της με τον Περικλή
Εκείνη την εποχή, την πολιτική σκηνή της Αθήνας μονοπωλούσε ο Περικλής. Ήταν σπουδαίος πολιτικός, ρήτορας και στρατηγός του 5ου αιώνα, που δικαίως αργότερα ονομάστηκε «Χρυσός Αιώνας». Την εποχή εκείνη είχε ξεκινήσει το σπουδαίο οικοδομικό του πρόγραμμα και συνεχίζονταν τα έργα για την αποπεράτωση του Παρθενώνα. Ο σπουδαίος γλύπτης Φειδίας έδωσε την δική του «πινελιά» σε όλο αυτό το πρόγραμμα. Σχεδίασε, ο ίδιος, τα αγάλματα της θεάς Αθηνάς, που βρισκόταν μέσα στον Παρθενώνα και την Αθηνά Πρόμαχο, ένα τεραστίων διαστάσεων χάλκινο άγαλμα που βρισκόταν ανάμεσα στο Ερέχθειο και τα Προπύλαια. Επίσης, η σύλληψη αλλά και η οργάνωση των θεμάτων του εικονογραφικού προγράμματος των μετώπων, της ζωφόρου και των αετωμάτων του Παρθενώνα, αποδίδονται σε αυτόν.
Η Ασπασία, λοιπόν, δικαίως θέλησε να επισκεφθεί το εργαστήριο του Φειδία και να δει από κοντά τα αριστουργήματα του. Λέγεται, πως και οι δύο άνδρες έμειναν άναυδοι με την ομορφιά της και πως την ερωτεύτηκαν και οι δυο. Μάλιστα, ο Φειδίας, αργότερα, θέλησε να δώσει τη μορφή της στο γλυπτό της Αθηνάς. Η Ασπασία όμως επέλεξε τον Περικλή.
Ο κύριος της Αθηναϊκής δημοκρατίας ήταν τότε παντρεμένος και είχε δυο γιους, τον Ξάνθιππο και τον Πάραλο. Δεν δίστασε, όμως, να αφήσει αμέσως τη γυναίκα του, με την οποία είχαν ήδη προβλήματα και να μείνει με την Ασπασία. Η κίνηση αυτή, όπως ήταν φυσικό, πυροδότησε τα κουτσομπολιά.
Η καινούργια του σύζυγος «είχε την αρετή να αντιλαμβάνεται τα πολιτικά πράγματα» και έτσι αποδείχθηκε πολύτιμος σύμβουλος στο πλευρό του Περικλή. Η Ασπασία ήταν η πρώτη που αγωνίστηκε για την χειραφέτηση τω γυναικών.
Η Ασπασία διατηρούσε ένα σχολείο για κορίτσια των πλουσίων οικογενειών, όπου εκεί σύχναζαν μεγάλοι πολιτικοί και φιλόσοφοι.
Ο θαυμασμός του Σωκράτη αλλά και του Πλάτωνα στο πρόσωπο της ήταν έκδηλος. Από την άλλη πλευρά, όμως, η Ασπασία εισέπραξε τη μήνη όλων σχεδόν των κωμικών και σατιρικών συγγραφέων της εποχής της. Το γεγονός ότι ο ρόλος της Ασπασίας στην κοινωνικοπολιτική σκηνή της Αθήνας υπερέβαινε κατά πολύ τον καθιερωμένο ρόλο μιας «πρώτης κυρίας» ήταν ξεκάθαρο σε όλους.
Πολλές φορές, μάλιστα, οι παρεμβάσεις της εξέθεταν τον Περικλή. Δεν είναι κρυφό ότι η ίδια βρισκόταν πίσω από πολλές αποφάσεις του Περικλή. Για παράδειγμα, η αποστολή εκστρατευτικής δύναμης κατά της Σάμου, παρά την κατάληψη του νησιού, είχε καταστροφικά αποτελέσματα για την πόλη. Χάθηκε μεγάλος μέρος των αθηναϊκών δυνάμεων και θεωρήθηκε πως η κίνηση αυτή ήταν μεροληψία υπέρ της γενέτειρας της Ασπασίας, Μιλήτου.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι το εμπάργκο των Αθηναίων προς τους Μεγαρείς. Θεωρήθηκε εκδικητική κίνηση της Ασπασίας για την απαγωγή εταίρων από τον οίκο ανοχής που η ίδια διατηρούσε στην Αθήνα. Αυτές οι κινήσεις προκάλεσαν κακόβουλα σχόλια για την «εταίρα που έκανε ότι ήθελε τον Περικλή».
Το 432 μάλιστα την παρέπεμψαν σε δίκη για ασέβεια και αθεΐα, αφού δεν μπορούσαν να την οδηγήσουν σε δίκη για όλα όσα της καταλόγιζαν. Παρόλα αυτά, οι δικαστές της Ηλιαίας την αθώωσαν, χάρη στη συγκινητική υπεράσπιση του συντρόφου της, Περικλή.
Ο κύριος της πολιτικής σκηνής της Αθήνας την αγάπησε πολύ και όμως δεν την παντρεύτηκε. Ο ίδιος είχε δέσει τα χέρια στον εαυτό του με τον νόμο περί υπηκοότητας που είχε περάσει το 451 π.Χ. Ο νόμος αυτός είχε θεσπιστεί στην προσπάθεια του να αποτρέψει τς αριστοκρατικές οικογένειες να συμμαχούν με άλλες πόλεις. Ένας γάμος με μια γυναίκα που δεν ήταν Αθηναία θα έθετε σε κίνδυνο ολόκληρη την πολιτική του σταδιοδρομία.
Παρόλα αυτά απέκτησαν ένα γιο, τον Περικλή τον νεότερο, έναν από τους θριαμβευτές στρατηγούς στη ναυμαχία των Αργινουσών το 406 π.Χ. Με τους δυο νόμιμους γιους του Περικλή να έχουν αποβιώσει, ο Περικλής ο νεώτερος έγινε ο νόμιμος κληρονόμος.
Συνεπώς, η εταίρα από την Μίλητο, που είχε φανατικούς εχθρούς αλλά και φανατικούς υποστηριχτές, απόλαυσε σχεδόν όλο τα προνόμια μια Αθηναίας.
Η Ασπασία μετά το θάνατο του Περικλή
Το 429 π.Χ., η πόλη της θεάς Αθηνάς δοκιμαζόταν από τον φοβερό λοιμό. Ο πολιτικός αρχηγός της πόλης είχε την ατυχία να ζήσει τον θάνατο της αδελφής του αλλά και των δύο του παιδιών από την πρώτη του γυναίκα. Ο ίδιος έπεσε σε κατάθλιψη και λίγο πριν τον θάνατο του, του δόθηκε χάρη και άλλαξαν το νόμο για την ιδιότητα του Αθηναίου πολίτη. Πλέον, η γυναίκα που είχε αγαπήσει τόσο πολύ και ο καρπός του έρωτα τους, ο Περικλής ο Νεότερος, μπορούσαν να αποκτήσουν πλήρη πολιτικά δικαιώματα και να τον κληρονομήσουν.
Μετά τον θάνατο του συντρόφου της, η Ασπασία έμεινε μόνη απέναντι στα όσα της χρέωναν οι Αθηναίοι. Τότε άρχισε να ζει με τον Λυσικλή, έναν Αθηναίο στρατηγό και αρχηγό της δημοκρατικής παράταξης, πιθανότατα φίλο του Περικλή. Απέκτησαν, ακόμη, ένα γιο ενώ έχει τονιστεί ότι η πολιτική επιτυχία του οφείλεται κατά κύριο λόγο στην Ασπασία.
Δεν γνωρίζουμε την ακριβή ημερομηνία θανάτου της Ασπασίας. Ξέρουμε, όμως, ότι όταν ο Σωκράτης ήπιε το κώνειο, αυτή είχε πεθάνει.
Παρά τις θυελλώδεις αντιδράσεις προς το πρόσωπο της, δεν μπορεί κανένας να αμφισβητήσει, πως ήταν μια αξιόλογη και πολύ δυναμική γυναικεία παρουσία. Στάθηκε επάξια δίπλα στο Περικλή και είναι γεγονός πως ο καλλωπισμός της Αθήνας και του Πειραιά καθώς και η όποια κάποια μορφής χειραφέτηση των γυναικών οφειλόταν σε εκείνη.
Μάλιστα, υπάρχει μερίδα ιστορικών που ονομάζουν τον πέμπτο αιώνα «Αιώνα της Ασπασίας».
Πηγές:
Ασπασία.
Ανακτήθηκε από https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%83%CF%80%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B1 (τελευταία πρόσβαση 6/1/2019)
Η πιο μορφωμένη γυναίκα της κλασικής Αθήνας που την κατηγόρησαν για ασέβεια και αθεΐα. Την ερωτεύτηκε ο Φειδίας, αλλά αυτή προτίμησε τον Περικλή και του άλλαξε τη ζωή. Γιατί δεν την παντρεύτηκε. Ανακτήθηκε από https://www.mixanitouxronou.gr/aspasia-i-pio-morfomeni-gineka-tis-klasikis-athinas-pou-tin-katigorisan-gia-asevia-ke-athe%CE%90a-tin-eroteftike-o-fidias-alla-afti-protimise-ton-perikli-ke-tou-allaxe-ti-zoi-giati-den-tin-pantref/(τελευταία πρόσβαση 6/1/2019)
Περικλής.
Ανακτήθηκε από https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%BB%CE%AE%CF%82 (Τελευταία πρόσβαση 6/1/2019)
