Πλατεία Ομονοίας, ένα σημείο σταθμός της πόλης των Αθηνών. Σημείο συνάντησης για πολλές δεκαετίες ανθρώπων της επαρχίας που επισκέπτονταν την πρωτεύουσα. Κοσμική περατζάδα για κάποιες εποχές, νυφοπάζαρο για άλλες. Χώρος παράνομων δοσοληψιών στις νεότερες , μέρος ξεκούρασης για τους μετανάστες, καταφύγιο για τους νεοάστεγους.
Για κάθε εποχή η πλατεία της Ομόνοιας ήταν κομβικό σημείο που δεν ένωνε απλά την Πανεπιστημίου με τη Σταδίου, την Αθηνάς, την Πειραιώς, την Αγίου Κωνσταντίνου και την 3η Σεπτεμβρίου αλλά ένωνε λαούς, θρησκείες, κοινωνικές τάξεις.
Πρωταρχικός σχεδιασμός
Ο σχεδιασμός της έγινε το 1834 από τον Σ. Κλεάνθη και τον Εντ. Σάουμπερτ, με σκοπό να φιλοξενήσει τα βασιλικά ανάκτορα. Δεν βρήκε σύμφωνη όμως την βασιλική οικογένεια και δεν προχώρησε η σκέψη αυτή.
Το 1846 η πλατεία ονομαζόταν πλατεία ανακτόρων και μετέπειτα πλατεία Όθωνα. Το 1862 μετονομάστηκε σε πλατεία Ομονοίας γιατί εκεί δόθηκε όρκος συμφιλίωσης και ομόνοιας μεταξύ αντίπαλων πολιτικών αρχηγών που τότε είχαν προκαλέσει πολιτική διχόνοια και ταραχές στην χώρα.
Από τους βασιλείς είχε παραχωρηθεί στην ελληνική ορθόδοξη εκκλησία για να κτιστεί ο Ναός του Σωτήρα, σχέδιο που και αυτό ναυάγησε.
Η αναβάθμιση του χώρου
Το 1877 φωταγωγήθηκε με λάμπες φωταερίου, δεντροφυτεύτηκε και τοποθετήθηκε πάνω της μια εξάγωνη εξέδρα μουσικής. Η πλατεία απέκτησε μια κοσμικότητα καθώς άρχισαν να κτίζονται διάφορα μαγαζιά και ξενοδοχεία έναντί της. Εκεί το 1880 κατασκευάστηκε η αφετηρία ιπποσιδηροδρόμου κάνοντάς την σημείο συνάντησης.
Το 1889 ο Τσίλερ σχεδίασε και κατασκεύασε το υπέρλαμπρο για την εποχή ξενοδοχείο Αλέξανδρος προσδίδοντας στον χώρο μεγαλύτερη αίγλη. Δημιουργήθηκαν αναγνωστήρια, ζαχαροπλαστεία, ζυθοπωλεία με γνωστότερο αυτό της Ήβη. Το 1895 κατασκευάστηκε και ο σιδηροδρομικός σταθμός Αθηνών Πειραιώς. Η Ομόνοια εκείνη την εποχή είχε υποσκελίσει την δημοτικότητα της άλλης μεγάλης πλατείας των Αθηνών, αυτής του Συντάγματος.
Κάθε λογής άνθρωποι της ελληνικής υπαίθρου που επισκέπτονταν την πρωτεύουσα έκλειναν ραντεβού στην Ομόνοια και η προσέλευση στα γύρω μαγαζιά την έκαναν ένα πολύ ζωντανό και πολύβουο κομμάτι της πόλης.
Η μεταμόρφωση της πλατείας
Από το 1925 έως το 1930 επί δημαρχίας Σπ. Μερκούρη ο σιδηροδρομικός σταθμός έγινε υπόγειος. Η πλατεία γέμισε με περίπτερα και ανθοπωλεία. Υπήρξε όμως ένα πρόβλημα λειτουργικότητας του υπογείου με την μη ύπαρξη εξαερισμού. Για αυτόν τον λόγο φτιάχτηκαν αεραγωγοί που έβγαιναν στην πλατεία και καλύπτονταν για λόγους αισθητικής με κίονες, πάνω στους οποίους τοποθετήθηκαν τα αγάλματα των μουσών. Όχι εννιά όμως αλλά οκτώ για συμμετρία.
Κάτω από το άγαλμα της μούσας της επικής ποίησης και ρητορικής Καλλιόπης υπήρχαν τα δημόσια ουρητήρια. Έτσι δυστυχώς το όνομά της συνδυάστηκε και με ένα περιπαικτικό παρατσούκλι στην αργκό για το W.C.
Η πλατεία περνά σε δεύτερη μοίρα
Δυστυχώς αυτή η διαρρύθμιση της πλατείας δεν άρεσε και έτσι τα αγάλματα απομακρύνθηκαν. Ταυτόχρονα στις κοντινές γειτονιές τα καφέ σαντάν και τα αμανετζίδικα του Ψυρρή έκαναν έντονη την παρουσία τους διώχνοντας από την Ομόνοια τους κοσμικούς που συνέχιζαν να βολτάρουν στο Σύνταγμα.
Ομόνοια και στην επιθεώρηση
Χαρακτηριστικές εικόνες της Ομόνοιας του ’50 δίνει το τραγούδι “Ομόνοια Πλας” που πρώτη η Ρένα Βλαχοπούλου -ακολούθησε η Σοφία Βέμπο- τραγουδά σε επιθεώρηση στο θέατρο Κυβέλη το 1954:
“Σε κάθε γωνία επτά καφενεία
καρέκλες με κόσμο γεμάτες
και ταξί που ψαρεύουν πελάτες
Κομψοί και ωραίοι, πολίσμαν τροχαίοι
πεντ’ έξι παλιές μπυραρίες
καυγαδάκια στις αφετηρίες
Καμπαρέ με jazz band και belles femmes
με ταμπέλες που λένε welcome
Τι ρυθμός και ζωή και κοσμοσυρροή
μέρα νύχτα και ως το πρωί.
Και τα ανθοπωλεία σειρά στην πλατεία
τριάντα περίπτερα πλάι
κι από κάτω Μετρό που περνάει
Πιο εκεί, κουλουρτζή, ο ταμπλάς
Να η Ομόνοια Πλας…”
Μια μεταρρύθμιση που δεν βοήθησε
Το 1954 στα υπόγειά της στεγάστηκαν τράπεζες, ταχυδρομείο και μαγαζιά και τοποθετήθηκαν οι πρώτες κυλιόμενες σκάλες. Στην προσπάθεια ανανέωσης της πλατείας καλούνται ο γλύπτης Γ. Ζογγολόπουλος και ο αρχιτέκτονας Κ. Μπίτσιος. Η ιδέα τους ήταν να δημιουργηθεί ένα υδάτινο έργο όπου στο κέντρο του θα τοποθετούνταν ένα άγαλμα του Ποσειδώνα που είχε δημιουργήσει ο γλύπτης.Η σκέψη αυτή θεωρήθηκε πολύ παρακινδυνευμένη και προτιμήθηκε να τοποθετηθεί εκεί ένα συντριβάνι.
Το 1960 είχε ουσιαστικά δημιουργηθεί μια τεχνική λίμνη, όμως η πλατεία πια αποτελούσε ένα κυκλοφοριακό κόμβο .Ήδη για την διευκόλυνση των οχημάτων είχε ξηλωθεί το τραμ.
Τα σχόλια χιλιάδες και τα πειράγματα καυστικά. Ο Μποστ μάλιστα είχε γράψει πως ήταν προτιμότερο στο κέντρο της μέσα στα νερά να τοποθετηθεί ένα άγαλμα γοργόνας που θα ρωτά τον τροχονόμο για το αν ζει ο αδελφός της ο Μεγαλέξανδρος. Η πλατεία ήταν πλέον στρογγυλή με το χαρακτηριστικό συντριβάνι στο κέντρο.
Η αποκαθήλωση ενός συμβόλου
Το 1988 το γκρίζο της πόλης είχε κυριεύσει και την πλατεία και σε μια προσπάθεια των αρχών να αναβαθμίσουν το χώρο τοποθέτησαν στη θέση του συντριβανιού το γυάλινο άγαλμα του Κ. Βαρώτσου Δρομέα φυτεύοντας μάλιστα περιμετρικά φοίνικες. Το φως που έπεφτε πάνω του δημιουργούσε φωτεινές δέσμες που όμως δεν κράτησαν πολύ, καθώς οι ρύποι και το καυσαέριο της πόλης το περιέλουσαν. Το βάρος του οδήγησε το 1991 σε καθίζηση των υπογείων αναγκάζοντας έτσι τους υπευθύνους στη μεταφορά του.
2004 και Ομόνοια
Σε μια εκ νέου προσπάθεια να ανανεώσουν το χώρο εν όψη των ολυμπιακών αγώνων του 2004, το 2001 κάνουν την πλατεία παραλληλόγραμμη επιχειρώντας να αυξήσουν το κομμάτι όπου οι πολίτες θα μπορούσαν να περπατούν ανάμεσα στα καλαισθητικά φυτά που είχαν τοποθετηθεί και θαυμάζοντας το υδάτινο έργο του Γ. Ζογγολόπουλου Πεντάκυκλο.
Μετά τη λήξη των αγώνων όμως πολλές περιθωριακές ομάδες βρήκαν καταφύγιο σε αυτήν. Έμποροι, ναρκομανείς, παράνομοι μετανάστες κοσμούσαν πλέον την πάλαι ποτέ διάσημη πλατεία μετατρέποντάς την σε ένα μέρος που οι πολίτες απέφευγαν να περνούν κυρίως τις νυχτερινές ώρες.
Η επόμενη μέρα
Το 2015 αποφασίστηκε εκ νέου η αναμόρφωση της πλατείας με χορηγία του ιδρύματος Ωνάση. Σε λίγο καιρό μάλιστα θα παραδοθεί στους πολίτες έχοντας την στρογγυλή μορφή της. Με έναν αέρα μνήμης από το 1960 με γκαζόν και δέντρα και ένα εντυπωσιακό κεντρικό συντριβάνι, αμφιλεγόμενο για πολλούς. Διακοσμημένη με φώτα led και το υδάτινο Πεντάκυκλο που για αρκετά χρόνια στεκόταν καταθλιπτικό και χωρίς ζωή ανανεωμένο και ενεργό.
Η ευχή όλων των Αθηναίων είναι σιγά σιγά η πόλη και τα αγαπημένα σε όλους μας σημεία να ανακάμψουν δίνοντας μια δέσμη αισιοδοξίας για την δική μας ηθική, πνευματική και οικονομική ανάκαμψη. Η Ομόνοια να αντικατοπτρίζει επιτέλους το όνομα και την σημασία του.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο είναι:
Έτσι θα γίνει η πλατεία Ομονοίας μετά το λίφτινγκ -Aποκλειστικές εικόνες, ανακτήθηκε από iefimerida.gr
Ομόνοια (Αθήνα), ανακτήθηκε από el.wikipedia.org/wiki/Ομόνοια_(Αθήνα)
Πλατεία Ομονοίας η κοκέτα που χάθηκε στη σκόνη, ανακτήθηκε από www.thetoc.gr
