Αν και φιλόλογος «παλαιάς κοπής» με αξιοζήλευτες γνώσεις στα Αρχαία από πρωτότυπο ή μετάφραση, τη Λογοτεχνία, την Ιστορία, και γενικά σε όλα εκείνα που πολλές φορές ηχούν κάπως τρομακτικά στα αυτιά των μαθητών, ο Διονύσιος Λεϊμονής διεισδύει με περίσσιο αυθορμητισμό και αστείρευτη αγάπη στις ενδόμυχες σκέψεις των παιδιών, δίνοντας μία άλλη όψη στο περιεχόμενο, και εν τέλει, στο νόημα της μάθησης, εντός και εκτός τάξης. Τα εκπαιδευτικά προγρμάμματα που έχει επιμεληθεί και υλοποιήσει; Υποδειγματικά και σχεδόν αναρίθμητα. Μόνος εχθρός στο έργο του ο χρόνος. Όμως, ούτε αυτός είναι ικανός να τον σταματήσει! Ο Διονύσης παρατηρεί, ρωτάει, γράφει, σβήνει, ξαναγράφει, ξανασβήνει… και με στοργή που αγγίζει – ίσως και να ξεπερνάει – τα όρια της πατρικής, κάνει βουτιά χωρίς αλεξίπτωτο στο μαγικό και απύθμενο κόσμο των παιδιών (και όσων νοιώθουν σαν παιδιά) έτοιμος να ικανοποιήσει αλλά και να αντιμετωπίσει τις απαιτητικές ανάγκες και επιθυμίες τους. Το αν τις ικανοποιεί όλες θα μας το πουν, ή ακόμα καλύτερα, θα μας το δείξουν με τον τρόπο τους τα ίδια τα παιδιά. Εμείς σήμερα κλέβουμε λίγο από τον πολύτιμο χρόνο του συγγραφέα, προσπαθούμε να βολευτούμε σε εκείνα τα χαριτωμένα παιδικά καρεκλάκια, επαναφέρουμε την εφηβική μας ορμή για εξερέυνηση, αφού ακόμα δεν έχουμε αποβάλει όλους τους ενδοιασμούς μας για ό,τι χαρακτηριζέται εναργώς ως παιδικό, και χανόμαστε στα λόγια ενός σύγχρονου παραμυθά.
Επιμέλεια συνέντευξης: Γιώργος Ορφανίδης
Φιλόλογος-Συγγραφέας ή Συγγραφέας-Φιλόλογος. Θα μπορούσατε να συστηθείτε στο αναγνωστικό κοινό μας μέσα από αυτό το προσωπικό «δίλημμα»;
Για μένα δεν υφίσταται «δίλημμα», όπως τουλάχιστον το θέτετε. Θα συστηθώ ανενδοίαστα ως «Φιλόλογος-Συγγραφέας», αφού η μεγάλη μου αγάπη ήταν πάντα η Γλώσσα και η Φιλολογία ένα όνειρο ζωής, που αργότερα συνδυάστηκε ευτυχώς με τη συγγραφή. Αν και αρχικά τουλάχιστον η φιλολογία εμποδίζει τη λογοτεχνική έκφραση, θεωρώ μεγάλη ευτυχία την διά βίου ενασχόλησή μου με τη γλώσσα και τη Λογοτεχνία.
Το συγγραφικό σας έργο, αδιαμφισβήτητα, θεωρείται πλούσιο από ειδικούς και μη. Το μεγαλύτερο μέρος του σχετίζεται με το παιδικό βιβλίο. Γιατί αυτή η επιλογή-στροφή προς τον κόσμο των παιδιών;
Από το ξεκίνημα της συγγραφικής μου διαδρομής συνειδητοποίησα ότι ακόμα και τα πρώτα λογοτεχνικά μου έργα που απευθύνονταν σε ενήλικες ήταν «κατάλληλα» προς ανάγνωση και από παιδιά και εφήβους. Με την ευγενική παρότρυνση μιας σπουδαίας συγγραφέως της παιδικής λογοτεχνίας, της κυρίας Αγγελικής Βαρελά να γράψω για παιδιά, στράφηκα στην παιδική λογοτεχνία και ακόμα μένω εδώ γράφοντας για τα παιδιά και τους εφήβους που αγαπώ, ποτέ δεν υποτιμώ, σέβομαι και Ακούω, γιατί ξέρω ότι λένε πάντα την αλήθεια με αφοπλιστική ειλικρίνεια. ΄Άλλωστε το έχουν τόσο ανάγκη να τους δίνουν σημασία οι μεγάλοι και να απευθύνονται σ’ αυτούς.
Πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά; Έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα…λένε οι στίχοι ενός τραγουδιού του Διονύσιου Σαββόπουλου. Συμφωνείτε με αυτό; Και εάν, λοιπόν, τα ξέρουν όλα, τότε τι είναι αυτό που θέλετε να πείτε στα παιδιά μέσα από τα βιβλία σας;
Σε συνέχεια της προηγούμενης απάντησης μου θα έλεγα πως μπορεί να μην τα ξέρουν όλα, αλλά σίγουρα τα καταλαβαίνουν όλα, τα νιώθουν όλα και τα εκφράζουν όλα. Τα παιδιά είναι ζυμαράκια που πλάθονται, είναι σφουγγάρια που ρουφούν, είναι αποδέκτες αυτών που εμείς θα τους παρέχουμε. Η ευθύνη μας είναι μεγάλη, το χρέος μας επιτακτικό και η «αγκαλιά» τους με ή χωρίς εισαγωγικά, η μεγάλη αποδοχή να συνεχίσει κανείς να δίνει σ’ αυτά εισπράττοντας πολλαπλάσια…
Ένα από τα πρόσφατα λογοτεχνικά σας έργα, Ο Θαλασσοσφυριχτής, αγαπήθηκε πολύ από παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικούς. Ταξίδεψε σε πολλές σχολικές αίθουσες της Ελλάδας. Παιδιά διαφόρων ηλικιών είχαν την ευκαιρία να ανακαλύψουν το θαλάσσιο πλούτο της χώρας ακολουθώντας τους ήρωες του βιβλίου σε ένα πρωτόγνωρο ταξίδι. Μιλήστε μας λίγο περισσότερο για το βιβλίο αυτό.
Είναι το πρώτο μιας σειράς βιβλίων από τη Αρτέον Εκδοτική με θέμα τη συμφιλίωση του ανθρώπου με το περιβάλλον, την εξοικείωσή του με αυτό, τη γνωριμία με τα στοιχειά της φύσης, προκειμένου να απολαμβάνουμε από μικρή ηλικία την ομορφιά γύρω μας και να προστατευόμαστε από πιθανούς κινδύνους. Ο ήρωας είναι ένα παιδί που ζει στη φύση, την ακούει, τη μυρίζει, τη γεύεται, την οσφραίνεται την αγγίζει. Ένα παιδί που ριψοκινδυνεύει, που ξέρει να συνομιλεί με αυτή κι όχι ένα «παράξενος γρίφος», όπως πιθανόν να τον αντιμετωπίζουν οι άλλοι. Ένας γοητευτικός μικρός ήρωας που έχει πιάσει το νόημα της ζωής. Αγαπήθηκε πολύ ο Στρατής μου και από αυτούς που τολμούν σαν αυτόν και από αυτούς που θα ήθελαν να τολμούν σαν αυτόν.
Θα ήθελα, όμως, να μείνουμε λίγο περισσότερο σε αυτό το τόσο πολυδιαβασμένο βιβλίο σας, καθώς έχω την εντύπωση ότι πίσω από την ευρύτερη fabula της εξερεύνησης κρύβεται μία δική σας ορμή για ανακάλυψη κάθε πτυχής του έξω κόσμου· μία ανακάλυψη που χρωματίζεται στην προκειμένη περίπτωση από την πλοκή του εν λόγω βιβλίου, υποκρύπτοντας με τη σειρά της μερικά ενδιαφέροντα αυτοβιογραφικά ψήγματα. Είναι αλήθεια;
Η ανακάλυψη είναι ίδιον κάθε ανθρώπου. Μια αίσθηση που προκαλεί και κινητοποιεί τις αισθήσεις. Αυτός ο πόθος κατατρέχει κι εμένα: να μάθω, να δω, να γευτώ με όλες τις αισθήσεις. Μια νέα εμπειρία του κόσμου, μια διαφορετική θέαση της ζωής, μια εξερεύνηση σε μεγαλύτερο βάθος αποτελεί πρόκληση και συχνά την αφόρμηση για δημιουργία.
Τα τελευταία χρόνια ασχολείστε, επίσης, με τη Δημιουργική Γραφή. Έχετε συγγράψει μία σειρά σχετικών βιβλίων (Εκδόσεις Γράφημα) με σκοπό την αξιοποίησή της στη σχολική τάξη. Τι είναι η Δημιουργική Γραφή και πώς πρόκυψε η ενασχόλησή σας με το αντικείμενό της;
Ουσιαστικά πρέπει να μιλάμε για δημιουργική ανάγνωση. Η γραφή είναι η απεικόνιση στο χαρτί μιας βιωματικής περιπέτειάς μας με το λογοτεχνικό κείμενο, μιας επιχείρησης ανατροπής με στόχο όχι την αποκαθήλωση ή τη συντριβή του κειμένου, αλλά την ανασύνθεση και την ανασύσταση και συχνά την εκκίνηση ενός μηχανισμού προσωπικής έκφρασης και δημιουργίας. Για αυτό τη χρειαζόμαστε όλοι αυτήν την εμπειρία, δάσκαλοι και μαθητές, μεγάλοι και μικροί, λογοτέχνες και μη.
Πιστεύετε ότι η Δημιουργική Γραφή είναι το κατάλληλο μέσο εκφραστικής καλλιέργειας και αποτύπωσης ενδόμυχων σκέψεων-ιδεών για κάθε μαθητή; Ή με άλλα λόγια θα λέγατε ότι η Δημιουργική Γραφή αποτελεί ένα ισχυρό όπλο στη φαρέτρα των σύγχρονων εκπαιδευτικών;
Ωραία ερώτηση! Θα έλεγα και τα δύο. Μόνο που η καλλιέργεια αυτή δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί μία προσπάθεια ανάδειξής της στην τάξη ή σε ένα κοινωνικό σύνολο ούτε βέβαια μια προσπάθεια να ανεβάσουμε τον βαθμό μας, παρά μια προσωπική μας νίκη με τον εαυτό μας αποκτώντας το θάρρος της εκμυστήρευσης. Για τους εκπαιδευτικούς είναι ένα «όπλο» να κερδηθεί μια μάχη εκκίνησης του ενδιαφέροντος των μαθητών για τη Λογοτεχνία, μια ευκαιρία να αποκτήσει ουσία και σημασία η διδασκαλία της Λογοτεχνίας μας στην τάξη, όταν δεν βαυκαλιζόμαστε με τη σκέψη ότι επειδή κάνουμε πολύ ωραίο μάθημα μας παρακολουθούν οι μαθητές μας.
Ο εαυτός σας σε τρεις λέξεις.
Αυθόρμητος, Φιλόνικος, Αισιόδοξος…
Αγαπημένος συγγραφέας;
Χωρίς καθόλου σκέψη: ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ
Η πιο αισιόδοξη σκέψη σας για τη νέα σχολική χρονιά, δεδομένου ότι ακόμα βιώνουμε κοινωνικά μία δύσκολη περίοδο;
Να προσέλθουν οι μαθητές στο σχολείο με σεβασμό σ’ αυτό κι όχι σαν να κάνουν μια αγγαρεία, να ξεκινήσει η χρονιά με συνέπεια, προσοχή και κατανοώντας πως το γοητευτικό παιχνίδι του δούναι και λαβείν στην εκπαιδευτική διαδικασία δεν κερδίζεται εξ αποστάσεως, πίσω από μια οθόνη όσο κι αν εφεύρουμε τις πιο προηγμένες, ταχύτατες πλατφόρμες επικοινωνίας.
Τα σχέδια σας για το προσεχές χρονικό διάστημα και τα όνειρα σας για το μέλλον;
Να δίνω και να παίρνω… να ανταλλάσσω και να ζω άλλοτε σε πραγματικό χρόνο και χώρο, άλλοτε σε ένα μυθοπλαστικό παρόν έχοντας πάντα, όμως, συνείδηση του πού και του πότε…
Μέχρι την επόμενη συνάντησή μας, αγαπημένε κ. Λεϊμονή… ίσως σε κάποια σχολική αίθουσα ή σε ό,τι μπορεί να μεταμορφωθεί σε χώρο γνώσης και ανταλλαγής εμπειρών, με την υπόσχεση να μας διάβασατε, όμως, μία από εκείνες τις ιστορίες σας που μιλάνε για το πάθος της ανακάλυψης, για την ορμή της αναζήτσης, για το καινούργιο, το άγνωστο, το ελεύθερο…
Ευχαριστούμε θερμά τον κ. Διονύσιο Λεϊμονή για τη συνέντευξη!
