Η διασκέδαση είναι κατεξοχήν μια από τις μεγαλύτερες ανάγκες και απολαύσεις που χρειάζεται ο άνθρωπος. Παρότι όσον αφορά την κινηματογραφική θέαση, ο τρόπος που προσεγγίζεται πλέον από αρκετούς, είναι μέσα από πλατφόρμες όπως το Netflix και με ένα όμορφο σπιτικό κλίμα, πέραν δηλαδή της μεγάλης και σκοτεινής οθόνης, σε αυτό το αφιέρωμα θα κάνει την τιμητική του η μεταμεσονύκτια κινηματογραφική λέσχη «Midnight Express» του κριτικού κινηματογράφου Άκη Καπράνου που λειτουργεί εδώ και τρία χρόνια και έχει «βάλει φωτιά» στην συνήθειες μας.
Αρχικά πριν περάσουμε στην συνέντευξη που μας παρέδωσε ο Άκης Καπράνος για το MAXMAG.GR, οφείλω να πω μέσα από βιωματική εμπειρία, ότι χαίρομαι βαθύτατα που αρκετό από το σινεφίλ κοινό, συνεχίζει να θέλει να βλέπει ταινίες με τον παραδοσιακό τρόπο, δηλαδή στο πανί. Στην λέσχη «Midnight Express» που αριθμεί πλέον περισσότερα από 7500 μέλη, και στον ιδιαίτερο καταλλήλως χωρητικά χώρο της Ααβόρας στην Ιπποκράτους 180, της Νεάπολης Εξαρχείων, κάτι όμορφο συμβαίνει κάθε Σάββατο, από τον Οκτώβριο μέχρι τον Ιούνιο.
Περισσότερα όμως θα αφήσω να απαντηθούν αμέσως με την παρακάτω συζήτηση που είχα με τον Άκη Καπράνο.
Επιμέλεια συνέντευξης: Δανάη-Ελευθερία Σωπασή
Τι είναι το Midnight Express;
Το Midnight Express λειτουργεί τα τελευταία τρία χρόνια και αφορά μια σειρά κινηματογραφικών προβολών που γίνεται Σάββατο στις 12.30, μετά τα μεσάνυχτα, στον κινηματογράφο Ααβόρα. Το εγχείρημα ξεκίνησε επίσημα πριν από τέσσερα χρόνια με μια προβολή του David Bowie με αφορμή τον θάνατο του, και συνεχίστηκε με τις προβολές, «Αποστροφή» του Roman Polanski, «Η νύχτα των Ζωντανών Νεκρών» του George Romero, καθώς και την ταινία «Το Μυστικό του Σκιάχτρου» του Robin Hardy.
Πώς ξεκίνησε η ιδέα του Midnight Express;
Το Midnight Express ήταν μια δράση διαδικτυακή, ένα γκρουπ στο Facebook και δεν προωθήθηκε στον Τύπο, δεν έστειλα ούτε ένα δελτίο τύπου σε καμία εφημερίδα. Ξεκίνησε με 200 μέλη και πλέον αριθμεί τα 7400 μέλη. Η επιτυχία ήταν τέτοια που οι προβολές επεκτάθηκαν και εκτός Αθηνών. Έγιναν τέσσερις προβολές με επιτυχία στην Θεσσαλονίκη. Αρχικά το όλο εγχείρημα αφορούσε ταινίες cult, ταινίες τρόμου και ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Αλλά στην συνέχεια αυτό διευρύνθηκε και προβλήθηκαν ταινίες που είχαν ένα nostalgia facture με άξονα τα 80ς και ας μην ήταν horror, όπως το «Ghostbusters», πέρυσι, το οποίο προλόγισε ο Φοίβος Δεληβοριάς. (ναι το κάνουμε αυτό, βρίσκουμε τους κατάλληλους ανθρώπους να μπορούν να προλογίσουν τις ταινίες για εμάς). Επίσης προβάλαμε ταινίες όπως το «Husbands» του John Cassavetes όπου η επιτυχία ήταν τεράστια. Προβάλουμε ταινίες που βρίσκονται στο περιθώριο και κακώς βρίσκονται εκεί, όπως ο Husbands. Αν με ρωτούσατε τελικά, είναι ταινίες που θα ήθελα να δω στον κινηματογράφο.
Νομίζω τελικά πως αυτό που ενώνει όλες ταινίες που παίζω στο Midnight Express, είναι πως πρόκειται για ταινίες που θα ήθελα να δω στο σινεμά. Είτε είναι, το «The Thing» του John Carpenter, είτε το «The Swimmer» του Frank Perry, είτε το «Φιλί της Γυναίκας – Αράχνης», είτε είναι η «Fantasia» του Walt Disney, είτε είναι οι «Blues Brothers».
Ποιο είναι το σύνηθες κοινό που έρχεται στην λέσχη;
Το κοινό που έρχεται θέλει να νιώσει την απειλή του θανάτου σε ένα ασφαλές περιβάλλον και να βγει από εκεί μέσα πιο ζωντανό. Ο Λούτσιο Φούλτσι έλεγε πως «ο τρόμος είναι το πιο ανακουφιστικό συναίσθημα του κόσμου».
Ποιο είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα και εναλλακτικό βήμα που βιώνει κανείς σε εσάς, έναντι των άλλων κινηματογραφικών γκρουπ;
Ένας από τους βασικότερους λόγους που λειτουργεί είναι η ελευθερία του κοινού στο να μπορεί να συνδιαλέγεται με την ταινία που βλέπει. Νομίζω πως το κοινό του «Midnight Express», ξέρει πραγματικά να βλέπει και να διαλέγει σινεμά. Και πως δεν έχει σημασία μόνο να «εκπαιδεύεσαι» κινηματογραφικά, αλλά να μαθαίνεις και να συναισθάνεσαι τόσο τις εικόνες που βλέπεις όσο και τους ανθρώπους δίπλα σου που συμμετέχουν και εκείνοι σε αυτό. Και γι’ αυτό ίσως το εγχείρημα έχει αγκαλιαστεί από ένα κοινό ηλικίας 18-23 ετών, γιατί η γενιά αυτή νομίζω πως συνειδητοποιεί πλέον ότι το ζήτημα δεν είναι να ανακαλύπτουμε τις ταινίες στο σπίτι μας, αλλά να τις βιώνουμε συλλογικά. Το Midnight Express είναι εδώ για να βιώσουμε όλοι μαζί συλλογικά τις ταινίες, και όχι για να παριστάνω το δάσκαλο.
Βέβαια στις προβολές δεν έρχονται μόνο νέοι ηλικίας 18-23, αφού το καλοκαίρι που βρεθήκαμε στην προβολή του Texas Massacre, είδαμε ανθρώπους όλων των ηλικιών.
Ναι βέβαια, το 18-23 δεν είναι ο κανόνας, έρχονται και μεγαλύτεροι. Θυμάμαι μια φορά, ήρθε ένα ζευγάρι ηλικιωμένων που γνωρίστηκαν σε μεταμεσονύχτια προβολή και ήθελαν να ξαναζήσουν την εμπειρία. Ήταν πολύ συγκινημένοι όπως μας είπαν, γιατί έμαθαν ότι γίνονται πάλι αυτές οι προβολές.
Πώς διάλεξες αυτό το τίτλο «Midnight Express» και γιατί οι προβολές είναι μεταμεσονύκτιες; Υπήρχε στο παρελθόν παρόμοια συνθήκη είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό;
Στην Ελλάδα παρόμοιες προβολές ξεκινούν εκεί περίπου στην δεκαετία του ’70. Ήταν μια αντίδραση, μια αυθάδεια, ένας σαρκασμός απέναντι στην σοβαροφάνεια της μεταπολίτευσης. Συνεχίστηκαν σε κινηματογράφους, όπως το «Αλφαβίλ», το «Ριάλτο», το «Άμλετ», το «Ιντεάλ», η «Ααβόρα» και η «Δεξαμενή» στο Κολωνάκι. Πολλές από τις ταινίες που αγαπώ σήμερα, τις είχα απολαύσει εκεί σε μεταμεσονύχτια προβολή. Πρώτη φορά βρέθηκα σε τέτοια προβολή, 12-13 χρονών με συμμαθητές μου μεγαλύτερους από το φροντιστήριο και μου άρεσε πολύ ο τρόπος που επικοινωνούσε το κοινό. Παράδειγμα, με εντυπωσίασε να βλέπω το κοινό να γελάει με μια ταινία που αγαπάει πραγματικά, και δεν το κάνει για να δείξει ανωτερότητα απέναντι στο θέαμα που παρακολουθεί. Αντιθέτως, είχε δει μια ταινία τόσες πολλές φορές που πλέον δεν μπορούσε να μην αντιδράσει στα πάντα. Και αυτό δεν λειτουργούσε κατά της εμπειρίας, αλλά υπέρ της, ακριβώς γιατί δεν υπήρχε κοροϊδία. Δεν ήταν χλεύη παρά μόνο αγάπη. Πολλές φορές μάλιστα ανακάλυπτες χιούμορ σε σκηνές που δεν είχες το είχες πιάσει, όταν τις είχες δει στο σπίτι. Μέσα στην συλλογικότητα της αίθουσας το ανακάλυπτες.
Η μία ιδέα μου ήταν να το αναβιώσω αυτό, γιατί δεν γινόταν πουθενά. Έψαχνα δυο χρόνια να βρω αίθουσα και μόνο στο «Ααβόρα» βρήκα στέγη. Όταν ξεκίνησε κατάλαβα ότι υπήρχαν δυο λόγοι τελικά: Πρώτον ήταν μια καλή αφορμή ώστε να δω ταινίες εκεί που δεν έχω δει ποτέ στο σινεμά, και δεύτερον να τις μοιραστώ με ανθρώπους που έχουν τα ίδια πάθη και τις αδυναμίες! Γίνεται πάρα πολύς λόγος για την «διαφορετικότητα» στις μέρες μας, εγώ πιστεύω πως ενωνόμαστε στην «ομοιότητα». Δηλαδή για μένα δεν έχει καμία σημασία ποιος-α είσαι, αλλά τι έχει η ανάγκη η ψυχή σου για να γελάσεις και να συγκινηθείς. Με ενδιαφέρει μόνο το σημείο που ενωνόμαστε και όχι που χωριζόμαστε.
Θα μου πεις υπάρχει ένα πολιτικό ζήτημα σε όλο αυτό, ναι σίγουρα. Δεν μπορούμε να ενωθούμε όλοι π.χ. με μια ταινία του John Watters, βλέποντας ταινίες «αναρχικές», κάποιοι θα πάνε απέναντι. Ε εκείνοι, δεν θα πάνε και ποτέ να δουν ταινία μεταμεσονύκτια. Οι άνθρωποι που διεκδικούν την ελευθερία, ταινίες εκτός τάξης, θα επιχειρήσουν να δουν μεταμεσονύχτια προβολή. Είναι σαν συμμορία που δρα από τον παράδρομο.
Σε τι βοηθάει ακριβώς το γεγονός πως πλέον προβάλλετε και ταινίες που δεν ανήκουν αποκλειστικά στο horror είδος;
Κυρίως για να διευρύνουμε τα όρια της αντίληψης μας. Όπως είπαμε παίξαμε το «Husbands» του John Cassavetes και το «Ψυχή στο Στόμα» του Γιάννη Οικονομίδη. Αν βγεις έξω από την αίθουσα στις τρεις το πρωί, είναι πιο πιθανό να πέσεις πάνω σε ήρωα του Οικονομίδη, παρά στον Δράκουλα. Είναι και οι ήρωες αυτοί, άνθρωποι οι οποίοι ζουν με έναν τρόπο στο περιθώριο της ζωής. Είναι και ένα σινεμά που δεν αφορά «ήρωες», αλλά εν τέλει αντί-ήρωες που δεν τους αρέσουν τα φώτα και να φαίνονται πάρα πολύ. Είναι άνθρωποι οι οποίοι θα πάνε από την σκοτεινή πλευρά του δρόμου για να μην τους αναγνωρίσουν.
Άραγε με αφορμή αυτό θα χωρούσε στο Midnight Express, μια comic ταινία και μάλιστα για αντι-ήρωα;
Μια ταινία που θα μπορούσα να σκεφτώ, θα ήταν το DARKMAN από τον σκηνοθέτη του Spiderman Σαμ Ρέιμι. Είναι μια ταινία κόμικ αισθητικής με έναν ήρωα που δεν βρέθηκε ποτέ σε σελίδες κόμιξ. Ναι ένας τέτοιος ήρωας θα ήταν τέλειος για το Midnight Express. Κάποια στιγμή μπορεί και να έπαιζα αυτή την ταινία, αλλά ταινίες για παράδειγμα της Marvel, όχι. Με ενοχλεί η κοινωνική agenda αυτών των ταινιών. Το ζήτημα της παγκόσμιας ηθικής που θέτουν, πως οι Αμερικανοί σουπερήρωες μπορούν να βγάλουν ένα φιρμάνι και να μας πουν ποια ηθική και ποιοι κανόνες ηθικής μπορούν να εφαρμοστούν παγκοσμίως. Επίσης, με ενοχλεί που σκοτώνονται 100.000 αθώοι σε κάθε ταινία, αλλά κανείς δε βλέπει να ανοίγει ρουθούνι, με ενοχλεί βαθιά, δε μπορώ να σεβαστώ ένα τέτοιο φιλμ.
Για την έντονη κινητικότητα των comic ταινιών ποια είναι η γνώμη σου;
Πλέον υπάρχει αυτό το νέο κοινό, ναι. Σε ταινίες όπως το Joker ή τους Batman των Νόλαν και Μπάρτον βλέπεις πως έχει γίνει πολύ σημαντική δουλειά. Άλλες ταινίες πάλι φτάνουν τις τρεις ώρες σε διάρκεια, λες και πραγματεύονται πολύ σημαντικά θέματα, αλλά είναι άκρως επιφανειακές. Ως εκ τούτου, πλέον και οι αναλύσεις για το σινεμά, απλώνονται στην επιφάνεια του και δεν γίνονται εις βάθος. Προσπαθούν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο πρέπει όχι να βλέπουμε αλλά και να διαβάζουμε το σινεμά. Το Midnight Express είναι μια προσπάθεια κόντρα σε αυτή την ιστορία και θα είναι όσο αντέξει.
Ας επιστρέψουμε πάλι στο γεγονός πως στην λέσχη αγαπάτε πολύ το σινεμά του τρόμου…
Είναι ένα σινεμά που του ταιριάζει η μεταμεσονύκτια συνθήκη, υπάρχει δηλαδή μια παράδοση τέτοια προβολών και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, από την δεκαετία του 1970 και μετά. Είναι οι λεγόμενες «ταινίες του περιθωρίου» οι οποίες απέκτησαν με την σειρά τους ένα πολύ φανατικό κοινό, το οποίο είναι έξαλλο μέσα στην αίθουσα. Είναι ένα κοινό που τρελαίνεται και αντιδρά με χίλιους δυο τρόπους.
Με αφορμή τον «τρόμο», ταινίες του Χίτσκοκ έχετε προβάλλει; Και αν ναι πόσες;
Καμία μέχρι τώρα. Γιατί πλέον ο Χίτσκοκ έχει περάσει στα ράφια των Ακαδημαϊκών. Πλέον είναι τέτοιο το αντικείμενο μελέτης. Προσωπικά μιλώντας, θα ήθελα να προβληθεί ταινία του. Ναι.
Ποια ταινία θα επέλεγες και γιατί;
Τα «Πουλιά». Γιατί είναι πολύ σκληρή και ανελέητη ταινία. Από την στιγμή που ξεκινάει δεν σε αφήνει λεπτό μέχρι το τέλος. Επίσης, είναι μια ταινία που οπτικά στέκεται υπέροχα, δεν έχει γεράσει καθόλου.
Υπάρχει μια κόπια φιλμ στην Ελλάδα που κυκλοφορεί. Αυτή την κόπια, άμα τα καταφέρω, θα την παίξω [και όχι από ψηφιακή μήτρα] και θα είναι μεγάλη μου χαρά. Θα γίνει αυτό του χρόνου. Δεν είναι μόνο αυτή η αγαπημένη μου ταινία όμως. Λατρεύω και το Vertigo, και την Psycho. Μου αρέσει πολύ ο «Σιωπηλός Μάρτυρας». Το «Trouble about Harry» που δεν μνημονεύεται συχνά. Είναι μια πολύ παράξενη μαύρη κωμωδία του Χίτσκοκ με ένα πτώμα που πηγαινοέρχεται. Το «Frenzy» μ’αρέσει. Σκληρή ταινία. Το «The Wrong Man» μ’ αρέσει πολύ.
Θα έχει ενδιαφέρον πως θα αντιδράσει το κοινό σε Χίτσκοκ. Θα δούμε.
Γιατί τώρα τελευταία έγινε μια δοκιμή, και ξεφύγαμε λίγο από τον τρόμο. Παίξαμε στην λέσχη ταινία του Κασσαβέτη, το «Husbands» και έγινε μεγάλη επιτυχία έσκισε. Σχεδόν έκανε sold out. Οπότε, γενικότερα το τι λειτουργεί μετά τα μεσάνυχτα σε προβολές, είναι οι ταινίες που δεν βλέπεις αλλού. Που δεν παίζονται πια αλλού. Ο Χίτσκοκ παίζεται παντού πια. Δηλαδή κάθε καλοκαίρι θα παίξει κάπου και από μια ταινία του, είναι στα SOS του σινεφίλ πλέον, ενώ πολλές από τις ταινίες που παίζουμε στο «Midnight Express» έρχονται πρώτη φορά στην Ελλάδα, καθώς και από σκηνοθέτες που παρουσιάζονται πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Ευχαριστούμε πολύ τον Άκη Καπράνο για την ευγενική παραχώρηση του φωτογραφικού υλικού.
Λίγα λόγια σχετικά με τον ιδρυτή της κινηματογραφικής λέσχης «Midnight Express», Άκη Καπράνο:
Είναι κριτικός κινηματογράφου από το 1996. Έχει εργαστεί ως κριτικός κινηματογράφου και δημοσιογράφος σε πολλά περιοδικά και εφημερίδες, όπως «Τα Νέα», περιοδικό «Έξοδος» και η «Καθημερινή». Έχει συνεργαστεί με το περιοδικό «Μετρό» και το περιοδικό «Σινεμά». Διατηρεί την μακροβιότερη εκπομπή στην ιστορία του ελληνικού ραδιοφώνου, την «Ραδιοφωνική οθόνη» εδώ και 27 χρόνια. Δεν μένει μόνο εκεί όμως. Είναι επίσης μουσικός και είχε δισκογραφική παρουσία με διάφορες μπάντες από του λεγόμενου «σκληρού χώρου». Έχει γράψει μουσική για ταινίες όπως, «Ψυχή στο στόμα» (2006) του Γιάννη Οικονομίδη, και το «Forget Me Not» (2014) του Γιάννη Φάγκρα. Αυτό τον καιρό είναι συντάκτης στην Lifo, ενώ ως εκπαιδευτικός, διδάσκει «Ιστορία της κινηματογραφικής μουσικής» στο «New York College».
Midnight Express πληροφορίες:
Από το γκρουπ στο Facebook: https://www.facebook.com/groups/midnightexpressgreece/
Κινηματογράφος Ααβόρα στο Facebook: https://www.facebook.com/aavora.athens/
Και ενδεικτικά ένα από τα event της λέσχης για φέτος, εν προκειμένω η προβολή της ταινίας «The Blue Brothers»: https://www.facebook.com/events/729431030853065/
