Δήγματα εντόμων
Τα δήγματα των εντόμων μπορούν να προκαλέσουν τοπικές ή συστηματικές αντιδράσεις που κυμαίνονται από ήπιες μέχρι και θανατηφόρες. Τα έντομα που είναι υπεύθυνα για την πλειοψηφία των κλινικά σημαντικών αλλεργικών αντιδράσεων ανήκουν στην οικογένεια των υμενόπτερων. Στα έντομα αυτά ανήκουν τα διάφορα είδη μελισσών και σφηκών. Εκτός από τα υμενόπτερα, αλλεργικές αντιδράσεις μπορούν να προκαλέσουν και διάφορα είδη μυρμηγκιών όπως το μυρμήγκι της φωτιάς.
Τα δήγματα τέτοιων εντόμων μπορούν να προκαλέσουν μια πληθώρα αντιδράσεων στο θύμα.
Τοπικές αντιδράσεις
Αυτές είναι και οι πιο συνηθισμένες. Περιλαμβάνουν πόνο, οίδημα και ερύθημα στην περιοχή και στις περισσότερες περιπτώσεις υποχωρούν μετά από λίγες ώρες. Σπάνια μπορούν να κρατήσουν για πάνω από 48 ώρες έως και μία εβδομάδα. Σε αυτή την περίπτωση ενδέχεται να παρατηρηθεί ναυτία και κόπωση.
Όσον αφορά τις πρώτες βοήθειες σε περίπτωση τοπικής αντίδρασης κάνουμε τα εξής. Αρχικά καθορίζουμε προσεκτικά την περιοχή και τοποθετούμε πάγο για μείωση του οιδήματος. Ποτέ δεν τοποθετούμε τον πάγο σε άμεση επαφή με το δέρμα. Πάντα χρησιμοποιούμε μια πετσέτα ή κάτι παρόμοιο. Ταυτόχρονα θα πρέπει να αφαιρέσουμε το κεντρί που ενδεχομένως να έχει μείνει πάνω στο σώμα του ασθενούς, έτσι ώστε να μην συνεχίζεται η έκλυση του δηλητηρίου. Το αίσθημα του κνησμού ή του καύσου μπορεί να περιοριστεί με την χρήση αντιισταμινικών. Η τοπική φλεγμονή μπορεί να μειωθεί με την χρήση κορτιζονούχας γέλης.
Συστηματικές αντιδράσεις
Στις συστηματικές αντιδράσεις το πρόβλημα που προκαλείται από το δήγμα δεν εντοπίζεται σε μια συγκεκριμένη περιοχή του σώματος αλλά γενικεύεται σε περισσότερα από ένα συστήματα. Τα συμπτώματα των συστηματικών αντιδράσεων μπορούν να περιέχουν όλες τις μορφές της αναφυλαξίας. Η αναφυλαξία είναι μια σοβαρή αλλεργική αντίδραση, δυνητικά θανατηφόρα, που εκλύεται είτε άμεσα είτε μέσα σε λίγες ώρες από την έκθεση σε ένα αλλεργιογόνο ερέθισμα. Σε κάθε τέτοια περίπτωση θα πρέπει να καλείται άμεσα βοήθεια.
Τοξικές αντιδράσεις
Συμβαίνουν σε αλλεργικά αλλά και μη άτομα και οφείλονται στην εισαγωγή μεγάλης ποσότητας αγγειοδραστικών ουσιών που περιέχονται στο δηλητήριο ενός εντόμου στο αίμα του ασθενούς. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ναυτία, έμετο, διάρροια, κεφαλαλγία, ίλιγγο, πυρετό και σπασμούς. Τοξικές αντιδράσεις σημειώνονται μετά από πολλαπλά δήγματα. Για αυτό το λόγο ενδεχομένως μπορούν να προκαλέσουν και αναφυλακτική αντίδραση.
Όσον αφορά τις πρώτες βοήθειες σε περίπτωση τοξικής αντίδρασης θα πρέπει πρώτα να αφαιρεθούν όλα τα κεντριά. Τα συμπτώματα στην συνέχεια θα γίνουν πιο ήπια. Σε περίπτωση που το επεισόδιο τείνει να γίνει αναφυλακτικό θα πρέπει να χορηγηθεί άμεσα αδρεναλίνη.
Δήγματα φιδιών
Στην Ελλάδα ενδημούν δηλητηριώδη φίδια της οικογένειας Viperidae. Το πιο κοινό είδος είναι η Vipera Ammodytes που ανευρίσκεται σε όλα τα μέρη της χώρας και είναι υπεύθυνη για την πλειοψηφία των δηγμάτων. Το δηλητήριο των φιδιών μπορεί να προκαλέσει μια πληθώρα αποτελεσμάτων. Αυτό γιατί ποικίλει σε τοξικότητα και σε τρόπο δράσης. Έτσι μπορεί να προκαλέσει: Τοπική ιστική νέκρωση, νευροτοξικότητα, διαταραχές πήξεως, ραβδομυόλυση και νεφρική ανεπάρκεια.
Όσον αφορά τις πρώτες βοήθειες μετά από δήγμα φιδιού ακολουθούμε τις παρακάτω βασικές αρχές.
- Ο ασθενής θα πρέπει να διατηρηθεί ζεστός και ήρεμος. Η αναγκαιότητα της ακινησίας έγκειται στο να μην απορροφηθεί περαιτέρω ποσότητα δηλητηρίου.
- Το σημείο του δήγματος θα πρέπει να ακινητοποιείται σε επίπεδο χαμηλότερο από αυτό της καρδιάς.
- Το τραύμα θα πρέπει να καθαρίζεται με νερό, σαπούνι και ήπιο αντισηπτικό, με εξαίρεση σε μέρη του κόσμου που μπορεί να γίνει επιτόπου ταυτοποίηση του δηλητηρίου, όπως στην Αυστραλία.
- Γίνεται προσπάθεια ταυτοποίησης του φιδιού έστω και με φωτογράφιση από μακριά.
- ΔΕΝ απομακρύνουμε το δηλητήριο με διάνοιξη του τραύματος και μηχανική πίεση ή απομύζηση γιατί δεν έχει αποδειχθεί αποτελεσματική και επίσης μπορεί να προκαλέσει σοβαρότερη ιστική βλάβη.
- Ο ασθενής μεταφέρεται το συντομότερο δυνατό στο νοσοκομείο.
Στο νοσοκομείο μπορεί να γίνει πιο λεπτομερείς μελέτη των συμπτωμάτων και μπορεί να χορηγηθεί και αντιοφικός ορός.
Δήγματα από θαλάσσια ζώα
Τα πιο συνηθισμένα δηλητηριώδη θαλάσσια ζώα είναι:
- Σκυλόψαρα
- Δράκαινες
- Κοράλλια
- Hydroids
- Μέδουσες
- Ψάρι λιοντάρι
- Θαλάσσιοι σκώληκες
- Portuguese Man-of-war
- Σκορπίνες
- Θαλάσσιες ανεμώνες
- Αστερίες
- Πετρόψαρο
- Ψάρι τίγρης
- Σαλάχι
Δήγματα από νηματοκύστεις
Σε περίπτωση δήγματος από μέδουσες, τσούχτρες, κοράλλια, ανεμώνες ή άλλους τέτοιους οργανισμούς τα ερεθιστικά κύτταρα που έχουν στα πλοκάμια τους ονομάζονται νηματοκύστεις. Οι νηματοκύστεις εκκρίνουν χιλιάδες ερεθιστικές ουσίες. Οι βλάβες σημειώνονται αρχικά στο δέρμα και μοιάζουν με ερυθηματώδεις αλλοιώσεις. Αυτές οι αλλοιώσεις είναι πολύ οδυνηρές. Πέραν όμως των τοπικών αντιδράσεων σημειώνονται και συστηματικές. Αυτές περιλαμβάνουν κεφαλαλγία, ίλιγγο, σπασμούς και λιποθυμία.
Αρχικά θα πρέπει να τοποθετείται αλκοόλη πάνω στα τραύματα για να εξουδετερωθούν οι νηματοκύστεις. Στη συνέχεια τα πλοκάμια θα πρέπει να αφαιρούνται με προσοχή για να μην έχουμε διάχυση του δηλητηρίου με ένα αιχμηρό αντικείμενο (μια πιστωτική κάρτα). Για την απάλυνση του πόνου μπορούμε να τοποθετήσουμε την περιοχή που επλήγει μέσα σε ζεστό νερό (43-46οC) για τριάντα λεπτά σε συνδυασμό με την χρήση αναλγητικών φαρμάκων.
Σπανίως ο ασθενής μπορεί να εκδηλώσει αναφυλακτική αντίδραση.
http://www.toxinfo.org/antivenoms/
Τσούχτρες, Αχινοί κτλ. : Πρώτες βοήθειες για την παραλία
