Θα μπορούσε άραγε ένα «έτοιμο κουτί» να θεωρείται αρχιτεκτονική; Μπορεί ένα container, να εξελιχθεί από εμπορευματοκιβώτιο σε κτήριο, σε χώρο διαμονής ανθρώπων; Για ποιο λόγο η χρήση του container ως δομικό υλικό είναι τόσο διαδεδομένη στις μέρες μας;
Σήμερα, ο σχεδιασμός κτιριακών δομών ποικίλει και προσφέρει πολλές δυνατότητες κατασκευής. Στα πλαίσια μιας βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής -επιτακτικής ανάγκης της εποχής μας- εντάσσεται η λεγόμενη cargotecture ( cargo=εμπόρευμα, tecture =αρχιτεκτονικη ), δηλαδή μια εναλλακτική αρχιτεκτονική με container. Πρόκειται για ένα αλλιώτικο τρόπο δόμησης, που αξιοποιεί, μεταποιεί και επαναχρησιμοποιεί αυτά τα ανακυκλώσιμα υλικά, επομένως για μια αδιαμφισβήτητα περιβαλλοντικά ήπια οικοδομική τεχνική.
Τα container, φτιαγμένα από χάλυβα, με πολύ συγκεκριμένες διαστάσεις, ιδιότητες και συμπεριφορά, κατασκευάστηκαν για πρώτη φορά γύρω στο 1957 από τον Malcolm Mc Lean για να διευκολύνουν τις μεταφορές.
Τα ορθογώνια αυτά κουτιά, σήμερα, χρησιμοποιούνται ως πρώτη ύλη με σκοπό τη δημιουργία χώρων στέγασης που βασίζεται στο modular design, αρθρωτό σχεδιασμό. Αυτό σημαίνει ότι τα «κουτιά» επιτρέπουν την επέκταση των μονάδων προς κάθε κατεύθυνση, καθώς μπορούν να στοιβάζονται το ένα πάνω στο άλλο. Έτσι, καθιστούν πρακτική τη δημιουργία των χώρων και παράλληλα, εντείνουν την αντισεισμικότητα και την αντοχή τους.
Η απλή γεωμετρία των εμπορευματοκιβωτίων προσφέρει επίσης ένα οικονομικότερο τρόπο δόμησης με εως και 30% χαμηλότερο κόστος σε σχέση με μια συμβατική κατασκευή και 20% από μια προκατασκευασμένη. Ταυτόχρονα, αυτή η εναλλακτική αρχιτεκτονική μέθοδος αυτοματοποιεί την κατασκευή άρα και τον χρόνο υλοποίησης ενός έργου, κάτι που στις μέρες μας είναι αξιοσημείωτο.
Όσον αφορά τη συμπεριφορά των container με το περιβάλλον, είναι κατάλληλα για οποιαδήποτε κλιματολογική συνθήκη, γεωγραφική τοποθεσία και μορφολογία εδάφους, αφού όπως προαναφέρθηκε χάρη στο modular design, επιτρέπεται η μετατροπή, αφαίρεση ή προσθήκη στοιχείων. Επομένως, η εξωτερική τους εμφάνιση, μπορεί να διαφοροποιηθεί και να ταιριάξει ανάλογα με το αστικό τοπίο ή την ύπαιθρο.
Επιπρόσθετα, μια τέτοια κατασκευή δίνει και τη δυνατότητα εύκολης μεταφοράς της, για αυτό άλλωστε υποστηρίζεται ότι προωθεί ένα νομαδικό τρόπο ζωής. Πράγματι, σε μια εποχή παγκόσμιας κινητικότητας και μεταβλητότητας η ιδέα μιας «φορητής» αρχιτεκτονικής φαντάζει πιο επίκαιρη από ποτέ.
Ωστόσο, ο σχεδιασμός αυτής της εναλλακτικής αρχιτεκτονικής των container, δεν είναι πρόσφατος. Ήδη, από την αρχή της εμφανισής τους, κατασκευάστηκε το πρώτο τέτοιο κουτί για την εταιρεία Steadman Industries στον Καναδά, και είχε βιομηχανική χρήση. Γενικά, η χρήση τους είναι από κατοικίες, γραφεία μέχρι καταστήματα και καταλύματα. Η επαναχρησιμοποίηση των εμπορευματοκιβωτίων, έχει δώσει λύση σε πόλεις με έλλειψη χώρου για δόμηση όπως πχ στην Αγγλία. Τα μεγαλύτερα ποσοστά κατασκευής τέτοιων κτιρίων, έχει η Σκανδιναβία, ο Καναδάς και η Αυστραλία.
Τρανό παράδειγμα διεθνής αρχιτεκτονικής, το project Silodam, στο δυτικό τμήμα του λιμανιού του Άμστερνταμ. Εκεί, οι Ολλανδοί αρχιτέκτονες MVRDV, έχουν μετατρέψει τα εκφορτωτικά container σε ένα νέο συγκρότημα κοινωνικών κατοικιών, γραφείων και εμπορικών χώρων. Μειώνοντας τόσο τις οικονομικές δαπάνες όσο και τις οικολογικές, το πρώην φράγμα της περιοχής αναβαθμίστηκε σε μια γειτονιά δημόσιου χώρου με την ανακαίνιση των παλιών σιλών. Το έργο συμπεριλαμβάνει υποθαλάσσιο φράγμα προστασίας έναντι των πετρελαιοφόρων, με βυθισμένο χώρο στάθμευσης και μια προσωρινή ξύλινη αποβάθρα στη ξηρά. Tα 157 διαμερίσματα τύπου Lego, διαφέρουν σε μέγεθος, κόστος και οργάνωση. Δημιουργήθηκαν διαμερίσματα με θέα πανοραμική ή στις δύο πλευρές και διαμερίσματα με θέα στο λιμάνι. Άλλα αξιοποιούν διπλό ύψος, και άλλα διαμερίσματα διαθέτουν αίθριο. Γενικά, οι απαιτήσεις για το φως της μέρας προκάλεσαν διαφορετικούς τύπους παραθύρων, ενώ, οι οικονομικές απαιτήσεις πρόσθεσαν διαφοροποίηση στο υλικό πρόσοψης και στους εξωτερικούς χώρους.
Στην Ελλάδα την τάση των container ως δομικό υλικό, προάγει η εταιρεία Cocoon Modules, με επικεφαλή την Αναστασία Σπυροπούλου, όπου η φιλοσοφία τους βασίζεται στο περιβαλλοντικό σχεδιασμό με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο εφήμερο και όχι σε στατικά κτήρια. Παράδειγμα αποτελεί μια εξοχική κατοικία 28,5 τ.μ. που κατασκευάστηκε με μεταποιήση εμπορευματοκιβωτίου. Αν και μικρή καλύπτει τις βασικές ανάγκες, αφού διαθέτει χώρο ύπνου με ανακλινόμενο κρεβάτι, μια ντουλάπα που λειτουργεί και ως διαχωριστικό, έναν καναπέ με αποθηκευτικό χώρο, μια κουζίνα και ένα μπάνιο. Είναι μια βιοκλιματική προκάτ κατοικία, αρκετά ενδιαφέρουσα λόγω και του φυτεμένου δώματος, που προσδίδει επιπλέον μόνωση.
Αυτός ο τρόπος δόμησης τα τελευταία χρόνια, έχει εντατικοποιηθεί εφόσον πέρα από οικονομικούς και οικολογικούς λόγους, προσφέρει και μια υψηλή ποιότητα σχεδιασμού, αισθητικής και εργονομίας. Απαντώντας λοιπόν στα ερωτήματα, ναι, η χρήση των container μπορεί να είναι μια έξυπνη και εναλλακτική αρχιτεκτονική.
