Η βιομηχανία του βιβλίου την εποχή του κορονοϊού

Είναι αναπόφευκτο να βρισκόμαστε προ των πυλών μιας δεύτερης οικονομικής κρίσης που μπορεί να μας εντάξει σε καινούργιο μνημόνιο που πολλοί απευχόμαστε να πραγματοποιηθεί, όμως η πραγματικότητα στηρίζει τα γεγονότα της σε αποδείξεις και οι βιομηχανίες αρχίζουν να σημειώνουν ολοένα και μεγαλύτερα ποσοστά πτώσης. Αφού λοιπόν όλες οι επιχειρήσεις ζημιώνονται, επόμενο είναι και η βιομηχανία του βιβλίου να βρίσκεται και εκείνη σε δεινή θέση χωρίς να γνωρίζει πότε θα ανεβάσει πάλι τα ρολά της.

Στη παγίδα του χρήματος και του κέρδους οι διαχειριστές της βιομηχανίας του βιβλίου αναρωτιούνται αν θα παραμείνουν στο προσκήνιο των πωλήσεων με τις μέγιστες επιπτώσεις του ιού να ορίζουν τη μοίρα των  ποσοστών τους. Το ζήτημα είναι πιο περίπλοκο. Οι τρεις ομάδες που πλήττονται είναι οι ίδιοι οι συγγραφείς δηλαδή οι δημιουργοί περιεχομένου, οι εκδοτικοί οίκοι που άγονται της κυκλοφορίας των βιβλίων και κατ’ επέκταση τα βιβλιοπωλεία, τα φυσικά καταστήματα πώλησης αντιτύπων. Η κάθε ομάδα επηρεάζεται διαφορετικά αλλά δεν παύει να δέχεται τις σκληρές, από οικονομικής απόψεως, συνέπειες της πανδημίας. Όταν το μέλλον χτίζει μερόνυχτα σωρούς από αβεβαιότητες, επακόλουθο είναι να ξεσπάσει πανικός στους πληγέντες.

Παρόλο που ο κορονοϊός παροτρύνει, στα πλαίσια διατήρησης της δημιουργικότητας, τους ανθρώπους να γράψουν και ένα βιβλίο, έτσι βρε αδελφέ, για να το βγάλουν από τη λίστα με τα σημαντικότερα πράγματα που έχουν να κάνουν προτού πεθάνουν, οι συγγραφείς χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Εκείνοι που εμπνέονται από τη πρωτόγνωρη αυτή κατάσταση εμπλουτίζοντας τρομερά τη βιβλιογραφία τους και εκείνοι που αδυνατούν να βάλουν έστω και μια απόστροφο, επηρεασμένοι ψυχολογικά από το τι μέλλει γενέσθαι. Βέβαια για τους πρώτους, πρόκειται για ευχής έργον αφού η καταγραφή μιας κρίσιμης περιόδου όπως μια πανδημία, αποτελεί μαρτυρία μιας συγκεκριμένης εποχής ικανή να αναγνωσθεί από τις μετέπειτα γενιές ως γνήσιο, ιστορικό ντοκουμέντο.

Advertisements

Προβλήματα παρουσιάζουν οι εκδοτικοί οίκοι αφού υπολειτουργούν μειώνοντας τις μέρες που είναι διαθέσιμοι ενώ οι υπηρεσίες courier καθυστερούν τις παραγγελίες λόγω του υπερβολικού φόρτου εργασίας αλλά και λόγω της αύξησης των κομίστρων τους δυσκολεύοντας την επαγγελματική συμφωνία με τους ιδιοκτήτες των βιβλιοπωλείων που αναγκάζονται να απαντούν στα χιλιάδες παράπονα των πελατών τους. Η δυσκολία μετακίνησης καθώς και η βραδυπορία της παραλαβής των παραγγελιών συνεπάγεται τη στροφή προς το αχανές και πάντα ταχύτατο διαδίκτυο. Ειδικότερα, έδαφος κερδίζουν τα e-book, οι ηλεκτρονικοί σύνδεσμοι που διαθέτουν αυτούσια ολόκληρα βιβλία. Προτιμάται αυτού του είδους ο τρόπος επειδή είναι ευκολότερη η εξασφάλιση ποσότητας βιβλίων άμεσα και από το σπίτι.

Εκτιμάται από τα στατιστικά της Ένωσης Ελληνικού Βιβλίου, του Συλλόγου Εκδοτών Βιβλίου Αθηνών και του Συλλόγου Εκδοτών Επιστημονικών Βιβλίων πως οι πωλήσεις των βιβλίων έχουν ελαττωθεί κατά 70-80%¹. Οι ίδιοι οι εκδοτικοί οίκοι (Καστανιώτης, Μεταίχμιο, Πατάκης) προσπαθώντας να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα προσφέρουν στη διάθεση του κοινού πλήθος από e-books και audio-books.  Υπάρχουν βέβαια και μερικές εκδόσεις που αντίκεινται στην ενέργεια αυτή. Με τη σειρά τους πολλοί οργανισμοί και ιδρύματα όπως η Εθνική Βιβλιοθήκη και το openbook.gr παρέχουν δωρεάν υπηρεσίες διαδικτυακής ανάγνωσης μέσα από έναν τεράστιο κατάλογο. Δυστυχώς, αυτό δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο το κέρδος του συγγραφέα ή του εκδοτικού οργανισμού στον οποίο υπόκειται. Ευτυχώς που η πειρατεία για βιβλία βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα στην Ελλάδα και οι εκδότες μπορούν ακόμα να κοιμούνται ήσυχα τα βράδια.

Αξίζει να παρατηρηθεί η μείωση της ενασχόλησης των εφημερίδων στο να διαφημίζουν καινούργιες κυκλοφορίες βιβλίων. Αυξάνονται όμως τα άρθρα για προτάσεις βιβλίων που θα κρατήσουν συντροφιά εν μέσω καραντίνας και πληκτικής απομόνωσης. Οι εκδότες αναπρογραμματίζουν τις ημερομηνίες διάθεσης των νέων κυκλοφοριών μιας και η μιντιακή προσοχή για τους καινούργιους συγγραφείς απουσιάζει επιδεικτικά. Κάποιοι άλλοι όμως, αν και οι ραγδαίες εξελίξεις αποτέλεσαν ανάχωμα για τις ήδη προγραμματισμένες κυκλοφορίες βιβλίων για τους επόμενους τουλάχιστον δύο μήνες, εντούτοις θα τολμήσουν να διαθέσουν προς ηλεκτρονική πώληση τα καινούργια αυτά βιβλία, με τη στρατηγική πως θα κυκλοφορήσουν μόνο τα βιβλία που θα τους αποφέρουν κέρδη.

Από τη μεριά τους τα βιβλιοπωλεία ανέκαθεν προγραμμάτιζαν εκδηλώσεις για την παρουσίαση βιβλίων, παρουσία και του ίδιου του δημιουργού. Με τα νέα μέτρα, όλα αυτά τα φιλολογικά σουαρέ έχουν ακυρωθεί/αναβληθεί μπαίνοντας στην κατάψυξη και σέρνοντας μαζί τους τα κέρδη που προσκόμιζαν από τέτοιες επιτακτικές, για τους χαλεπούς αυτούς καιρούς, ενέργειες. Σε πλήρη σύγχυση βρίσκονται τα ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία που λαμβάνουν την προσοχή μόνο μέσα από την κάλυψη των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Στο εξωτερικό τα λεγόμενα indie bookshops συλλέγουν τις παραγγελίες και τις παραδίδουν στην πόρτα των πελατών τους χρησιμοποιώντας ως μεταφορικό μέσο πατίνι ή ποδήλατο. Εφευρίσκουν δηλαδή αξιοθαύμαστους τρόπους για να σταθούν στα πόδια τους στοχεύοντας στον τζίρο και την προσέγγιση που θα φέρει το σύστημα πόρτα-πόρτα.

Ας ελπίσουμε πως το κράτος θα μεριμνήσει φορολογικά και μισθολογικά για όλες αυτές τις επιχειρήσεις και κυρίως τους ανθρώπους που τις απαρτίζουν καθώς βρίσκονται έκθετοι και κυριολεκτικά στον αέρα. Καλούμε τους δημιουργούς, τους εκδότες, τους υπαλλήλους να μην σταματήσουν τη σκληρή εργασία και να σκαρώσουν νέους τρόπους για τη προώθηση και την ύπαρξη του βιβλίου εν έτη 2021, όχι μόνο την εποχή του κορονοϊού αλλά και επέκεινα.

1. Από το διάγγελμα της ΑΠΕ.ΜΠΕ.ΑΕ