Σημαντικό επεισόδιο αιφνίδιας στρατοσφαιρικής θέρμανσης, πάνω από την Σιβηρία, αναμένεται να λάβει χώρα στις τελευταίες ημέρες του 2020. Παρότι φαινομενικά μπορεί να μοιάζει σχετικά αδιάφορο ως γεγονός, στην πραγματικότητα ενδέχεται να είναι ίσως η αφορμή για την πραγματική έναρξη του χειμώνα.
Τι είναι το φαινόμενο της αιφνίδιας στρατοσφαιρικής θέρμανσης
Πάνω από την τροπόσφαιρα στην οποία ζούμε και λαμβάνουν χώρα όλα τα καιρικά φαινόμενα, υπάρχει η στρατόσφαιρα. Πολλές φορές η στρατόσφαιρα αλληλεπιδρά με την τροπόσφαιρα με εμφανή και σημαντικά αποτελέσματα στην διάταξη των συστημάτων στα κατώτερα ατμοσφαιρικά στρώματα (τροπόσφαιρα).
Η θερμοκρασία στην στρατόσφαιρα είναι πάρα πολύ χαμηλή για τα δεδομένα μας, μπορεί να πέσει και στους -60 με -80oC. Επομένως όταν παρατηρείται μία άνοδο, σύμφωνα με τα όρια της σύγχρονης Μετεωρολογίας, των 30 βαθμοί Κελσίου (και πάνω) μέσα σε διάστημα λίγων ημερών, τότε λέμε ότι λαμβάνει χώρα ένα επεισόδιο αιφνίδιας στρατοσφαιρικής θέρμανσης (sudden stratospheric warming). Για να επέλθει μια ισχυρή θέρμανση στην στρατόσφαιρα, η χημεία και η κίνηση των αερίων μαζών παίζουν σημαντικό ρόλο.
Μια αιφνίδιας στρατοσφαιρικής θέρμανσης διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ένταση του Πολικού Στροβίλου (Polar vortex). Πρόκειται για ένα ημι-μόνιμο σύστημα χαμηλών πιέσεων, του οποίου κύριο χαρακτηριστικό είναι οι ισχυροί κυκλωνικοί άνεμοι που πνέουν από δυτικά προς τα ανατολικά. Ο άνεμος αυτός οριοθετεί τις πολικές αέριες μάζες και ονομάζεται Πολικός Αεροχείμαρρος (Jet stream) (Σχήμα 1).
Υπό κανονικές συνθήκες, όταν ο Πολικός Αεροχείμαρρος είναι σταθερός (υψηλή ένταση Πολικού Στροβίλου), οι ψυχρές αέριες μάζες περιορίζεται στην ευρύτερη περιοχή του Β. Πόλου (Σχήμα 2.α) και η κυκλοφορία καλείται ζωνική (Zonal flow). Όταν όμως, λόγω της αιφνίδιας στρατοσφαιρικής θέρμανσης, ο Πολικός Αεροχείμαρρος εξαναγκάζεται σε ταλάντωση η κυκλωνική ροή του Πολικού Στροβίλου επιβραδύνεται (χαμηλή ένταση) με αποτέλεσμα τη διάσπαση του πολικού στροβίλου και την απελευθέρωση των ψυχρών αερίων μαζών της Αρκτικής προς τα νοτιότερα γεωγραφικά πλάτη (Σχήμα 2.β), οπότε και η κυκλοφορία καλείται μεσημβρινή (meridional flow).
Με άλλα λόγια, η αιφνίδια στρατοσφαιρική θέρμανση θα έχει ως αποτέλεσμα τη βαθμιαία στροφή της διεύθυνσης του ζωνικού ανέμου από δυτική σε ανατολική και κατ’ επέκταση, μια πιθανή αποδιοργάνωση του πολικού στροβίλου στην τροπόσφαιρα. Με εμφανές σε εμάς το τελικό αποτέλεσμα που δεν είναι άλλο από τη σφοδρή εισβολή πολικού αέρα σε μικρότερα γεωγραφικά πλάτη.
Τα αποτελέσματα της στρατοσφαιρικής θέρμανσης μπορεί να εκδηλωθούν από μερικές ημέρες έως μερικές εβδομάδες αργότερα.
Έναρξη του φαινομένου τις επόμενες ημέρες
Ένα τέτοιο επεισόδιο θα λάβει χώρα τις επόμενες ημέρες πάνω από τη Σιβηρία. Η διαδικασία θέρμανσης του στρατοσφαιρικού αέρα έχει ξεκινήσει. Τέτοια φαινόμενα διαρκούν το πολύ 5 με 6 ημέρες. Επομένως την ερχόμενη Τετάρτη 30/12 αναμένεται το φαινόμενο να φτάσει στην κορύφωση του.
Στους προγνωστικούς χάρτες που ακολουθούν (Σχήμα 3α,β) και αποτυπώνουν τη θερμοκρασία της στρατόσφαιρας στην ισοβαρική επιφάνεια των 10hPa ( βρίσκετε σε ύψος 30 χιλιάδες μέτρα), για το βόρειο ημισφαίριο, είναι απόλυτα εμφανής η αιφνίδια στρατοσφαιρική θέρμανση.
Αναλυτικότερα, ο χάρτης του σχήματος 3.α αναφέρετε χρονικά στο Σάββατο 26/12. Παρατηρώντας τον κόκκινο κλοιό, όπου θα εξελιχθεί το φαινόμενο, επικρατούν θερμοκρασίες περί τους -52οC. Ενώ τη Τετάρτη 30/12 η θερμοκρασία θα βρίσκετε περί τους -4οC. Οπότε, -52οC – (-4οC)= -48οC, η μεταβολή της θερμοκρασίας (ΔΤ) είναι σημαντικά μεγαλύτερη από 30οC. Καταδεικνύοντας μία ισχυρή αιφνίδια στρατοσφαιρική θέρμανση πάνω από περιοχές της Σιβηρίας.
Καταλήγοντας, έχει μεγάλο ενδιαφέρων να δούμε βραχυπρόθεσμα την επίδραση του εν λόγο φαινομένου. Να δούμε δηλαδή κατά πόσο και αν πολικές αέριες μάζες κατέλθουν στη χώρα, ως αποτέλεσμα της αποδυνάμωσες του πολικού στροβίλου.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA)
World Meteorological Organization (WMO)
Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία Ηνωμένων Πολιτειών – Global Forecast System (GFS)
