Αστικό Πράσινο: Η συνεισφορά του στην ολιστική υγεία του ανθρώπου

 Η σύγχρονη αντίληψη της υγείας

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας απέδωσε ρητά το τι εστί υγεία. Όπως έχει διατυπωθεί, η υγεία θεωρείται «μια κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας». Από τη φράση αυτή μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η μη εμφάνιση νόσων ή αναπηρίας δεν πληροί τα κριτήρια για μια ολιστική έννοια μιας υγιούς οντότητας. Το γνωστό ρητό των Αρχαίων Ελλήνων, επίσης, συνάδει εν μέρει με την προσέγγιση αυτή του ΠΟΥ: «Νοῦς ὑγιής ἐν σώματι ὑγιεί». Μυαλό και σώμα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα.

Αλλαγές στις καθημερινές μας συνήθειες, η υγιεινή διατροφή, η άσκηση – ακόμα και σε μικρή ένταση-, ο περιορισμός της κατανάλωσης του αλκοόλ και η αποχή από το κάπνισμα, έχουν αποδείξει τα οφέλη τους στον ανθρώπινο οργανισμό. Πρόσφατες όμως έρευνες από επιστήμονες της Κίνας και του Καναδά ρίχνουν φως και σε μία άλλη πλευρά του πολιτισμού μας, η οποία, όλο και περισσότερο αναδεικνύει τη σημασία της στην πρόληψη και την προάσπιση της υγείας. Μολαταύτα, παραμένει ακόμα στο σκοτάδι. Και αυτό δεν είναι άλλο από το αστικό πράσινο.

Στις μέρες που διανύουμε, διακρίνουμε έναν κλονισμό στην ισορροπία μεταξύ σώματος και μυαλού. Τόσο από την αύξηση των ψυχικών διαταραχών, όσο και από την εμφάνιση σοβαρών νόσων (αυτοάνοσα, καρκίνος, κ.ά.) σε όλο και μικρότερες ηλικίες, όπως αναφέρει και στο βιβλίο του ο γιατρός Gabor Mate, “Ο Μύθος του Φυσιολογικού”. Πολλοί επιστήμονες προσπαθούν μέρα με τη μέρα να καταλήξουν σε όλο και πιο αποτελεσματικές θεραπείες. Παρόλες τις προσπάθειες βέβαια θεωρούν ότι η βασική προτεραιότητα, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο, θα έπρεπε να είναι το πώς το αστικό πράσινο θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά; 

Advertisements

Αστικό Πράσινο: Ο νέος σύμαχος της υγείας

Η εμφάνιση του πρασίνου σε περιοχές προσβάσιμες από διάφορα κοινωνικά στρώματα ανεξαρτήτως κατανομής, έχει άμεση επίδραση σε κύριους τομείς της ζωής τους.

Ξεκινώντας από το βιολογικό επίπεδο, τα δέντρα συνεισφέρουν στην προαγωγή μιας καθαρότερης ατμόσφαιρας, καθώς απορροφούν τα τοξικά απόβλητα του αέρα. Μάλιστα, έχει παρατηρηθεί ότι τα δέντρα συνεισφέρουν στη μείωση εμφάνισης των καρδιαγγειακών παθήσεων. Ειδικότερα σε περιόδους υψηλών θερμοκρασιών, τα δέντρα αποθηκεύουν μεγάλες ποσότητες θερμότητας με αποτέλεσμα να μειώνεται αισθητά ο υδράργυρος στις περιοχές αυτές. Έτσι, ο άνθρωπος έχει μια φυσική προστασία από το φαινόμενο του θερμοκηπίου, το οποίο ολοένα και αυξάνεται με καταστροφικές συνέπειες για όλους.

Σε ψυχολογικό επίπεδο, η ύπαρξη πρασίνου βοηθάει στην καλύτερη διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων και την αντιμετώπιση του  άγχους και του στρες.  Σε γνωστικό επίπεδο, ενισχύει τη μνήμη και την γνωστική λειτουργία του εγκεφάλου μας. Έρευνες έδειξαν ότι σε σχολεία που υπήρχαν δέντρα, οι μαθητές είχαν καλύτερες επιδόσεις και βαθμολογίες σε σύγκριση με μαθητές που τα σχολεία τους δεν είχαν πρόσβαση σε αυτά.

Τέλος, ακόμα και σε κοινωνικό επίπεδο, η εμφάνιση των δέντρων αλλά και του πρασίνου γενικότερα ενισχύει τους δεσμούς μεταξύ των ανθρώπων. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της επιλογής του ατόμου να τελεί τις καθημερινές του συνήθειες, όπως είναι ένα χαλαρό περπάτημα, η καθημερινή προπόνηση κ.λπ. μέσα στο πράσινο, παρέα με κάποιο άτομο.

 Η σωστή θέση της φύσης στην καθημερινότητα του ανθρώπου

Εν κατακλείδι, το αστικό πράσινο συνεισφέρει άμεσα και κατηγορηματικά στην προάσπιση ενός υγιεινού τρόπου ζωής με γνώμονα την πρόληψη νόσων και ψυχικών διαταραχών. Δεδομένου του ότι όλο και περισσότεροι νέοι αναζητούν στις μεγάλες πόλεις ευκαιρίες για την καριέρα τους, η επιλογή κάποιων να περιορίζουν την πρόσβαση τους στο πράσινο, θα πρέπει να αλλάξει άμεσα. Όλο και περισσότερες έρευνες αναδεικνύουν ότι το δέντρο δεν είναι απλώς κόσμημα των εύπορων προαστείων ή περιοχών. Είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον κάθε άνθρωπο, ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης. Ο βασικός πυρήνας ενός πρόσφατου κλάδου στην ψυχολογία, η λεγόμενη οικοψυχολογία, αναφέρει ότι το πρωταρχικό σπίτι του ανθρώπου είναι η φύση. Ο πολιτισμός έπεται. Η άποψη αυτή δεν μπορεί να αντικρουστεί με πολλά επιχειρήματα. Άλλωστε,  η  φύση είναι αυτή που φιλοξενεί τον πολιτισμό του ανθρώπου, και όχι το αντίστροφο.

Πηγές:

• Zuo W, Cheng B, Feng X and Zhuang X (2024) Relationship between urban green space and mental health in older adults: mediating role of relative deprivation, physical activity, and social trust. Public Health 12:1442560. Doi:10.3389fpubh.2024.1442560.  (τελαυταία πρόσβαση 29/09/2025)

• Votaniki, B. (2020, August 31). Η επίδραση του αστικού πράσινου στην ψυχολογία των πολιτών. Βοτανική. http://votaniki.gr/votanikoi-kipoi/votanikoi-kipoi-kosmos/i-epidrasi-toy-astikoy-prasinoy-stin-psychologia-ton-politon/ (τελευταία πρόσβαση 29/09/2025)

• Trees in communities. (n.d.). Arborday. https://www.arborday.org/communities (τελευταία πρόσβαση 29/09/2025).

• Webinar της Ελληνικής Εταιρίας Οικοψυχολογίας “Γνωριμία με την Οικοψυχολογία“.