Την Αικατερίνη Ψωμά την γνώρισα στο κέντρο της Αθήνας, στο κέντρο των πολιτιστικών δρώμενων. Αληθινή, επαναστατική και αρτιστίκ, αποφασίσαμε μέσα στην καραντίνα να κάνουμε μια συζήτηση για τις εργασιακές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ηθοποιοί, και όχι μόνο. Η συζήτηση μας πήγε και σε γενικότερο κοινωνικό επίπεδο καθώς και περιβαλλοντολογικό. Την παρακάτω συνέντευξη δείτε την σαν μια συζήτηση ανάμεσα σε δυο φίλες που ατενίζουν το μέλλον με απορία και αισιοδοξία!
Μικρό info:
Η Αικατερίνη Ψωμά γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Θεσσαλονίκη και είναι ηθοποιός και τραγουδίστρια. Σπούδασε μουσική, θέατρο, χορό και κινηματογράφο. Ακόμη σπούδασε αγιογραφία όταν ήταν 16 ετών. Πήγε στην Ιταλία για ένα master και έκτοτε αγαπάει πολύ την κουλτούρα της γειτονικής χώρας. Ξεκίνησε επαγγελματικά ως συντηρήτρια έργων τέχνης στην Θεσσαλονίκη, αλλά στην ψυχή της πάντα ήξερε ότι ήθελε να ακολουθήσει τον χώρο του θεάματος. Μνημονεύει πάντα βέβαια την δασκάλα της, Χαρά Σαλβαρά, που είναι στην Εφορία Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης.
Επιμέλεια συνέντευξης: Δανάη-Ελευθερία Σωπασή
Καλησπέρα Αικατερίνη. Πως σε βρήκε η καραντίνα λόγω του κορωνοϊού;
Ήταν στα σκαριά κάτι επαγγελματικό που αφορούσε μουσική και θέατρο μαζί. Είμαι ηθοποιός και τραγουδίστρια. Με την καραντίνα νομίζω πως ήταν ευκαιρία να ξεκαθαριστούν πολλά πράγματα στις ζωές μας, να καθαρίσουμε. Η Γη μας φιλοξενεί και δεν αντέχει άλλο. Ήρθε η ώρα να γίνουμε άνθρωποι, να πετάξουμε όλα τα σκουπίδια από την ζωή μας, όπως τώρα που κλειστήκαμε στα σπίτι μας, και έξω καθαρίζεται η Γη. Το μετά θα είναι δύσκολο, αν και είμαι αισιόδοξος άνθρωπος. Θα επιβιώσουν πραγματικά όσοι θα έχουν μέσα τους την αγάπη. Θα επικρατήσει το «εμείς» και θα πετάξουν το «εγώ». Θα πιαστούμε χέρι-χέρι για ένα καλύτερο αύριο.
Πως είναι να μένεις στο κέντρο της Αθήνας και να βιώνεις τον εγκλεισμό; Πως ήταν η καθημερινότητα σου;
Προσωπικά πέρασα πάρα πολύ καλά, παρότι υπήρξαν και δύσκολες στιγμές, όπως για παράδειγμα ότι δεν μπορούσα να δω την γειτόνισσα ή κάποιο φίλο ή συνάδελφο. Ή μπορεί να τους έβλεπα μόνο στον δρόμο για το σουπερμάρκετ. Ήταν μια δοκιμασία που την περνάμε όλοι, με θετικότητα και ευτυχώς που έχουμε και την τεχνολογία. Δεν μου έλειψε η συντροφιά, γιατί με αυτούς που ήθελα να επικοινωνήσω, το έκανα. Υπήρξε και το Facebook και έβγαζε το όμορφο του. Στο σπίτι μου υπήρξα πολύ δημιουργική και έκανα αυτό που με ευχαριστούσε. Δεν υπάρχει άσχημο. Περνάμε πολλές φάσεις, αλλά πάντα ότι γίνεται είναι για καλό. Η φύση θέλει κάτι να μας πει, τώρα στην περίπτωση μας, να αλλάξουμε κάτι. Βέβαια πληγώθηκα και πάρα πολύ που μετρήσαμε θύματα λόγω του ιού, και να μου πεις πως γίνεται να είσαι τόσο αισιόδοξη με όλα αυτά που έγιναν, και εδώ δεν ξέρουμε αν θα υπάρξει αύριο, αλλά θα σου πω ότι ναι θα υπάρξει αύριο αν το θέλουμε πραγματικά. Η αγάπη, η θετικότητα και η αλληλεγγύη μας πάει μπροστά. Όλα μπορεί να τα νικήσει ο άνθρωπος αρκεί να καταλάβουμε την δύναμη και το φως μέσα μας. Νομίζω πως ήρθε η ώρα για εμάς.
Αυτό που αντιλαμβάνομαι είναι ότι παρότι βίωσες τον εγκλεισμό όπως όλοι μας, προσπάθησες ωστόσο μέσα και από αυτό να δεις και κάτι θετικό.
Κάνω focus στο καλό και στο θετικό. Βλέπω το αρνητικό, αλλά δεν το βιώνω έτσι γιατί ουσιαστικά για μένα πιστεύω πως υπάρχει μόνο το θετικό. Θα μπορούσαμε να έχουμε πραγματικό πόλεμο και να είμαστε όλοι χωρίς ρεύμα, νερό και χρήματα ή να μην υπάρχουν τρόφιμα. Να το δούμε και από αυτή την πλευρά. Να κινδυνεύουμε στον φόβο μιας βόμβας. Παρόλα αυτά ζήσαμε ωραία, πολυτελώς, ο καθένας ότι μπορούσε. Για παράδειγμα εγώ το έριξα στην μαγειρική, στα βιβλία, στην κηπουρική και προσευχήθηκα πολύ γιατί πιστεύω πολύ στο φως και στην δύναμη του Θεού. Και τα μπαλκόνια ήταν γεμάτα και οι άνθρωποι προσπάθησαν να βρουν τον τρόπο τους, και στα σούπερμαρκετ που πήγαινα. Και πάντα στην ζωή μου είχα την αγάπη και την θετικότητα μου και ανθρώπους που με στήριζαν. Πάντα έβρισκαν τον τρόπο, είχα ασχοληθεί και με την σχεδίαση κοστουμιών, και η μουσική με έσωσε, τους αγαπώ τους μουσικούς, όπως και συνάδελφοι του θεάτρου. Δεν φθάνει όμως να είσαι ένας καλλιτέχνης-ηθοποιός, το πιο σημαντικό είναι να είσαι και ωραίος άνθρωπος. Όποιος ήταν και από πριν ωραίος και δίκαιος δεν έχει να φοβηθεί τίποτα και θα καταφέρει και στα πολύ δύσκολα να τα περάσει θεσπέσια. Δεν μας σταματάει τίποτα, είμαστε δυνατοί και όλοι μαζί εδώ για έναν κοινό στόχο και πάμε μπροστά. Προσωπικά έχω περάσει και πιο δύσκολα χρόνια και πριν τον κορωνοιό. Για παράδειγμα τώρα με τον κορωνοιό είχα αφθονία. Όσες δύσκολες καταστάσεις και να συναντούσα πάντα κάτι γινόταν και πήγαινα μπροστά τον εαυτό μου. Αυτό το όμορφο που μας έχει δώσει ο Θεός το Σύμπαν, πείτε το όπως θέλετε, δεν έχω καμία διάθεση να το καταστρέψω. Προστατεύω τον εαυτό μου και μέσα από τις πιο δύσκολες καταστάσεις έμαθα είτε αυτό ήταν συνεργασίες είτε όταν βρέθηκα χωρίς εργασία, δεν με σταμάτησε αυτό.
Περί Τέχνης..
Η τέχνη είναι εξέλιξη και πρόοδος και δεν είναι μόνο διασκέδαση και να δείξουμε το «εγώ» μας και την αυτοπροβολή μας. Σαφώς και θα «φανεί» κιόλας, αλλά εγώ κάνω focus στο έργο του. Όλοι οι σπουδαίοι καλλιτέχνες ήταν σεμνοί και ωραίοι. Να είμαστε ωραίοι και πολύτιμοι άνθρωποι και να αφήσουμε τα προσωπικά μας πάθη και τα απωθημένα. Το μότο μου είναι: «Πάμε μπροστά» και θα επιβιώσουμε, απλώς να είμαστε λίγο πιο ανοιχτοί και να δώσουμε χώρο και σε άλλους ανθρώπους. Να σταματήσουμε να είμαστε αρπακτικά. Ο εγωισμός και η πάρτη μας, μας έφερε εδώ που είμαστε. Το κακό είναι κάτι που ανήκει σε κάποιους άλλους και εγώ δεν το ενστερνίζομαι όλο αυτό.
Ανάμεσα στους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες με την υγειονομική κρίση, ήταν και οι ηθοποιοί όπου αρκετοί από αυτούς δήλωσαν ότι δεν έχουν ένα κομμάτι ψωμί. Πως πιστεύεις ότι θα έπρεπε να χειριστεί η πολιτεία το ζήτημα αυτό που καθίσταται πλέον ζήτημα επιβίωσης;
Καλά έκαναν και βγήκαν και το είπαν. Είναι αυτό το προσωπικό δράμα και ο γολγοθάς που βιώνουν οι καλλιτέχνες εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Το πρώτο πράγμα που θα έπρεπε να κάνει η πολιτεία σε εποχές κρίσης, είναι να προστατέψει τον πολιτισμό και τους καλλιτέχνες. Χώρα χωρίς τέχνες και πολιτισμό δεν έχει κουλτούρα. Δεν θέλουν ανθρώπους των τεχνών και των γραμμάτων, αλλά ένα σύστημα με εύκολους που να εξυπηρετούν το σύστημα και καλά κάνουν, αλλά εμένα προσωπικά δεν με αφορά. Βαδίζω σύμφωνα με την δική μου κουλτούρα και τα δικά μου «θέλω». Οι σεμνοί και πραγματικοί καλλιτέχνες παλεύουν το ίδιο και με τα θηρία. Εγώ παλεύω με το να κάνω focus σε εμένα. Είναι ένα τεράστιο ζήτημα ο πολιτισμός, γιατί πάντα και από την αρχαιότητα, χτυπήθηκαν οι τεράστιοι της τέχνης. Και τον Σωκράτη τον δηλητηρίασαν. Το είπε και ο Ντοστογέφσκι. Και τον Όσκαρ Γουάιλντ τον έβαλαν φυλακή γιατί μίλησε για την αγάπη και την ευγένεια. Η ανθρωπότητα δεν θέλει αυτούς τους ανθρώπους και το πρώτο που έκανε ήταν να χτυπήσει τον πολιτισμό. Δεν μπορεί όμως… Οι καλλιτέχνες είναι δυνατά άτομα, έχουν εκτόπισμα, έχουν ωραία τρέλα και είναι αντισυμβατικοί. Αγαπώ όλους τους καλλιτέχνες, είτε αυτούς που γνωρίζω είτε όχι, και τους στέλνω την θετική μου σκέψη καθώς δεν μπορούσα να βρίσκομαι στην πορεία της 7ης Μαΐου, για σοβαρούς λόγους υγείας. Λυπάμαι πολύ και ζητώ συγνώμη που δεν πήγα, αλλά θέλω να ζήσω για να μπορέσω να δώσω σύντομα έναν αγώνα δίπλα μαζί τους. Όταν ο καλλιτέχνης είναι αληθινός, δεν υπάρχει περίπτωση να μην νικήσει. Δεν μασάμε, θα βρούμε τον τρόπο, θα εκφραστούμε. Είμαστε μια χώρα που γέννησε τα γράμματα, την φιλοσοφία, την γλώσσα. Οι Έλληνες είμαστε το Φως και αν δεν υπήρχαμε εμείς δεν θα υπήρχε καμία Αναγέννηση. Γι’ αυτό και ο Μικελάντζελο και ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι μελετούσαν τους αρχαίους Έλληνες και τους αρχαίους γλύπτες.
Πως νιώθεις σχετικά με το κίνημα «Support ART Workers» που δημιουργήθηκε από εργαζομένους του πολιτισμού.
Η Κυβέρνηση έχει αποφασίσει ότι είμαστε ρεμπεσκέδες εμείς και να βρούμε κάτι άλλο να κάνουμε. Οι καλλιτέχνες θα βρούμε τον τρόπο και θα επιβιώσουμε υπέροχα. Πάρτε το γραμμή. Δεν μασάμε, είμαστε δυνατά όντα. Ο καλλιτέχνης είναι πάνω από κάθε σύστημα και πάνω από κάθε Κυβέρνηση.
Θεωρείς πως είναι κομβική η στιγμή που βρίσκεστε όλοι μαζί τώρα; Θα βρίσκεσαι στην πρώτη γραμμή;
Πάντα ήμασταν απλώς τώρα πιστεύω πως θα γίνει πιο καλά. Θα ανοίξουμε τις καρδιές μας και θα πολεμήσουμε αυτό το τέρας, όσο μπορεί καλύτερα ο καθένας, και είμαστε εδώ δυνατά. Είμαστε Έλληνες καλλιτέχνες που δεν μασάμε τίποτα. Και η μουσική μας θα φωτίσει, και το θέατρο και οι ζωγράφοι και όλοι. Αρκεί να ανοίξουμε την ψυχή μας και το μυαλό μας και θα πάμε μπροστά. Το πρόβλημα δεν είναι αν θα κλείσουν για λίγο καιρό τα θεάματα κτλ. για να προστατευτούμε από τον ιό, αλλά το κράτος να είχε πάρει μέτρα από πριν, να είχε μεριμνήσει για τους εργαζόμενους όχι μόνο στον πολιτισμό, αλλά και για όλους. Μπορεί για παράδειγμα, μια πωλήτρια να μην μπορεί να δουλέψει και να έχει τέσσερα παιδιά. Οφείλουν οι άνθρωποι να βιοπορίζονται καθημερινά, ευπρεπώς και αξιοπρεπώς. Δεν ανήκω στους μικροαστούς και τους ελιτιστές. Ανήκω και θέλω να βρίσκομαι με τους ωραίους και φωτισμένους ανθρώπους.
Στην σημερινή εποχή με ποιο τρόπο θα μπορέσει ο ηθοποιός να νιώσει ότι έχει εξασφαλίσει την επαγγελματική του επάρκεια; Τι πρέπει να κάνει;
Να ασκεί την τέχνη του ευπρεπώς και αξιοπρεπώς, χωρίς να υποκλίνεται σε καταστάσεις με τον ίδιο του τον εαυτό και σε συστήματα. Όταν έχει το μεροκάματο του, όταν μπορεί να επιβιώσει. Να γεννήσει συγκίνηση όταν δεν υποχρεούται να μπει σε διάφορα τρυπάκια. Όταν υπάρχει αξιοκρατία, το δικαίωμα της έκφρασης, θέσεις εργασίας και δυνατότητες. Καταρχάς πλέον δεν υπάρχει το επάγγελμα. Έχει φύγει. Είναι με ποσοστά. Είναι αναγκαία η άδεια άσκησης επαγγέλματος. Ένας καλλιτέχνης έχει το δικαίωμα να εργάζεται και να πληρώνεται με ένσημα. Για αυτούς που βγάζουν ήδη χρήματα, είναι δικαίωμα τους, αλλά δεν με ενδιαφέρει εμένα αυτή η αισθητική. Με αφορά η υγεία, να μπορεί ο καλλιτέχνης να είναι ήρεμος και να μπορεί να βγάλει το ψωμί του, να απολαύσει και αυτός ένα ποτήρι κρασί και να ασκήσει την τέχνη του με αξιοπρέπεια χωρίς να είναι αναγκασμένος να υποκλίνεται σε καταστάσεις. Η βρωμιά και η σαπίλα τέλος. Η Γη δεν μας αντέχει άλλο. Βράζουμε όλοι στο ίδιο καζάνι. Και αυτοί που τα παίρνουν [τα πολλά λεφτά] και επιβιώνουν θα το πληρώσουν αύριο μεθαύριο, ίσως δεν το αντέξουν οι ψυχές τους. Εγώ προσωπικά όπως άλλοι μπορούμε να ζήσουμε και με τα βασικά χρήματα και καταφέρνω να ζω πολυτελώς γιατί βρίσκω τον τρόπο να είμαι καλά και χαρούμενη. Όσοι ακολουθούν αυτό τον τρόπο και ξέρουν να αγαπούν, να έχουν ευγένεια ψυχής και να μοιράζονται και είμαι με αυτούς, όποιοι συνάδελφοι [του χώρου και μη]και αν είναι. Κανείς δεν είναι ανώτερος και κανείς δεν είναι κατώτερος. Όλοι έχουν την μοναδικότητα τους.
Αικατερίνη, πως θα ήταν ένας κόσμος χωρίς πολιτισμό;
Θα ήταν χάλια. Το απόλυτο θρίλερ.. splatter! Κανιβαλισμός, εκεί το πάνε. Αλλά εδώ τίθεται και το άλλο θέμα. Και τώρα που υποτίθεται ότι έχουμε πολιτισμό, τι κάνουμε για αυτό; Όταν τα τελευταία 30 χρόνια για παράδειγμα νομίζουμε πως έχουμε πολιτισμό επειδή απλά γεμίζουμε τις τσέπες μας, δεν υπάρχει. Όταν μέσα στον πολιτισμό κυριαρχεί το σκοτάδι, δεν έχεις πολιτισμό με την ωραία έννοια. Γιατί ένας ωραίος και πολιτισμένος άνθρωπος προτιμά να πιει το κώνειο. Αγαπώ την ιταλική κουλτούρα και την ελληνική, αλλά και όλες τις τέχνες από άλλες χώρες. Όλοι έχουν κάτι να δώσουν. Αρκεί να τους δώσεις την ευκαιρία και τον χώρο για να το κάνουν. Ο κάθε άνθρωπος έχει την δική του κουλτούρα. Αρκεί να είναι έντιμος και αληθινός. Χωρίς να έχει εκμετάλλευση. Η σαπίλα, η υποτέλεια και η πονηριά δεν με αφορούν. Με αφορούν οι γενναίοι και οι ωραίοι άνθρωποι. Το «εμείς». Στο θέατρο όταν θα έρθει ο λαός, χρέος του καλλιτέχνη, είναι να τον κάνει να νιώσει όμορφος και αφυπνισμένος. Είτε με τον Μάνο Χατζιδάκι, είτε με τον Miles Davis, είτε με την Μαρία Κάλλας, είτε με τον Τζουζέπε Ουνγκαρέτι, είτε με τον Ευγένιο Μοντάλε κ.α. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι ήταν τεράστιοι γιατί είχαν όραμα πώς να κάνουν καλύτερο τον άνθρωπο. Ευχαριστούμε όλους αυτούς τους ανθρώπους που μας έχουν προσφέρει όλη αυτή την ιστορία, όπως και το Σωματείο Ηθοποιών, τους ποιητές μας κ.α. που μας ομορφαίνουν τον κόσμο.
Σχετικά με τον νέο κορωνοϊό που ξεκίνησε από την Κίνα, έχουμε ακούσει και θεωρίες συνωμοσίας, ότι ο ιός είναι κατασκευασμένος σε εργαστήριο που ξέφυγε καταλάθος. Ποια από όλες τις εκδοχές θα μπορούσε να είναι η αλήθεια;
Όσο είμαστε στο κέντρο μας στην ενέργεια μας, δεν πρέπει να μας ενδιαφέρει. Αν ισχύει κάτι από αυτά, που δεν το ξέρουμε φυσικά, τότε φυσικά ντροπή τους. Πρέπει να μας ενδιαφέρει όμως, η υγεία και η ομορφιά σε όλες τις απόψεις. Να είμαστε στο κέντρο μας και δεν μας φοβίζει τίποτα. Επιβιώνουμε ευπρεπώς και δεν μασάμε.
Σχετικά με την εποχή της πανδημίας την οποία βιώνουμε πιστεύω αξίζει να σταθούμε στον τομέα του περιβάλλοντος και να αναλογιστούμε για τις επιπτώσεις στον πλανήτη. Ποια είναι η θέση μας σε όλα αυτά; Πως φερόμαστε και εμείς οι ίδιοι στο περιβάλλον και στα ζώα;
Το περιβάλλον είναι ενέργεια. Μας δόθηκε η ευκαιρία και μας δίνεται καθημερινά να ζούμε στο περιβάλλον στην Γη. Αν το σεβαστούμε και έχουμε αγάπη μέσα μας θα μας σεβαστεί και αυτό. Τώρα ο καθένας συμπεριφέρεται σύμφωνα με την συνείδηση του. Όταν θα σεβαστείς, θα σε σεβαστούν. Πιστεύω πως δεν μας αντέχει άλλο το περιβάλλον. Υπάρχει πολύς πόνος και έχει χυθεί πολύ αίμα.
Ποια θα έπρεπε να είναι η θέση του ηθοποιού απέναντι στο περιβάλλον και πόσο πιστεύεις πως υποστηρίζει την ελπίδα για την καλυτέρευση του πλανήτη μέσα από τις πολιτιστικές του εκδηλώσεις-δράσεις; Πιστεύεις πως το κάνει καταρχάς; Ο ηθοποιός είναι ένας σωστός ακτιβιστής;
Όποιος σέβεται τον εαυτό του, σέβεται και τον πλανήτη Γη. Όποιος χαίρεσαι το θείο δώρο που λέγεται σώμα, πνεύμα, ταλέντο, θα σεβαστεί και θα καταλάβει τι σημαίνει όλο αυτό και θα δράσει. Επομένως, είναι καθαρά προσωπική εκτίμηση και συνειδησιακό. Γιατί και ο καλλιτέχνης, άνθρωπος είναι. Είναι άλλη η εργασία του καλλιτέχνη, και άλλη του ανθρώπου. Πρώτα από όλα πρέπει να γίνει άνθρωπος, να καταλάβει ποια είναι η φύση του. Η φύση μας είναι και η ομορφιά μας, επομένως σέβομαι αυτό που μου έδωσε το δικαίωμα να λέγομαι άνθρωπος και καλλιτέχνης. Και εγώ περιβάλλον είμαι, όλοι είμαστε περιβάλλον και αν πάσα στιγμή κινδυνεύουμε.
«Ηθοποιός σημαίνει φως», είπε ο αγαπημένος Δημήτρης Χόρν. Πέρα από το φως, όμως υπάρχει και το σκοτάδι. Πως ορίζεις εσύ προσωπικά το σκοτάδι;
Η φτήνια, το κακό, η σαπίλα, ο υπόνομος, η εκμετάλλευση, όταν σε πατάω για να ανέβω, όταν δεν σκέφτομαι μπροστά στην δική μου φιλοδοξία, η αλαζονεία- έπαρση, η απληστία. Το εγώ είναι το Σκοτάδι, το εμείς είναι το Φως. Στα μέτρια είναι το σκοτάδι. Μέτριο σημαίνει πάω μπροστά σύμφωνα με το συμφέρον μου. Όταν εξωστρακίζω όλους τους ανθρώπους για να φανώ. Εγώ υποκλίνομαι μόνο στην αγάπη, στην προσφορά. Το να νιώθω και να νιώθεις. Το Σκοτάδι είναι Φόβος. Μόνο αυτός που είναι δυνατός μπορεί να επιβιώσει. Μόνο όταν κλοτσάς τα μέτρια και την ύλη μπορείς να πας μπροστά, και αυτό το κάνουν οι ωραίοι άνθρωποι. Μπορώ να ζήσω και με λιγότερα χρήματα με απίστευτη κομψότητα και ομορφιά γιατί ακολουθώ το Φως. Και πόσο χαίρομαι να τα μοιράζομαι. Όσο έχω τον Θεό και την πνευματικότητα μου δεν φοβάμαι τίποτα! Ευγνωμονώ τον Θεό και το Σύμπαν που έχω την δυνατότητα της ζωής.
Τώρα που επιστρέφουμε σταδιακά στην κανονικότητα, ποια μελλοντικά σχέδια να περιμένουμε από εσένα;
Ετοιμάζω κάτι μουσικά και θεατρικά με πολύ καλούς και ταλαντούχους ανθρώπους. Αλλά δεν μπορώ να αποκαλύψω περισσότερα!
Όλες οι φωτογραφίες του άρθρου είναι δημιουργίες του Nicholas Stavropoulos.
