Λιποθυμία, ένα από τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα που θορυβούν το άτομο και το συγγενικό του περιβάλλον. Είναι όντως τόσο ανησυχητική; Η απάντηση είναι πολυδιάστατη και διαφορετική σε κάθε περίπτωση. Όπως και να έχει, πρόκειται για μία κατάσταση που χρήζει περαιτέρω διερεύνησης, αφού μπορεί να υποκρύπτει ένα φάσμα κλινικών καταστάσεων από την πιο αθώα μέχρι την πιο επείγουσα και σοβαρή.
Πώς ορίζεται η λιποθυμία; Λιποθυμική κρίση ονομάζεται η παροδική απώλεια συνείδησης, με γρήγορη έναρξη και γρήγορη αποκατάσταση (στην τυπική της μορφή), που δεν οφείλεται σε κρανιοεγκεφαλική κάκωση ή επιληψία. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι όροι «λιποθυμική» και «συγκοπική» κρίση χρησιμοποιούνται στη βιβλιογραφία για να περιγράψουν την ίδια κλινική εικόνα. Η συγκοπή διακρίνεται σε νευρογενή – αντανακλαστική και σε καρδιακή. Προκαλείται από παροδική ισχαιμία του εγκεφάλου που δημιουργείται συνήθως από παροδική πτώση της αρτηριακής πίεσης.
Παρακάτω αναφέρονται τα πιθανά αίτια της λιποθυμίας – συγκοπής:
– Νευρογενή αγγειοκινητικά αίτια (συγκίνηση, ισχυρός πόνος, φόβος)
– Ορθοστατική υπόταση
– Υπερευαισθησία ή ερεθισμός καρωτιδικού κόλπου μπορεί να οδηγήσει σε φλεβοκομβική ανακοπή (κυρίως σε ηλικιωμένους που φορούν στενά κολάρα)
– Έντονος βήχας
– Συνδυασμός παρατεταμένης νηστείας, ορθοστασίας και θερμού περιβάλλοντος
– Παρατεταμένη άσκηση
– Απόφραξη εγκεφαλικής αρτηρίας
– Ελάττωση κατά λεπτό όγκου αίματος και καρδιοπάθειες (στένωση αορτικής βαλβίδας, υπερτροφική αποφρακτική μυοκαρδιοπάθεια, πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδας, μύξωμα του κόλπου, συγγενείς καρδιοπάθειες, κολποκοιλιακός αποκλεισμός ή κοιλιακή ταχυκαρδία ή μεγάλη ταχυαρρυθμία ή παροδική ασυστολία, πρωτοπαθής πνευμονική υπέρταση ιδίως μετά από άσκηση, πνευμονική εμβολή)
Υπάρχουν, επίσης, και αίτια μη τυπικής λιποθυμίας, η οποία έχει ως κοινό χαρακτηριστικό την απώλεια συνείδησης και συνήθως ανατάσσεται εύκολα με αντιμετώπιση της αιτίας:
– Υπογλυκαιμία
– Υποξία
– Υπεραερισμός
– Υστερία
Πώς θα αναγνωριστεί η λιποθυμία από το άτομο αλλά και από το συγγενικό και φιλικό του περιβάλλον; Πρόκειται μάλλον για μία εύκολη διαπίστωση. Μπορεί της απώλειας συνείδησης να προηγούνται πρόδρομα συμπτώματα. Η λιποθυμία εισβάλλει απότομα και το άτομο αισθάνεται αδυναμία, αίσθημα κενού και ναυτία, αυξημένη εντερική περίσταλση, ζάλη, είναι ωχρό και αν δεν ξαπλώσει πέφτει αναίσθητο στο έδαφος. Μερικές φορές μπορεί να εμφανιστούν και κλονικοί σπασμοί, οπότε απαιτείται διαφορική διάγνωση από μεγάλη επιληψία.
Τελικά πόσο ανησυχητική είναι η λιποθυμία – συγκοπή; Ή μάλλον, πότε είναι αυξημένος ο κίνδυνος; Αρχικά θα πρέπει να διακριθεί η συγκοπή από τη μη συγκοπή και στην πρώτη περίπτωση να αναγνωριστεί ο τύπος της συγκοπής. Η δομική καρδιοπάθεια είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου για αιφνίδιο καρδιακό θάνατο και συνολική θνησιμότητα στους ασθενείς με συγκοπή. Ο αριθμός των συγκοπικών επεισοδίων κατά τη διάρκεια της ζωής και ιδίως του προηγούμενου έτους είναι ο ισχυρότερος προγνωστικός παράγοντας υποτροπής.
Πότε κρίνεται απαραίτητη η επίσκεψη στον γιατρό; Καλό θα είναι να πραγματοποιηθεί μετά από ένα συγκοπικό επεισόδιο, ειδικά αν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υποεκτιμάται ένα τέτοιο επεισόδιο και να παραμελείται η πρόληψη. Από την άλλη πλευρά, δεν υπάρχει λόγος πανικού, ιδιαίτερα όταν είναι προφανής η αιτία (π.χ. πρόκληση φόβου στη θέα αίματος), δεν υπάρχουν άλλα συμπτώματα (π.χ. προκάρδιο άλγος, δύσπνοια) και πρόκειται για νέα και υγιή άτομα.
Επομένως, η πρόληψη είναι το βασικό στοιχείο στη διαχείριση ενός συγκοπικού επεισοδίου. Άλλωστε, ό, τι σχετίζεται με την υγεία και τη ζωή, όσο ασήμαντο κι αν φαντάζει σε αρχική ανάγνωση, πρέπει να αντιμετωπίζεται με σοβαρότητα και σύνεση. Παράλληλα, βέβαια, θα πρέπει να τηρείται μία ισορροπία στη λογική του λεγόμενου cost – effectiveness (εξισορρόπηση κόστους – κέρδους), τόσο για την ατομική όσο και για τη δημόσια υγεία.
