Ήταν Πέμπτη 12 Οκτωβρίου του 1944 όταν τερματίστηκε η γερμανική Κατοχή. Μετά από σχεδόν τρεισήμισι χρόνια, τα γερμανικά στρατεύματα αποχωρούν και η Αθήνα απελευθερώνεται. Για την ακρίβεια έχουν περάσει 1264 ημέρες σκλαβιάς και υποδούλωσης στο ναζιστικό ζυγό. Η χώρα βγαίνει βαθιά λαβωμένη, η οικονομία είναι ρημαγμένη και οι νεκροί περί τις 150000, εκ των οποίων μόνο οι 20000 στα πεδία των μαχών. Από τον Σεπτέμβριο του 1944, προεργασίες που λαμβάνουν χώρα, προμηνύουν αλλά και προλειαίνουν το έδαφος για την πολυπόθητη ημέρα της απελευθέρωσης. Στις 2 του μήνα, σχηματίζεται στο Κάιρο η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας με τη συμμετοχή και του ΕΑΜ. Η ηγεσία του τελευταίου, απέσυρε την αξίωση για παραίτηση του Γεωργίου Παπανδρέου και αποδέχθηκε την Πρωθυπουργία του. Βασικοί σκοποί της Κυβέρνησης αναδεικνύονται η Εθνική Απελευθέρωση και Αποκατάσταση, καθώς και η Λαϊκή Κυριαρχία. Στις 7 του μήνα, η Κυβέρνηση μεταφέρεται στην Ιταλία και στις 26 Σεπτεμβρίου υπογράφεται η Συμφωνία της Καζέρτας. Στη σύσκεψη προεδρεύει ο Ανώτατος Συμμαχικός Αρχιστράτηγος και συμμετέχουν ο Γεώργιος Παπανδρέου, καθώς και οι αρχηγοί των εν Ελλάδι μεγάλων αντιστασιακών οργανώσεων, Στέφανος Σαράφης – ΕΛΑΣ και Ναπολέων Ζέρβας – ΕΔΕΣ. Με τη συμφωνία, δρομολογείται η πορεία προς την ομαλότητα και κατοχυρώνονται τα εξής: οι αντάρτικες δυνάμεις των ΕΑΜ και ΕΔΕΣ, τίθενται υπό τον έλεγχο και τις διαταγές της νεοσύστατης κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας. Αυτή με τη σειρά της, υπάγεται στις διαταγές του Βρετανού αντιστράτηγου Σκόμπυ. Τα δε Τάγματα Ασφαλείας, θεωρούνται όργανα του εχθρού και καλούνται να παραδοθούν.
Έτσι, οδηγούμαστε με ομαλό και αναίμακτο τρόπο στην απελευθέρωση. Η είδηση της, δεν σκάει στην πρωτεύουσα σαν κεραυνός εν αιθρία. Κατά μία έννοια, στις 12 Οκτωβρίου ήταν η ηλιόλουστη μέρα που είχε προγραμματιστεί η μεγάλη γιορτή. Για λίγο όλα ξεχάστηκαν, οι εσωτερικές αντιθέσεις και οι έριδες παραμερίστηκαν. Οι σκέψεις για τη μορφή της μελλοντικής ελεύθερης κοινωνίας που ευαγγελίζονταν ο καθένας μπήκαν στην άκρη. Εξάλλου ήταν γιορτή. Οι μεγάλοι δρόμοι της Αθήνας πλημμύρισαν από κόσμο. Άτομα κάθε ηλικίας ξεχύνονται και κατακλύζουν το Σύνταγμα, την Ομόνοια, τη Σταδίου, την Πανεπιστημίου. Κυριαρχούν οι αυθόρμητες εκδηλώσεις χαράς του αθηναϊκού λαού. Οι σημαίες που κυματίζουν διακρίνονται για τη μεγάλη τους ποικιλομορφία: ελληνικές, συμμαχικές (αγγλικές, σοβιετικές, αμερικάνικες), ενώ λάβαρα και πλακάτ υπέρ του ΕΑΜ έχουν την τιμητική τους. Νωρίτερα, τα γερμανικά στρατεύματα έχουν αρχίσει να αποχωρούν. Τμήματα τους, υπέστειλαν τη Σβάστικα από την Ακρόπολη και κατέθεσαν στεφάνι στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη.
Λίγες μέρες αργότερα, στις 18 Οκτωβρίου, κατέπλευσε στον Πειραιά με το θρυλικό θωρηκτό Αβέρωφ ο Γεώργιος Παπανδρέου, συνοδευόμενος από μέλη της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας. Η υποδοχή είναι μεγαλειώδης. Αρχικά κατευθύνεται στην Ακρόπολη, όπου και υψώνεται η ελληνική σημαία και στην συνέχεια στην Μητρόπολη όπου εψάλη η δοξολογία για την Απελευθέρωση. Μετά το πέρας της δοξολογίας, η ελληνική Κυβέρνηση μεταβαίνει στην Πλατεία Συντάγματος, όπου ο Πρωθυπουργός εκφωνεί τον «Λόγο της Απελευθέρωσης». Η Εθνική Ενότητα, η οικονομική Ανασυγκρότηση, η αποκατάσταση της Λαϊκής Κυριαρχίας, καθώς και η Οργάνωση και Λειτουργία του Ελεύθερου Ελληνικού Κράτους έχουν περίοπτη θέση στο Λόγο του Γ.Π. Ακόμη, διατυπώνεται η περίφημη και εκτός κειμένου φράση «Πιστεύομεν εις την Λαοκρατίαν», για το ιδεώδες της οικονομικής ευημερίας, ταυτόχρονα με την κοινωνική δικαιοσύνη. Ενώ αποτελεί ζήτημα τιμής να τεθεί στη Λαϊκή Ετυμηγορία, το οριστικό Πολίτευμα, το επιθυμητό Κοινωνικό Καθεστώς και η Κυβέρνηση του μέλλοντος. Κλείνοντας όμως το Λόγο του, ο Πρωθυπουργός αναφέρει: «εξερχόμεθα από τον αγώνα πλήρεις από δόξαν, ερείπια και διχόνοιαν». Αυτή η αποστροφή του, αυτή η διαίρεση και διχόνοια είναι που θα προοιωνίσουν τη μελλοντική και θλιβερή κατάσταση στην οποία θα περιέλθει η χώρα. Εξάλλου, μαύρα σύννεφα ήταν συσσωρευμένα στον ελληνικό ορίζοντα και η χώρα έμπαινε σε νέα δύσκολη περίοδο. Η ταξική σύγκρουση ήταν προ των πυλών. Ο Γεώργιος Θεοτοκάς στα Τετράδια Ημερολογίου θα γράψει: «έφτανε ένα σπίρτο για να πάρει η Αθήνα φωτιά σαν ένα δοχείο μπενζίνα». Έτσι και έγινε, καθώς έπονται τα «Δεκεμβριανά», η «Συμφωνία της Βάρκιζας» και φυσικά το αποκορύφωμα του «Εμφύλιου Σπαραγμού».
Φέτος για δεύτερη συνεχή χρονιά και για ολόκληρο το μήνα Οκτώβριο, πραγματοποιούνται στην πρωτεύουσα πλείστες εκδηλώσεις, στο πλαίσιο της διοργάνωσης «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα Ελεύθερη». Μια ημερομηνία που δεν έχει καθιερωθεί στη συλλογική μνήμη, καθώς στη χώρα μας γιορτάζεται η επέτειος της εμπλοκής μας στο Β΄Π πόλεμο και όχι η λήξη του. Αυτό δικαιολογείται εν μέρει, καθότι της Απελευθέρωσης επακολούθησε ο Εμφύλιος Πόλεμος. Αντιθέτως, η έναρξη του πολέμου, συνδυάστηκε με μία γενναία άρνηση και το «Αλβανικό Έπος», την πρώτη αποφασιστική συμμαχική νίκη εναντίον του Άξονα φασισμού – ναζισμού.
Ακολουθεί το πλήρες Πρόγραμμα των Εκδηλώσεων, καθώς και σύνδεσμος για περαιτέρω πληροφορίες.
