Αποτελεί κοινό τόπο ότι η μνήμη είναι η διαδικασία που εκτελεί κομβικές λειτουργίες όπως η κωδικοποίηση, η αποθήκευση και η ανάσυρση, ώστε να θυμόμαστε τις εμπειρίες και τις γνώσεις που αποκτάμε. Όμως, η μνήμη αν και διαθέτει πολυάριθμα πλεονεκτήματά και μια -κατά μεγάλο βαθμό- άψογη λειτουργία διαπράττει και κάποια σφάλματα, τα σφάλματα της μνήμης.
Τα σφάλματα της μνήμης:
1. Ανάσχεση
Η ανάσχεση αποτελεί την αποτυχία ανάκτησης πληροφοριών που βρίσκονται στη μνήμη παρ’ όλη την προσπάθεια επαναφοράς τους. Ουσιαστικά, οι πληροφορίες αυτές έχουν κωδικοποιηθεί και αποθηκευτεί, δηλαδή δεν έχουν χαθεί και μια ένδειξή τους είναι διαθέσιμη, ωστόσο αδυνατούμε να τις ανασύρουμε. Η ανάσχεση συμβαίνει πιο συχνά σε ονόματα ανθρώπων και τοποθεσιών και συχνότερα καθώς μεγαλώνουμε και κυρίως στην ηλικία των 60 και 70 ετών. Το φαινόμενο αυτό χαρακτηρίζεται αλλιώς και εμπειρία “στην άκρη της γλώσσας”.
2. Αφηρημάδα
Η αφηρημάδα χαρακτηρίζεται ως η διακοπή της προσοχής που οδηγεί σε αστοχία μνήμης. Η βασική αιτία που προκαλεί την αφηρημάδα είναι η έλλειψη προσοχής. Η προσοχή διαδραματίζει έναν καίριο ρόλο στην κωδικοποίηση των πληροφοριών στη μακρόχρονη μνήμη. Αν δεν υπάρχει η κατάλληλη προσοχή οι πληροφορίες μπορεί να μην αποθηκευτούν σωστά. Επίσης, άλλη μια κοινή αιτία αφηρημάδας είναι το να ξεχάσουμε να κάνουμε διάφορα πράγματα που έχουμε προγραμματίσει για το μέλλον.
3. Λανθασμένη απόδοση μνήμης
Η λανθασμένη απόδοση μνήμης συμβαίνει όταν αποδίδουμε μια ανάμνηση ή ιδέα σε λανθασμένη πηγή μνήμης (ανάκληση του πότε και πώς ανακτήθηκε η πληροφορία). Πιο συγκεκριμένα, οι άνθρωποι συχνά θυμούνται ένα γεγονός αλλά αποδίδουν εσφαλμένα την πηγή της γνώσης αυτής. Αυτός ο τρόπος ανήκει στα σφάλματα της μνήμης.
4. Παροδικότητα
Ορίζεται ως η λήθη των γεγονότων με την πάροδο του χρόνου. Η παροδικότητα παρουσιάζεται κατά τη φάση της αποθήκευσης της ανάμνησης, μετά την κωδικοποίηση μιας εμπειρίας και πριν από την ανάσυρση της. Οι αναμνήσεις δε φθίνουν με σταθερό ρυθμό, αλλά οι περισσότερες πληροφορίες λησμονούνταν σύντομα μετά το γεγονός, ενώ όσο περνάει ο καιρός η λήθη μειώνεται όλο και περισσότερο. Παράλληλα, η παρεμβολή άλλων αναμνήσεων αποτελεί έναν ακόμη τρόπο παραποίησης των αναμνήσεων.
5. Υποβολιμότητα
Η υποβολιμότητα αποτελεί ένα ακόμη από τα σφάλματα της μνήμης το οποίο εμφανίζεται όταν δεν αποθηκεύουμε σωστά όλες τις πληροφορίες κάποιων εμπειριών μας, με αποτέλεσμα να είμαστε ευάλωτοι σχετικά με το τι μπορεί ή έπρεπε να συμβεί. Ειδικότερα,αποτελεί την τάση ενσωμάτωσης παραπλανητικών πληροφοριών από εξωτερικές πηγές στις προσωπικές αναμνήσεις.
6. Μεροληψία
Η μεροληψία, λαμβάνει χώρα όταν οι τωρινές μας γνώσεις, πεποιθήσεις και τα συναισθήματα παραποιούν τις προηγούμενες εμπειρίες μας κατά την ανάκληση τους. Σαφέστερα, πολλές φορές αυτά που θυμούνται οι άνθρωποι από το παρελθόν τους αντανακλούν αυτά που αισθάνονται ή πιστεύουν τώρα. Αυτό συμβαίνει καθώς οι άνθρωποι τείνουν να θυμούνται το παρελθόν όπως θα ήθελαν να είναι και όχι όπως πραγματικά είναι.
7. Επιμονή
Η επιμονή εμφανίζεται συνήθως αφού βιώσουμε ενοχλητικά ή τραυματικά γεγονότα όπως μια φωτιά στο σπίτι μας. Στην πραγματικότητα, ορίζεται ως μια παρεισφρητική ανάμνηση,την οποία θα θέλαμε να μην θυμόμαστε. Ωστόσο, αυτή η ανάμνηση εμμένει στην μνήμη μας καθώς, οι συναισθηματικές εμπειρίες οδηγούν σε πιο διαρκείς και επίμονες αναμνήσεις λόγω της έντονης συναισθηματικής διέγερσης που προκαλούν.
Συμπερασματικά,η μνήμη επιτελεί ένα κατά κύριο λόγο αποτελεσματικό και πολύπλευρο έργο και τα σφάλματα της έχουν μικρότερη αξία σε σύγκριση με τα ποικίλα οφέλη της.
