Καθημερινά, οι εκπαιδευτικοί γίνονται μάρτυρες πολλών συγκρούσεων ανάμεσα στους μαθητές. Για το λόγο αυτό, πρέπει να γνωρίζουν πως θα τις αντιμετωπίσουν, ώστε η σύγκρουση να αποτελέσει μία εποικοδομητική εμπειρία για τα παιδιά και να τους διδάξει με ποιο τρόπο μπορούν να λύνουν τις διαφωνίες τους. Προϋπόθεση για τη μετατροπή της σύγκρουσης σε εποικοδομητική εμπειρία είναι η σωστή διαχείρισή της. Αυτή επιτυγχάνεται, όταν τα παιδιά έχουν μάθει να χρησιμοποιούν συγκεκριμένες δεξιότητες, όπως δεξιότητες επίλυσης προβλήματος, καθώς και δεξιότητες αυτοελέγχου.
Η σύγκρουση ορίζεται ως κάθε διαφωνία, στην οποία τα εμπλεκόμενα μέλη θεωρούν ότι τα συμφέροντα και οι ανάγκες τους απειλούνται. Η έννοια της απειλής διαχωρίζει τη σύγκρουση από την απλή διαφωνία. Επίσης, εμπεριέχει το στοιχείο του υποκειμενισμού, καθώς τα άτομα θεωρούν ότι απειλούνται, άσχετα από το αν αυτό πράγματι ισχύει και έτσι προσπαθούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους.
Στιλ σύγκρουσης:
- Ανταγωνιστικό στιλ: Τα μέλη της σύγκρουσης προσπαθούν να αποδείξουν ότι έχουν δίκιο. Η πίεση και ο εξαναγκασμός προς τον “αντίπαλο” μπορούν να οδηγήσουν τη σύγκρουση σε βίαιο επεισόδιο.
- Παραχωρητικό στιλ: Ο ένας εκ των δύο κάνει υπερβολικές παραχωρήσεις προκειμένου να λήξει ομαλά η σύγκρουση.
- Αναπόφευκτο στιλ: Ο ένας ή και οι δύο εμπλεκόμενοι προσπαθούν με κάθε τρόπο να αποφύγουν τη σύγκρουση και υποθέτουν ότι το πρόβλημα θα λυθεί με τον καιρό.
- Συμβιβαστικό στιλ: Και οι δύο εμπλεκόμενοι κάνουν παραχωρήσεις και καταλήγουν σε μία συμφωνία.
- Συνεργατικό στιλ: Και οι δύο εμπλεκόμενοι κατανοούν ότι η σύγκρουση είναι φυσιολογική. Γίνονται προσπάθειες να καλυφθούν οι ανάγκες και των δύο και να έρθουν σε αμοιβαία συμφωνία, η οποία ικανοποιεί εξίσου τα συμφέροντα τους.
Τακτικές που ακολουθούνται για τη διαχείριση των σχολικών συγκρούσεων από τους εκπαιδευτικούς:
Η διαχείριση των σχολικών συγκρούσεων από τους εκπαιδευτικούς μπορεί να πραγματοποιηθεί, ανάλογα και με το είδος της σύγκρουσης που υπάρχει ανάμεσα στους μαθητές, με τις παρακάτω τακτικές:
- Δίνουν άμεση και αυταρχική εντολή να σταματήσει η σύγκρουση, ιδιαίτερα όταν τίθεται θέμα σωματικής ακεραιότητας των παιδιών.
- Επικαλούνται τους κανονισμούς του σχολείου και τους νόμους, ώστε να συμμορφώσουν τα παιδιά.
- Εντοπίζουν το δράστη και αποκαθιστούν την αδικία επιβάλλοντας ποινή.
- Παρεμβαίνουν, όταν οι ίδιοι οι μαθητές ζητήσουν την άποψή τους, ακούγοντας και τις δύο πλευρές.
- Γίνονται διαμεσολαβητές, προκειμένου να βάλουν τους εμπλεκόμενους σε μια διαδικασία διαχείρισης της σύγκρουσης.
Η πρόκληση για τον εκπαιδευτικό είναι να διδάξει στους μαθητές να διαχειρίζονται εποικοδομητικά μόνοι τους τις συγκρούσεις που δημιουργούνται, ώστε να είναι σε θέση να εφαρμόσουν τις τεχνικές που έμαθαν και εκτός του σχολικού χώρου.
Ο εκπαιδευτικός ως διαμεσολαβητής:
Ο εκπαιδευτικός μπορεί να διδάξει στους μαθητές του τα παρακάτω βήματα, ώστε να είναι σε θέση να διαχειρίζονται τις μεταξύ τους συγκρούσεις:
- Να έχεις επίγνωση ότι η αντίληψη σου είναι υποκειμενική, καθώς προσπαθείς να προστατεύσεις τα προσωπικά σου συμφέροντα. Να θυμάσαι ότι και ο άλλος νιώθει να απειλούνται τα συμφέροντά του.
- Εντόπισε ποιες ανάγκες σου απειλούνται και τι είναι αυτό που δημιουργεί το θυμό σου.
- Βρες ένα ασφαλή και ουδέτερο χώρο (π.χ. γραφείο διευθυντή) να γίνουν οι διαπραγματεύσεις.
- Άκουσε ουσιαστικά τον άλλο, όπως θα ήθελες να σε ακούσει και μην τον διακόπτεις πριν ολοκληρώσει. Η ενεργητική ακρόαση θα σε βοηθήσει να κατανοήσεις τις απόψεις του άλλου και να μπεις στη θέση του.
- Εξέφρασε ξεκάθαρα τις ανάγκες και την άποψή σου.
- Προσέγγισε τη λύση του προβλήματος με ευελιξία. Υπάρχει πιθανότητα κατά τη διάρκεια της συζήτησης να αλλάξεις γνώμη σχετικά με την καλύτερη πιθανή λύση, για αυτό μην είσαι προκατειλημμένος.
- Διαχειρίσου τα συναισθήματά σου με ηρεμία και έχε υπομονή.
- Φτιάξε μία συμφωνία που μπορεί να εφαρμοστεί και είναι αποτελεσματική βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
Κολιάδης, Ε.Α. (Επιμ.) (2010). Συμπεριφορά στο σχολείο. Αξιοποιούμε δυνατότητες. Αντιμετωπίζουμε προβλήματα. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη.
Webne, B.H. (1998). The practice of Facilitation: Managing Group Process and Solving Problems. Westport, CT: Quorum Books.
