Τα βλαχοχώρια της Ελλάδας έχουν ιδιαίτερη πολιτιστική αξία. Πρόκειται για χωριά που άντεξαν στο πέρασμα του χρόνου διατηρώντας τα βλάχικα ήθη και έθιμα.
Ας δούμε μερικά από τα βλαχοχώρια που υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα.
Νυμφαίο Φλώρινας
Το χωριό Νυμφαίο που παλαιότερα ονομαζόταν Νιβέστα ή Νέβεσκα.
Πρόκειται για έναν ορεινό οικισμό με υψόμετρο 1.350μ. που έχει χαρακτηρισθεί από το 1978 ως «διατηρητέος παραδοσιακός οικισμός».
Υπάγεται στο Δήμο Αμυνταίου του Νομού Φλώρινας και βρίσκεται στο νότιο άκρο του νομού, στις ανατολικές κορφές του όρους Βέρνου, σε απόσταση 57χλμ. από την πόλη της Φλώρινας.
Ο οικισμός έχει πληθυσμό μόνο 132 κατοίκους. Η παλαιότερη ονομασία που είχαν δώσει οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού ήταν Νιβέστα όνομα βλάχικης προέλευσης.
Υπάρχουν 3 ερμηνείες για το όνομα αυτού του χωριού.
«Νύφη» λόγω της ομορφιάς του χωριού (Νιβέστα) και της τοποθεσίας, «αθέατη» (ni vista) πιθανώς γιατί βρισκόταν σε σημείο όπου δεν γινόταν εύκολα ορατή και «χιονάτη» ή «όπου μένει το χιόνι» (nives sta).
Η επίσημη ονομασία πριν την απελευθέρωση, και για μερικά χρόνια μετέπειτα, ήταν Νέβεσκα.
Η χρήση της ονομασίας Νέβεσκα είναι αρκετά παλαιά και χρονολογείται ήδη από την οθωμανική απογραφή του 1530.
Ο οικισμός μετονομάστηκε από Νέβεσκα σε Νυμφαίον με Προεδρικό Διάταγμα.
Καλαρρύτες Ιωαννίνων
Οι Καλαρρύτες είναι ορεινός οικισμός που βρίσκεται στις δυτικές πλαγιές της γεωτεκτονικής ζώνης της οροσειράς της Πίνδου του Νομού Ιωαννίνων στην Ήπειρο.
Ο οικισμός άκμασε ιδιαίτερα τον 18ο αιώνα με το εμπόριο και την ανάπτυξη της χειροτεχνίας.
Κατά την περίοδο αυτή αρκετοί κάτοικοι των Καλαρρύτων διατηρούσαν εμπορικούς οίκους σε πολλά ευρωπαϊκά κέντρα.
Είναι χτισμένο στο χείλος της απότομης χαράδρας που καταλήγει στον ποταμό Καλαρρύτικο, σε υψόμετρο 1200μ.
Στα βορειοδυτικά των Καλαρρύτων βρίσκεται το Συρράκο, που σε ευθεία γραμμή νομίζει κανείς ότι είναι πολύ κοντά, ενώ τους δύο οικισμούς χωρίζει η απόκρημνη χαράδρα του Καλαρρύτικου ποταμού.
Σαμαρίνα Γρεβενών
Η Σαμαρίνα είναι χωριό του Νομού Γρεβενών της Μακεδονίας.
Βρίσκεται στη Βόρεια Πίνδο στις ανατολικές πλαγιές του Σμόλικα σε υψόμετρο 1500μ.
Θεωρείται το ψηλότερο χωριό όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και των Βαλκανίων.
Οι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού είναι στο μεγαλύτερο μέρος Βλάχοι.
Κύρια απασχόληση των κατοίκων του χωριού είναι η κτηνοτροφία, η υλοτομία και ο τουρισμός.
Ιδρυτές και πρώτοι άποικοι της Σαμαρίνας ήταν οι κάτοικοι του χωριού Πραιτώρι της Θεσσαλίας.
Οι ιστορικοί χάρτες της περιοχής που τοποθετούνται τον 16ο και 17ο αιώνα αναφέρουν τη θέση της Σαμαρίνας ως Santa Maria de Praitoria.
Οι ετυμολογήσεις της λέξης που έχουν προταθεί είναι ή από τη λέξη σαμάρι ή από την Αγία Μαρίνα, στα βλάχικα Sta Marina.
Η πρώτη είναι αυθαίρετη καθώς προέρχεται από τη φαινομενική ηχητική συγγένεια των δύο λέξεων.
Η δεύτερη ετυμολογική εκδοχή είναι πιο πιθανή λόγω του αρχικού ονόματος του χωριού, Santa Marina.
Μέτσοβο Ιωαννίνων
Το Μέτσοβο είναι μία ορεινή κωμόπολη του Νομού Ιωαννίνων σε υψόμετρο 1.150 μ.
Οι κάτοικοί του, σύμφωνα με την απογραφή του 2001, ανέρχονται σε 3.200.
Είναι κυρίως βλάχικης καταγωγής και ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία.
Στο Μέτσοβο έχουν χαρακτηρισθεί διατηρητέα μνημεία το μοναστήρι της Θεοτόκου, κοντά στο Μετσοβίτικο ποταμό, το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, νότια της κωμόπολης, και το μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής.
Στο Μέτσοβο λειτουργεί, από το 1955, το Λαογραφικό Μουσείο του Ιδρύματος Τοσίτσα το οποίο περιλαμβάνει παραδοσιακά ξυλόγλυπτα έπιπλα, υφαντά και κεντήματα, όπλα και εικόνες της περιόδου 1650-1850.
Το χειμώνα λειτουργούν χιονοδρομικά κέντρα τα οποία σε συνδυασμό με την γραφικότητα του τοπίου αποτελούν πόλο έλξης πολλών επισκεπτών.
Σύμφωνα με μία άποψη η λέξη Μέτσοβο προέρχεται από τα σλαβικά «μέτσκα» (αρκούδα) και «όβο» (χωριό).
Βλάστη Κοζάνης
Η Βλάστη είναι ορεινό χωριό του Νομού Κοζάνης.
Υπήρξε ένα από τα σημαντικά προπύργια του Ελληνισμού και ένα από τα μεγαλύτερα κεφαλοχώρια της Δυτικής Μακεδονίας.
Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 1.180μ. ανάμεσα στους ορεινούς όγκους του Ασκίου και του Μουρικίου.
Σπουδαία ήταν η συμμετοχή των Βλαστιωτών στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571 εναντίον των Οθωμανών.
Από την περίοδο της Οθωμανοκρατίας διασώζεται η παράδοση του μαρτυρίου του Νεομάρτυρα Μάρκου.
Μετά τα Ορλωφικά το 1770 και τη λεηλασία της Μοσχόπολης, η οποία μέχρι τότε αποτελούσε ανθηρό κέντρο της περιοχής, ένας μεγάλος αριθμός Βορειοηπειρωτών Βλάχων προσφύγων συγκεντρώνεται στο χωριό της Βλάστης.
Μέχρι τον 19ο αιώνα ο οικισμός της Βλάστης είχε μετατραπεί σε σημαντική κωμόπολη.
Αμπελάκια Λάρισας
Τα Αμπελάκια είναι παραδοσιακός οικισμός του Νομού Λάρισας.
Το χωριό φημίζεται για τα σπουδαία αρχοντικά του καθώς γνώρισε οικονομική ανάπτυξη στο παρελθόν.
Το 1780 ιδρύεται ο συνεταιρισμός των Αμπελακίων που παρήγαγε ερυθρά βαμβακερά νήματα. Αποτελούνταν από εμπόρους και τεχνίτες, 7 πήγαιναν στα Αμπελάκια ενώ 3 αντιπρόσωποι παρέμεναν στην Βιέννη.
Μερικοί ιστορικοί λένε πως το όνομα του χωριού προέρχεται από τη λέξη Αμφιλάκκια, δηλαδή ανάμεσα σε δύο λάκκους, ενώ πιο πιθανό φαίνεται να πήρε το χωριό το όνομά του από τα πολλά μικρά αμπέλια που καλλιεργούνταν κάποτε εκεί.
Αυτά ήταν μόνο μερικά από τα πολλά βλαχοχώρια που υπάρχουν στην Ελλάδα και εξακολουθούν να ακμάζουν ανά τους αιώνες.
Διαδικτυακές πηγές
“Τα 10 ομορφότερα βλαχοχώρια της Ελλάδας”. (2020). Δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα oivlaxoi.gr. Τελευταία πρόσβαση Οκτώβριος 2020.
