Ίσως ένα από τα σημαντικότερα κριτήρια για μια λίστα βιβλίων που αξίζει να αναφερθεί είναι ο αντιρατσιστικός χαρακτήρα τους. Μυθιστορήματα που θα διευρύνουν τους ορίζοντές μας, ίσως μάλιστα μας ξεβολέψουν και αναστατώσουν λιγάκι – δεν είναι κακό – αλλά μέσα από την ανάγνωση θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε ότι ο κόσμος μας μπορεί να γίνει καλύτερος μονάχα με την κατανόηση, την αποδοχή και την αλληλεγγύη. Ας γίνουν, λοιπόν, τα βιβλία μια ακόμη αιτία που θα συμβάλλει στη βαθιά συνειδητοποίηση όλων όσων μας ενώνουν με τους συνανθρώπους μας!
Η Καλύβα του Μπάρμπα-Θωμά, της Harriet Beecher Stowe
Ένα ανάγνωσμα για παιδιά και εφήβους, ίσως η καταλληλότερη προπαρασκευή για τον/την νεαρό/ή αναγνώστη/στρια που καταπιάνεται με μυθιστορήματα με την αντιρατσιστική θεματολογία. Η Stowe μας παρουσιάζει με δραματοποιημένο ύφος την πραγματικότητα που λάμβανε χώρα κατά τον 19ο αιώνα στον Αμερικανικό Νότο μεταξύ λευκών αφεντάδων και μαύρων δούλων. Ένα κλασικό βιβλίο γραμμένο σχεδόν δυο αιώνες πριν, διάχυτο από συμπόνια και συναισθηματισμό.
Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια, της Harper Lee
Βιβλίο ορόσημο για τη λογοτεχνία του 20ου αιώνα, το οποίο απέσπασε το βραβείο Πούλιτζερ Λογοτεχνίας το 1961. Ένα μυθιστόρημα με έντονη την κοινωνική κριτική για τον φυλετικό διαχωρισμό όπου λάμβανε χώρα στην Αμερική της δεκαετίας του 1930. Από την οπτική ενός μικρού κοριτσιού, η Harper Lee καταργεί με γενναιότητα όλες τις προκαταλήψεις και μας θυμίζει ότι η ανθρωπιά, η ευγένεια και ο σεβασμός δεν κρύβεται πίσω από πρόσωπα ενός μόνο χρώματος.
Η Λίστα του Σίντλερ, του Thomas Kenneally
Μυθιστόρημα-σταθμός στη φιλολογία του Ολοκαυτώματος. Βασισμένο σε μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν την τερατωδία εκ των έσω και εκθέτει την ιστορία του Γερμανού Όσκαρ Σίντλερ, ντιρεκτόρ ενός στρατοπέδου συγκέντρωσης και της προσπάθειάς του να διασώσει τους κρατούμενους από την ανείπωτη σκληρότητα των καιρών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Φώναξέ το στα βουνά, του James Baldwin
Με τον απόηχο της δουλείας να βαραίνει ακόμη τις πλάτες τους, ο συγγραφέας ξετυλίγει την ζωή των μαύρων στο Χάρλεμ της δεκαετίας του 1930. Ένα μυθιστόρημα με πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία, διεισδύει στην καταπιεστική πραγματικότητα που βίωναν οι μαύροι της Αμερικής και στον τρόπο που αποφασίζει ο κάθε ένας να λάβει τα ηνία του εαυτού του. Ένα μυθιστόρημα με τρυφερότητα και κατανόηση στον άνθρωπο που έρχεται αντιμέτωπος με τις συμβάσεις μια καταπιεστικής και – ορισμένες φορές – απάνθρωπης κοινωνίας.
O Αόρατος Άνθρωπος, του Ralph Ellison
Μπορεί κάποιος να είναι αόρατος; Ο Ellison απαντά ναι, «απλά επειδή οι άνθρωποι αρνούνται να με δουν». Μέσα από την εξιστόρηση ενός ανώνυμου Αφροαμερικανού ερχόμαστε αντιμέτωποι με την ανθρώπινη σκληρότητα και τις μοιχείες σκέψεις ενός ανθρώπου που πασχίζει να υπάρξει σε έναν κόσμο που μοιάζει ότι να τον καταδικάζει στο περιθώριο. Ο «Αόρατος Άνθρωπος» βραβεύτηκε με το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας στις ΗΠΑ το 1953.
Το αγόρι με τη ριγέ πιτζάμα, του John Boyne
Νομίζω ότι σε αυτό το βιβλίο δεν υπάρχουν πολλά που μπορούν να ειπωθούν. Pro Tip: αν συγκινείστε εύκολα, εφοδιαστείτε με ένα πακέτο χαρτομάντιλα δίπλα σας.
Ο μικρός Μπρούνο από το Βερολίνο μετακομίζει με τη οικογένεια του στην εξοχή, όπου γνωρίζει ένα αγόρι που φορά μια αλλόκοτη ριγέ πιτζάμα. Ανάμεσά στα δυο παιδιά ένα συρματόπλεγμα τα χωρίζει ένα συρματόπλεγμα όπου διαχωρίζει την ζωή με τον θάνατο. Το βιβλίο εκτυλίσσεται σε δυο άκρα: την παιδική αθωότητα κόντρα στην βαναυσότητα του Ολοκαυτώματος. Είναι άραγε ικανή μια φιλία να αναστρέψει την απόλυτη τραγωδία; Νo spoilers.
Εκείνη τη Μέρα, του Dennis Lehane
Ένας από τους πιο καταξιωμένους συγγραφείς παγκοσμίως συνθέτει με αριστουργηματικό τρόπο το τοπίο της Αμερικής που μόλις έχει βγει από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην δίνη των δύσκολων καιρών οι άνθρωποι πασχίζουν να επιβιώσουν. Συντηρητικοί και ριζοσπάστες, εγκληματίες και νομοταγείς, λευκοί και έγχρωμοι όλοι τους με τα μέσα που διαθέτει απέναντι σε μια κοινωνία διακρίσεων και καταπατήσεων κάθε ηθικής αξίας και ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Ο ξένος στο χώμα, του William Faulkner
Ο βραβευμένος με Νόμπελ William Faulkner μας ταξιδεύει στην επινοημένη κομητεία του, τη Γιοκναπατάουφα – πού πήγε και το σκέφτηκε αυτό το όνομα; – και μας παρουσιάζει την πολυσχιδή φυλετική σχέση των Αφροαμερικανών με τους λευκούς του Αμερικανικού Νότου. Όταν μια ολόκληρη κοινωνία βρίσκει στο πρόσωπο ένας μαύρου το εξιλαστήριο θύμα για έναν φόνο που δεν έχει διαπράξει, ένα λευκό αγόρι σηκώνει ανάστημα και κινεί γη και ουρανό ώστε να αποκαταστήσει την δικαιοσύνη. Δε διστάζει να αναμετρηθεί με έναν κόσμο που έχει μάθει να μισεί αναίτια και να καταδικάζει. Έναν κόσμο ποτισμένο μέχρι το τελευταίο κύτταρο του με το δηλητήριο του ρατσισμού.
Χάριετ Τούμπαν, του Chancellor Deborah
Ότι και να πούμε για τούτο το βιβλίο είναι λίγο… Πρόκειται για τη βιογραφία της Αφροαμερικανής Χάριετ που γεννήθηκε σε μια νότια πολιτεία των ΗΠΑ τα χρόνια που το καθεστώς της δουλειάς ήταν καθεστηκυία τάξη. Κατάφερε να ξεφύγει από τη σκλαβιά και επέστρεψε στην πατρίδα της με σκοπό να γλυτώσει και άλλους ανθρώπους της φυλής της. Οι προκλήσεις δεν έπαψαν στη ζωή της μιας και έγινε νοσοκόμα κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου σώζοντας έτσι εκατοντάδες ψυχές. Ο αγώνας της δεν περιορίστηκε στον πόλεμο κατά του φυλετικού ρατσισμού, αφού στην πορεία πάλεψε για το δικαίωμα ψήφου των γυναικών. Πλέον θεωρείται μια από της σημαντικότερες ηρωίδες της Αμερικής και όλου του υπόλοιπου κόσμου και η ζωή της ένα φωτεινό παράδειγμα προς μίμηση.
Aν η Beale Street μπορούσε να μιλήσει, του James Baldwin
Και κλείνοντας – ελπίζω να μη κριθώ επειδή μεροληπτώ υπέρ του εν λόγω συγγραφέα. Ναι, είναι ένας από τους αγαπημένους μου! – ένα ακόμη βιβλίο του Baldwin, όπου μας ταξιδεύει στην Αμερική του Νότου, στις δεκαετίες του 20ου αιώνα όπου ο φυλετικός ρατσισμός βρίσκεται στο απόγειο του. Εκεί, η αγάπη θα δοκιμαστεί, η θεσμός της οικογένειας θα καταστρατηγηθεί και όλα αυτά λόγω μιας κοινωνίας που κωφεύει στην κραυγή των έγχρωμων όπου επιζητούν αποδοχή σαν αυτό που πραγματικά είναι, δίχως ντροπή και φόβο.
Σχετικά με τον συγγραφέα
Ο Νίκος Αγαθαγγελίδης είναι απόφοιτος του Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με κατεύθυνση στον τομέα της Φιλοσοφίας. Ο Νίκος Αγαθαγγελίδης από νεαρή ηλικία ασχολήθηκε με τη συγγραφή και την ποίηση, ενώ στο παρελθόν ανέλαβε τη μετάφραση και επιμέλεια τραγουδιών από αγγλική σε ελληνική γλώσσα. Ο πρώτος τόμος της διλογίας του μυθιστορήματος του με τίτλο «Ημιζωές» κυκλοφόρησε τον Μάιο του 2021 από τις Εκδόσεις Υδροπλάνο.
