Συχνά ακούμε για τα στερεότυπα και τις διακρίσεις στα φύλα των ατόμων. Ωστόσο, λίγοι είναι αυτοί που πλησιάζουν το θέμα επιστημονικά. Σύγχρονες μελέτες της κοινωνιολογίας και της ψυχολογίας, που ασχολούνται με το θέμα της διάκρισης του φύλων και της ταυτότητας του ατόμου, τα διαχωρίζουν σε βιολογικό φύλο (sex) και σε κοινωνικό φύλο (gender).
Το βιολογικό φύλο
Προγενέστερες θεωρίες για την έννοια του φύλου αναφέρονται στον καθορισμό του βιολογικού φύλου (sex) ήδη πριν από τη γέννηση του ατόμου και την πιθανή συμφωνία του με το κοινωνικά προσδιορισμένο φύλο . Το βιολογικό φύλο (sex), λοιπόν, ενός ατόμου είναι γενετικά προκαθορισμένο. Στους ανθρώπους, η τυπική θηλυκή ή αρσενική διαφοροποίηση έγκειται στην ύπαρξη ή την απουσία χρωμοσώματος Υ, στην ισορροπία των ορμονών (οιστρογόνα και τεστοστερόνη) , στην εξωτερική και εσωτερική αναπαραγωγική ανατομία και στα εξωτερικά γεννητικά όργανα.
Το κοινωνικό φύλο
Αντίθετα, στο κοινωνικό φύλο (gender) περικλείεται το σύνολο των χαρακτηριστικών εκείνων που παραπέμπουν στην αρρενωπότητα, τη θηλυκότητα και τον διαχωρισμό αυτών. Ως κοινωνικό φύλο (gender) ορίζονται όλες οι κοινωνικές συμπεριφορές και τα κοινωνικά χαρακτηριστικά που θεωρούνται κυρίαρχα ή αποκλειστικά για το κάθε φύλο. Αυτή είναι η κοινωνική και πολιτισμική διάκριση των ατόμων σε άνδρες και γυναίκες σύμφωνα με τον ψυχολόγο John Money που εισήγαγε τον όρο στην επιστημονική κοινότητα τον προηγούμενο αιώνα.
Η θεωρία της Judith Butler
Σημαντική συνεισφορά έχει προσφέρει με την μελέτη της αναφορικά με τα φύλα η φιλόσοφος Judith Butler διαταράσσοντας τη δυαδική άποψη περί φύλου και σεξουαλικότητας. Ξεκινώντας από τη διαφοροποίηση μεταξύ βιολογικού και κοινωνικού φύλου, προχωρά στη θεωρία της ότι η βιολογική πραγματικότητα του φύλου δεν αποτελεί παρά αποτέλεσμα του ιδεολογικού καθορισμού της επιστήμης της βιολογίας. Η ίδια η διαφορά των δύο φύλων είναι κοινωνικά, ιστορικά και πολιτισμικά προσδιορισμένη και κατασκευασμένη.
Η ταυτότητα του φύλου
Προχωρώντας στην ταυτότητα του κοινωνικού φύλου συνήθως αναφερόμαστε στην αυτοαντίληψη που διαμορφώνει ένα άτομο σύμφωνα με τον γυναικείο ή τον ανδρικό ρόλο που επιλέγει ή του αποδίδεται εν γένει, ο οποίος μπορεί να μην ταυτίζεται με το βιολογικό φύλο. Σε αυτή τη φάση είναι αδύνατο να μην αναφερθούμε στην συνεισφορά του φεμινιστικού κινήματος στο 2ο μισό του 20ου αιώνα, που καθιέρωσε την άποψη ότι διάφορες συμπεριφορές και οι ρόλοι που αναφέρονται στο φύλο είναι κοινωνικές κατασκευές και δεν διακρίνονται καθαρά από βιολογικά κριτήρια.
Η κριτική της Judith Butler
Αργότερα η κριτική της Judith Butler πάνω στο θέμα της ταυτότητας ενίσχυσε σημαντικά το θεωρητικό πλαίσιο του φεμινισμού σχετικά με την ταυτότητα εκείνη την εποχή. Η Judith Butler θεωρεί τους ρόλους που αναφέρονται στα φύλα ως μία κοινωνική επιτελεστική πρακτική. Η οικοδόμηση της έμφυλης ταυτότητας μπορεί να δεχθεί άπειρες διαφοροποιήσεις κατά τη διάρκεια της ζωής του ατόμου και εξαρτάται ολοκληρωτικά από διαπροσωπικές κοινωνικές διαδικασίες. Συμπερασματικά η ταυτότητα του κοινωνικού φύλου υπό αυτό το πρίσμα είναι επίκτητη.
Και τέλος
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η κατηγοριοποίηση του φύλου όπως ενυπάρχει ριζικά στις δυτικές κοινωνίες δεν ισχύει οικουμενικά. Μερικές κοινωνίες αναγνωρίζουν συνήθως ένα τρίτο κοινωνικό ή και περισσότερα φύλα. Μία ανεξάρτητη κριτική ματιά μέσα από το πρίσμα της θεωρίας αυτής μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα τον κόσμο γύρω μας αλλά και τους εαυτούς μας.
