Φιλία, μία λέξη τόσο μικρή που όμως έχει τόση μεγάλη σημασία. Προσωπικά, όπως ίσως και πολλοί από εσάς, μεγάλωσα παρακολουθώντας την τηλεοπτική σειρά «Φιλαράκια». Δεν μπορώ να κρύψω, ότι υπήρχε στο δικό μου μυαλό τουλάχιστον, πως κάποια ημέρα μεγαλώνοντας θα ζούσα μια ζωή που θα περιβάλλεται από μια ομάδα στενών φίλων.
Με τα χρόνια, η αλήθεια είναι, όλοι έχουμε γνωρίσει κι έχουμε κάνει φιλίες είτε κατά την παιδική ηλικία, με ανθρώπους που γνωρίσαμε μέσα από την σχολή, είτε με άτομα που γνωρίσαμε και μπορεί να φαινόταν πως δεν θα ταιριάζαμε κτλ. Όμως, κάποιες φιλίες δεν άντεξαν μέσα στο χρόνο και στις καταστάσεις, κάποιες απλά ξεθύμαναν και κάποιες που δημιουργήθηκαν στην πορεία κρατούν μέχρι και σήμερα κι είναι οι δικοί μας άνθρωποι. Σε αυτούς τους ανθρώπους η λέξη φιλία, αποκτάει ένα νόημα πιο βαθύ κι από την ίδια τη σημασία της λέξης. Αφορά μια βαθιά επένδυση, κάτι που σημαίνει ότι η απώλεια ενός από αυτούς θα ήταν καταστροφική.
Η ιεραρχία στις σχέσεις
Εμβαθύνοντας όμως λίγο περισσότερο, στην ιεραρχία των σχέσεων, η φιλία συνήθως βρίσκεται στο κάτω μέρος, αφού σύντροφοι, γονείς, παιδιά – όλα αυτά έρχονται πρώτα. Αυτό βέβαια, φαίνεται να ισχύει και στην επιστήμη, όπου η έρευνα αναφορικά με το πλαίσιο των σχέσεων, τείνει να επικεντρώνεται περισσότερο σε ζευγάρια και οικογένειες. Σε όλους τους πολιτισμούς, η φιλία αφορά εκείνη τη σημαντική σχέση καθ ‘όλη τη διάρκεια ζωής του ατόμου. Τι ακριβώς όμως είναι η φιλία;
Φιλία σημαίνει..
Αρχικά, η φιλία αφορά μια δυαδική σχέση, αυτό σημαίνει ότι περιλαμβάνει μια σειρά από αλληλεπιδράσεις μεταξύ δύο ατόμων που γνωρίζονται μεταξύ τους. Γεγονός είναι πως αρκετοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι η φιλία περιλαμβάνει έναν παλινδρομικό ή συναισθηματικό δεσμό (Bagwell & Bukowski, 2018). Για να το θέσουμε λίγο καλύτερα και με πιο απλά λόγια, ουσιαστικά η φιλία αναγνωρίζεται και από τα δύο μέλη της σχέσης και χαρακτηρίζονται από ένα δεσμό αμοιβαίας αγάπης.
Η εθελοντική φύση της φιλίας
Ένα κύριο χαρακτηριστικό της φιλίας, είναι πως αυτή η σχέση είναι εθελοντική κι όχι υποχρεωτική, που σημαίνει ότι δύο άτομα επιλέγουν να σχηματίσουν φιλία μεταξύ τους. Η κάθε φιλική σχέση, σε αντίθεση με τις σχέσεις γονέα-παιδιού, για παράδειγμα, το κάθε άτομο σε μια φιλία έχει περίπου την ίδια δύναμη ή εξουσία στη σχέση, κάνοντας την ισότιμη. Σχεδόν όλες οι φιλικές σχέσεις χαρακτηρίζονται από τη συντροφικότητα, που αποτελεί κι έναν από τους πρωταρχικούς στόχους και κίνητρα μέσα στη φιλία.
Η φιλία στη ζωή του ανθρώπου
Η φιλία, παίζει σημαντικό ρόλο στην υγιή ανθρώπινη ανάπτυξη αλλά και προσαρμογή καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής (Vernon, 2016). Υπάρχει σχεδόν σε κάθε στάδιο ανάπτυξης του ατόμου, αν και η μορφή που λαμβάνει ποικίλλει σημαντικά ανάλογα με την ηλικία. Η εθελοντική φύση της, την κάνει να υπόκειται στις ιδιοτροπίες της ζωής, γι’ αυτό και παρατηρείται πως στην ενήλικη ζωή του ανθρώπου, οι φιλικές σχέσεις που υπάρχουν είναι πολύ πιθανόν να εξασθενήσουν. Η αλήθεια είναι, πως καθώς προχωράει η ζωή το άτομο συνάπτει και διατηρεί με διαφορετικούς τρόπους την κάθε φιλική σχέση που αναπτύσσει.
Μέσα από την ερευνητική βιβλιογραφία, έχει διαπιστωθεί ότι οι φιλικές σχέσεις μπορούν να προστατεύσουν την ψυχική και σωματική υγεία του ανθρώπου, ειδικά όταν οι καιροί γίνονται δύσκολοι (Afshordi & Liberman, 2021). Η αλήθεια είναι πως οι φίλοι, αποτελούν τους πιο σημαντικούς συμμάχους μας στην αναζήτηση πραγμάτων όπως είναι η ευτυχία, η αυτοεκτίμηση και η ευημερία. Γι’ αυτό όπως είναι φυσικό, μεγαλώνοντας και γενικότερα με το πέρασμα του χρόνου, είναι λογικό κι αναμενόμενο να επιλέγουμε την ποιότητα σε μία φιλική σχέση και όχι τόσο την ποσότητα.
Η φιλία σύμφωνα με τον καθηγητή Robin Dunbar
Ο Robin Dunbar, ομότιμος καθηγητής εξελικτικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, πρότεινε για πρώτη φορά ότι μπορεί να υπάρχει ένα γνωστικό όριο στον αριθμό των ατόμων με τα οποία ο άνθρωπος μπορεί να διατηρήσει άνετα σταθερές κοινωνικές σχέσεις. Η φιλία, όπως αποκαλύπτει ο Dunbar, είναι μία διαπροσωπική σχέση που απαιτεί επενδύσεις και που αν δεν συντηρηθεί, τότε εξασθενεί πολύ πιο γρήγορα (Dunbar, 2018).
Κοινός παρανομαστής όλων όμως όσων αναφέρθηκαν είναι πως η φιλία, είναι αρκετά περίπλοκη και μπορεί να είναι γεμάτη συγκρούσεις και εντάσεις κατά καιρούς. Αποτελεί όμως, μια κοινή ανάγκη που έχουμε ως άνθρωποι, είναι η ανάγκη να αισθανόμαστε συνδεδεμένοι με τους άλλους.
«Ένας φίλος γνωρίζει ποιος είσαι, καταλαβαίνει πού ήσουν, αποδέχεται αυτό που έχεις γίνει και, ακόμα, σου επιτρέπει ευγενικά να εξελιχθείς». ~ William Shakespeare
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Afshordi, N., & Liberman, Z. (2021). Keeping friends in mind: Development of friendship concepts in early childhood. Social Development, 30(2), 331-342. Doi: https://doi.org/10.1111/sode.12493
Bagwell, C. L., & Bukowski, W. M. (2018). Friendship in childhood and adolescence: Features, effects, and processes. In W. M. Bukowski, B. Laursen, & K. H. Rubin (Eds.), Handbook of peer interactions, relationships, and groups (pp. 371–390). The Guilford Press. Doi: https://psycnet.apa.org/record/2018-00748-019
Dunbar, R. I. (2018). The anatomy of friendship. Trends in cognitive sciences, 22(1), 32-51. Doi: https://doi.org/10.1016/j.tics.2017.10.004
Vernon, M. (2016). The meaning of friendship. Springer. E-book, Ανακτήθηκε 18 Ιουνίου 2021
