Το έργο
Το γλυπτό που τιμά το χιτζάμπ θα τοποθετηθεί στην περιοχή Smethwick, στο Μπέρμινγχαμ. Το ατσάλινο γλυπτό έχει ύψος 5 μέτρα και ζυγίζει περίπου ένα τόνο. Εικονίζει μια γυναίκα που φορεί χιτζάμπ, με πρόσωπο έντονα γωνιώδες και θλιμμένη έκφραση. Τιτλοφορείται «Η Δύναμη του Χιτζάμπ», ενώ στη βάση του έργου διαβάζουμε την εξής επιγραφή:
Είναι δικαίωμα της γυναίκας να αγαπιέται και να γίνεται σεβαστή, άσχετα από αυτό που επιλέγει να φορέσει. Η πραγματική της δύναμη κρύβεται στην καρδιά και το μυαλό της.
Ο καλλιτέχνης του έργου μισθώθηκε από μια φιλανθρωπική οργάνωση. Πρόκειται για την οργάνωση Legacy West Midlands, η οποία τιμά την κληρονομιά των μετα-πολεμικών μεταναστευτικών κοινοτήτων στο Μπέρμινγχαμ. Το γλυπτό φαίνεται να είναι το πρώτο και μοναδικό έργο που τιμά τις γυναίκες που καλύπτουν το κεφάλι τους, σύμφωνα με την ισλαμική πίστη.
Ο γλύπτης Luke Perry υποστηρίζει πως το έργο του εκπροσωπεί όλες τις γυναίκες που φορούν χιτζάμπ. Θεωρεί πως η τοποθέτηση ενός τέτοιου μνημείου είναι πολύ σημαντική, καθώς οι γυναίκες με χιτζάμπ στερούνται ορατότητας. Μολονότι είναι σημαντικό μέρος της κοινότητας, δεν εκπροσωπούνται και δεν αναγνωρίζεται η συμβολή τους στην κοινότητα. Να σημειωθεί πως η περιοχή στην οποία θα τοποθετηθεί το γλυπτό που τιμά το χιτζάμπ έχει μια πολυπληθή μουσουλμανική κοινότητα.
Ο καλλιτέχνης συνεχίζει λέγοντας πως δε βλέπει κανείς συχνά χιτζάμπ σε δημόσια έργα. Κι αυτό παρόλο που είναι κάτι για το οποίο οι άνθρωποι νιώθουν υπερήφανοι, ευτυχισμένοι και άνετοι με αυτό.
Οι αντιδράσεις
Λίγες μέρες πριν ανακοινωθούν τα επερχόμενα αποκαλυπτήρια του γλυπτού που τιμά το χιτζάμπ, συμπληρώθηκε ένας χρόνος από τον θάνατο της Μαχσά Αμινί. Η 22χρονη κοπέλα κακοποιήθηκε από την Αστυνομία Ηθών του Ιράν και κατέληξε λίγες ώρες μετά. Το έγκλημα της; Δε φορούσε σωστά το χιτζάμπ.
Ο θάνατος της Μαχσά Αμινί πυροδότησε φλογερές αντιδράσεις σε όλη τη χώρα. Οι γυναίκες του Ιράν βγήκαν στους δρόμους καίγοντας αυτό που ο Perry αναφέρει ως λόγο «υπερηφάνειας και ευτυχίας»: το χιτζάμπ τους.
Η απάντηση του ιρανικού καθεστώτος ήταν η αυστηροποίηση των κανόνων που σχετίζονται με το χιτζάμπ. Πρόσφατα η ιρανική κυβέρνηση ανακοίνωσε κυρώσεις για τις επιχειρήσεις στις οποίες οι εργαζόμενες δεν συμμορφώνονται με τη σωστή χρήση του καλύμματος κεφαλής.
Η παρουσίαση ενός τέτοιου γλυπτού γίνεται μάλλον σε ατυχή χρονική συγκυρία. Μοιάζει σαν επικροτεί το έργο της Αστυνομίας Ηθών και παράλληλα να κουνά επιτιμητικά το δάχτυλο σε όσες γυναίκες επιλέγουν να δείχνουν τα μαλλιά τους. Σαν να τις «μαλώνει» που δε συμμορφώνονται και άρα δεν είναι καλές μουσουλμάνες.
Η επίπληξη μάλιστα δεν έρχεται από κάποιο θεοκρατικό καθεστώς, από κάποια μουσουλμανική χώρα με αυστηρή την τήρηση της Σαρία, όπως το Ιράν ή το Αφγανιστάν. Άλλωστε ένα τέτοιο γλυπτό θα ήταν αδύνατο να υψωθεί σε κάποια πλατεία μουσουλμανικής χώρας. Από τη μια, γιατί η μουσουλμανική πίστη απαγορεύει την απεικόνιση της ανθρώπινης μορφής. Από την άλλη, γιατί η γυναίκα δεν έχει θέση στη δημόσια σφαίρα.
Οι προθέσεις του δημιουργού, βέβαια, μόνον αγαθές είναι. Ο ίδιος δηλώνει πως θέλει να αποτίσει φόρο τιμής στις μουσουλμάνες γυναίκες της κοινότητας. Μα η δήλωσή του κρύβει μιαν αφελή γενίκευση και μιαν επικίνδυνη απλούστευση. Γενίκευση, γιατί θεωρεί πως όλες οι μουσουλμάνες γυναίκες φορούν χιτζάμπ -αλλιώς δεν τιμούν την κουλτούρα τους. Και απλούστευση, γιατί η επιλογή του χιτζάμπ θεωρείται προϊόν ελεύθερης βούλησης, ακόμη κι αν το επιβάλουν πατριαρχικά έθιμα σκληρά και άκαμπτα -σαν το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένο το γλυπτό που τιμά το χιτζάμπ.
Δεν υπάρχουν γυναίκες που επιλέγουν και περήφανα φορούν το χιτζάμπ τους; Φυσικά και υπάρχουν. Μα ακόμη κι αυτές χρωστούν αυτή τους την προσωπική επιλογή στην ελευθερία της έκφρασης. Που κέρδισαν ομόθρησκές τους ανεμίζοντας τα μαλλιά τους κόντρα στους πατριαρχικούς ανέμους. Κι ας μην τιμήθηκαν με γλυπτά έργα.
Πηγές:
Ebrahimi, S. (2023). Birmingham to unveil sculpture celebrating women who wear hijab. Ανακτήθηκε από: www.thenationalnews. com (τελευταία πρόσβαση: 25/09/2023)
Maden S. & PA, (2023). Smethwick sculpture to celebrate women who wear hijabs. BBC NEWS. Ανακτήθηκε από: www.bbc.com (τελευταία πρόσβαση: 25/09/2023)
Manson, M. (2023). A monument to hijab is no way to celebrate women. Ανακτήθηκε από: www.secularism.org.uk(τελευταία πρόσβαση: 25/09/2023)
