Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας αποτελεί μια σοβαρή ψυχολογική κατάσταση, η οποία διακρίνεται από την έντονη αίσθηση μεγαλείου, φαντασιώσεις απεριόριστης δύναμης και την αδιάκοπη ανάγκη για θαυμασμό. Τα άτομα που πάσχουν από αυτή τη διαταραχή συχνά υιοθετούν μια εγωκεντρική και αλαζονική συμπεριφορά, επιδεικνύοντας τα κατορθώματά τους και εκμεταλλευόμενα τους άλλους χωρίς να επιδεικνύουν καμία ενσυναίσθηση.
Η διάγνωση της ναρκισσιστικής διαταραχής βασίζεται στα κριτήρια του DSM-V, σύμφωνα με τα οποία πρέπει να παρουσιάζονται τουλάχιστον πέντε χαρακτηριστικά, όπως η μεγαλομανία, οι φαντασιώσεις επιτυχίας, η ανάγκη για συνεχή επιβεβαίωση και η έλλειψη ενσυναίσθησης. Η θεραπευτική αντιμετώπιση περιλαμβάνει ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως η ψυχανάλυση ή η ψυχοδυναμική θεραπεία, ενώ η χρήση φαρμάκων προτείνεται μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις.
Το πιο δύσκολο κομμάτι όμως είναι τα άτομα αυτά τα οποία πάσχουν από την διαταραχή να αντιληφθούν ότι πάσχουν ακριβώς επειδή το Εγώ του ατόμου ενώ φαίνεται δυνατό και διογκωμένο στην πραγματικότητα καλύπτει πολλά ευάλωτα σημεία και ατέλειες. Το Εγώ του είναι εξαιρετικά εύθραυστο, και οποιαδήποτε κριτική ή αποτυχία μπορεί να οδηγήσει σε έντονα συναισθήματα ντροπής, θυμού ή κατάθλιψης. Αυτή η ευαλωτότητα συνήθως κρύβεται πίσω από έναν μανδύα αλαζονείας και αναισθησίας προς τους άλλους, καθώς το άτομο προσπαθεί να προστατεύσει την ιδανική εικόνα του εαυτού του.
Σε μία ναρκισσιστική σχέση γονέα – παιδιού, όπου ο γονέας πάσχει από ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας, τα όρια δύναται να γίνουν δυσδιάκριτα. Η υπερεμπλοκή στις σχέσεις αποτελεί έναν τύπο δυσλειτουργικής δυναμικής όπου τα όρια μεταξύ των ατόμων θολώνουν ή παραβιάζονται. Αυτή η κατάσταση μπορεί να είναι ιδιαίτερα τοξική, καθώς περιορίζει την προσωπική αυτονομία και ενισχύει συνθήκες εξάρτησης ή καταπίεσης.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, το άτομο που κυριαρχεί στη σχέση συχνά αγνοεί τις ανάγκες και τα όρια του άλλου. Αυτό μπορεί να εκφράζεται μέσω ελέγχου, επιβολής ή ακόμα και συναισθηματικής χειραγώγησης. Το αποτέλεσμα είναι ότι το υποκείμενο της υπερεμπλοκής, το οποίο στην περίπτωση μας είναι το παιδί, χάνει σταδιακά την αίσθηση της ταυτότητάς του και δυσκολεύεται να εκφράσει τις πραγματικές του ανάγκες, συναισθήματα ή επιθυμίες.
Όπως γράφει και η ψυχολόγος κ. Αποστολίδου:
” Σε περιπτώσεις που ένα παιδί μεγαλώνει σε ένα σπίτι όπου ένας από τους γονείς υπερεμπλέκεται μαζί του, μεγαλώνει χωρίς τη δυνατότητα ανάπτυξης της δικής του ταυτότητας και τείνει να συγχέει τον εαυτό του με εκείνο του γονέα και να αναρωτιέται συχνά για το ποιος είναι. Το παιδί αισθάνεται υπεύθυνο για τη συναισθηματική ευημερία του γονέα του και αναλαμβάνει τους ρόλους του νοηματοδότησης και φροντίδας.”
Η θεραπεία από τις συνέπειες της ανατροφής με έναν ναρκισσιστικό γονέα με υπερεμπλεκόμενα όρια είναι μια βαθιά και σύνθετη διαδικασία. Το περιβάλλον που περιγράφετε συχνά προκαλεί στο παιδί μακροχρόνια ζητήματα όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, έλλειψη προσωπικών ορίων και τάσεις συναισθηματικής εξάρτησης.
Οι στρατηγικές που περιγράφονται παρακάτω είναι ζωτικής σημασίας για τη θεραπεία και την προσωπική ανάπτυξη. Αναλυτικότερα:
1. Αυτοπαρατήρηση
– Βοηθάει να κατανοήσετε τις εσωτερικές σας αντιδράσεις και να ξεχωρίσετε τις δικές σας ανάγκες από τις προσδοκίες των άλλων.
– Στην αρχή, αυτό μπορεί να προκαλεί φόβο ή άγχος, ειδικά αν έχετε συνηθίσει να λειτουργείτε υπό τον έλεγχο άλλων.
2. Θέσπιση προσωπικών ορίων
– Τα όρια είναι θεμελιώδη για υγιείς σχέσεις. Μπορεί να ξεκινήσουν από μικρές αλλαγές, όπως το να λέτε “όχι” σε κάτι που δε σας ταιριάζει, και σταδιακά να επεκταθούν.
– Η αναγνώριση ότι δεν είστε υπεύθυνοι για τα συναισθήματα ή τις πράξεις άλλων αποτελεί ένα σημαντικό βήμα.
3. Αυτοαξία
– Είναι σημαντικό να επαναπροσδιορίσετε την αξία σας, βασιζόμενοι σε εσωτερικούς παράγοντες αντί για εξωτερική αναγνώριση.
– Η αυτο-αποδοχή και η καλλιέργεια αυτοσυμπόνιας μπορούν να σας βοηθήσουν να απελευθερωθείτε από τα πρότυπα που σας έχουν επιβληθεί.
4. Αναδημιουργία του εαυτού
– Επαναπλαισιώστε τις αρνητικές πεποιθήσεις που έχετε για τον εαυτό σας και μάθετε να ανταποκρίνεστε στα συναισθήματά σας με καλοσύνη και φροντίδα.
– Δουλέψτε πάνω στο “εσωτερικό παιδί” σας, παρέχοντάς του τη στήριξη και την αγάπη που δεν έλαβε.
5. Αυτοθεραπεία
– Η συναισθηματική αυτορρύθμιση είναι ένα ισχυρό εργαλείο για να διαχειρίζεστε δύσκολα συναισθήματα. Μάθετε τεχνικές όπως ο διαλογισμός, η γραφή ημερολογίου ή η βαθιά αναπνοή.
– Ενσωματώστε πρακτικές που υποστηρίζουν τη σωματική και ψυχική υγεία.
6. Αντιμετώπιση της ενοχής
– Η παρατήρηση της ενοχής είναι σημαντική για να διακόψετε τους φαύλους κύκλους. Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι τα συναισθήματα των άλλων δεν είναι δική σας ευθύνη.
– Η συνειδητή επιλογή να αποδεχτείτε τα συναισθήματά σας χωρίς να τα αφήνετε να υπαγορεύουν τις πράξεις σας είναι απελευθερωτική.
Διά βίου διαδικασία
Η αλλαγή των βαθιά ριζωμένων μοτίβων απαιτεί χρόνο, συνέπεια και δέσμευση. Η θεραπεία, η υποστήριξη από ειδικούς και οι υγιείς σχέσεις μπορούν να σας βοηθήσουν να προχωρήσετε σε μια ζωή με περισσότερο αυτοσεβασμό και ισορροπία.
Θυμηθείτε: η δύναμη και η θέληση να αλλάξετε βρίσκονται μέσα σας.
Βιβλιογραφία:
“6 Βήματα Για Να Θεραπευθείτε Από Τη Σχέση Με Το Νάρκισσο Γονέα Σας.” PsychologyNow.Gr, 28 Sept. 2024, www.psychologynow.gr/arthra-psyxikis-ygeias/psyxikes-diataraxes/narkissismos/6-vimata-gia-na-therapeftheite-apo-ti-sxesi-me-to-narkisso-gonea-sas/
