Πώς οι γνωστικές δεξιότητες μειώνονται με τη γήρανση; Ερευνητικά ευρήματα έχουν δείξει ότι οι γνωστικές δεξιότητες αρχίζουν να μειώνονται από την ηλικία των 30 ετών, αν όχι νωρίτερα. Ωστόσο, είναι φυσικός νόμος μία αναπόφευκτη μείωση των γνωστικών δεξιοτήτων του αλφαβητισμού και της αριθμητικής με την ηλικία; Οι γνωστικές δεξιότητες του πληθυσμού, όπως ο αλφαβητισμός και η αριθμητική, είναι σημαντικές όχι μόνο για τα ατομικά εισοδήματα, αλλά και για την οικονομική ανάπτυξη των εθνών.Ως αποτέλεσμα, η γήρανση του παγκόσμιου πληθυσμού εγείρει ζητήματα οικονομικής ανησυχίας εάν η κοινά υποτιθέμενη πτώση των γνωστικών δεξιοτήτων με την ηλικία επαληθεύεται.
Το παρόν άρθρο, με τίτλο Γνωστικές δεξιότητες και γήρανση, θα παρουσιάσει τα ευρήματα μίας διαχρονικής έρευνας στις ατομικές δεξιότητες του αλφαβητισμού και της αριθμητικής σε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα ενηλίκων ηλικίας 16 έως 65 ετών από 39 χώρες. Η Γερμανία, μοναδική μεταξύ όλων των συμμετεχουσών χωρών, δημιούργησε μια ομάδα συμμετεχόντων, οι οποίοι πήραν μέρος σε μία νέα έρευνα και επανεξετάστηκαν 3,5 χρόνια μετά την αρχική έρευνα.
Πρώτον, οι μέσες δεξιότητες αυξάνονται ισχυρά στη δεκαετία των σαράντα πριν μειωθούν ελαφρώς για τον αλφαβητισμό και πιο έντονα για την αριθμητική.
Δεύτερον, οι δεξιότητες μειώνονται στις μεγαλύτερες ηλικίες μόνο για εκείνους οι οποίοι χρησιμοποιούν τις δεξιότητες αφαβητισμού και αριθμητικής κάτω από τον μέσο όρο.
Οι εργαζόμενοι του λευκού κολλάρου και οι εργαζόμενοι με ανώτερη μόρφωση οι οποίοι κάνουν χρήση των δεξιοτήτων αλφαβητισμού και αριθμητικής άνω του μέσου όρου, παρουσιάζουν αυξανόμενες δεξιότητες ακόμα και πέρα από τα σαράντα τους.
Οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερες απώλειες δεξιοτήτων σε μεγαλύτερη ηλικία, ιδιαίτερα στην αριθμητική (σε σύγκριση με τους άντρες).
Τα άτομα με χρήση των γνωστικών δεξιοτήτων άνω του μέσου όρου στην εργασία και στο σπίτι τους, δεν αντιμετωπίζουν (κατά μέσο όρο) ποτέ μείωση των δεξιοτήτων (τουλάχιστον μέχρι το όριο των δεδομένων της έρευνας (ηλικία των 65 ετών).Σε συμφωνία με τα ευρήματα προηγούμενων μελετών, η χρήση αλληλεπιδρά στενά με μια ποικιλία χαρακτηριστικών υποβάθρου.Έτσι, τόσο οι δεξιότητες αλφαβητισμού όσο και οι δεξιότητες αριθμητικής συνεχίζουν να αυξάνονται για τους εργαζομένους του λευκού κολλάρου και αυτών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, στο δεύτερο μισό της επαγγελματικής τους ζωής, εάν κάνουν χρήση των δεξιοτήτων πάνω από τον μέσο όρο, αλλά δε συνεχίζουν να αυξάνονται εάν η χρήση των δεξιοτήτων είναι κάτω από τον μέσο όρο. Η εξέλιξη των δεξιοτήτων ποικίλλει επίσης ανάλογα με το φύλο: Οι γυναίκες παρουσιάζουν μεγαλύτερη μείωση των δεξιοτήτων τους σε μεγαλύτερες ηλικίες, ειδικά στην αριθμητική.
Η καθαρή συνιστώσα της ηλικίας που άντλησαν οι ερευνητές παρέχει μια διαφορετική προοπτική για τις επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού. Οι πιθανές γνωστικές εκπτώσεις συμβαίνουν μόνο σε μεταγενέστερες ηλικίες και δεν είναι αναπόφευκτες με τη χρήση των δεξιοτήτων.
Βιβλιογραφία
Eric A. Hanushek et al., Age and cognitive skills: Use it or lose it. Sci. Adv. 11, eads1560(2025). DOI: 10.1126/sciadv.ads1560
Σπούδασα Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (2008) και ολοκλήρωσα μεταπτυχιακό πρόγραμμα ειδίκευσης στην Ανάπτυξη του Παιδιού στο Τμήμα Ψυχολογίας και Ανθρώπινης Ανάπτυξης του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (2012). Το 2014, ξεκίνησα διδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστημιακό Κολλέγιο του Λονδίνου. Τον Δεκέμβριο του 2018, υπερασπίστηκα επιτυχώς τη διατριβή μου με τίτλο (στην ελληνική γλώσσα): Η διερεύνηση της οργάνωσης του λεξιλογίου σε παιδιά που μιλούν Ελληνικά με δυσκολίες στη γλώσσα και τον αλφαβητισμό. Η διδακτορική διατριβή μπορεί να βρεθεί εδώ: https://discovery-pp.ucl.ac.uk/id/eprint/10077333/
