Τα δύο πράγματα που κάνει καλύτερα από κάθε άλλον σκηνοθέτη του σύγχρονου Χόλιγουντ ο Guadagnino (Call Me by Your Name, Bones and All) είναι να μεταφέρει άψογα, και πάντα με κλάση, το αίσθημα της ερωτικής επιθυμίας και του πόθου, αλλά και το vibe του μεσογειακού καλοκαιριού. Στο “A Bigger Splash”, του οποίου το όνομα προέρχεται από τον φανταστικό πίνακα του David Hockney, κάνει επίδειξη αυτών των χαρακτηριστικών του, παραδίδοντας ταυτόχρονα μία άψογη και πέρα για πέρα ενδιαφέρουσα ιστορία.
Στο “A Bigger Splash”, ο Luca Guadagnino κάνει με τον δικό του μαγικό και ιδιαίτερο τρόπο ένα remake της ταινίας La Piscine του Jacques Deray (1969). Είναι ενδιαφέρον να αναφερθεί εδώ ότι, σύμφωνα με τον ίδιο τον Luca, η ταινία του Deray δεν τον είχε ικανοποιήσει όταν την είδε για πρώτη φορά. Συγκεκριμένα, είχε αναφέρει πως του είχε φανεί «πολύ εμπορική», ειδικά συγκρίνοντάς την με τα έργα άλλων auteurs εκείνης της εποχής. Αυτός είναι και ο λόγος που επέλεξε να την ξαναπροσεγγίσει: «Ήθελα να αφηγηθώ την ίδια ιστορία, με τον τρόπο που θα την προσέγγιζαν οι καλλιτέχνες της Nouvelle Vague και των άλλων new waves του τότε ευρωπαϊκού κινηματογράφου», μας λέει.
Η πλοκή του “A Bigger Splash”
Η Μαριάν, την οποία ενσαρκώνει η Tilda Swinton, είναι μια παγκοσμίως διάσημη ροκ σταρ (θυμίζει έντονα τον Bowie, κάτι που προσωπικά εκτιμώ ιδιαίτερα). Έπειτα από ένα χειρουργείο στις φωνητικές της χορδές, που σημαίνει πως πρέπει να παραμένει άφωνη για κάποιο διάστημα, ταξιδεύει μαζί με τον σύντροφό της, Πωλ, στην ιταλική Παντελλερία. Εκεί μένουν στη βίλα ενός φιλικού ζευγαριού και περνούν τον περισσότερο χρόνο τους κάνοντας έρωτα ή ξαπλωμένοι στην άμμο, αλειμμένοι με πηλό, διαβάζοντας τα βιβλία τους.
Μια τυπική ημέρα, όμως, το τηλέφωνο χτυπάει: είναι ο Χάρι Χοκς, που τους ανακοινώνει ότι το αεροπλάνο του μόλις προσγειώθηκε στο κοντινό αεροδρόμιο. Δεν είναι όμως μόνος του, μαζί του φέρνει μια «έκπληξη», με την οποία θα καταφέρουν να ταράξουν για τα καλά τα ήρεμα νερά των διακοπών του ζευγαριού.
Ο Χάρι (spoilers)
Ο Χάρι Χοκς, τον οποίο ενσαρκώνει με απόλυτη μαεστρία ο (πάντα τέλειος) Ralph Fiennes, είναι με διαφορά ο πιο ενδιαφέρων και σύνθετος χαρακτήρας της ταινίας. Στα δικά μου μάτια, είναι μια εξαιρετικά εύστοχη και τόσο υπερβολική όσο χρειάζεται κινηματογραφική ενσάρκωση αυτού που περιγράφει ο Freud ως Id, δηλαδή του «Εκείνου». Ένας άνθρωπος που κινείται αποκλειστικά από τις παρορμήσεις του, χωρίς φίλτρα, χωρίς ενοχές, χωρίς καν προσπάθεια να ελέγξει τις ορμές του.
Από πολύ νωρίς γίνεται ξεκάθαρο ότι η εμφάνισή του στην Παντελλερία δεν είναι τυχαία ούτε αθώα. Έρχεται με ξεκάθαρο σκοπό να διεκδικήσει ξανά τη Μαριάν, μια γυναίκα με την οποία είχε στο παρελθόν βαθιά και ερωτική σχέση και την οποία κάποτε είχε ο ίδιος συστήσει στον τότε αδελφικό του φίλο, Πωλ, με τον οποίο η Μαριάν είναι πλέον ζευγάρι. Η εισβολή του δεν είναι μόνο χωρική αλλά και συναισθηματική.
Η παρορμητικότητά του είναι πανταχού παρούσα. Αποφασίζει μόνος του πού θα πάνε όλοι για φαγητό, γεμίζει το άδειο ψυγείο του ζευγαριού με τις δικές του προτιμήσεις, φέρνει φίλους στη βίλα χωρίς καμία προειδοποίηση. Δεν υπάρχει ούτε σκιά σεβασμού στα προσωπικά όρια των άλλων. Ο Χάρι είναι σαν ανεξέλεγκτη ενέργεια που απλώνεται στο χώρο, αδιαφορώντας για το ποιον θα κάψει στο πέρασμά της.
Η πιο αμφιλεγόμενη και σκοτεινή πτυχή του χαρακτήρα του, ωστόσο, αφορά τη σχέση του με την μάλλον κόρη του, Πενέλοπε. Ανάμεσά τους υπάρχει μια ένταση που μοιάζει αταξινόμητη. Δεν είναι ξεκάθαρα ερωτική, αλλά σίγουρα δεν είναι και αμιγώς πατρική. Ο τρόπος που την αγγίζει, το πώς την κοιτάζει και η ελευθερία που της δίνει θυμίζουν περισσότερο τον τρόπο που φέρεται ένας εραστής και όχι ένας πατέρας. Η ίδια η Πενέλοπε αποκαλύπτει προς το τέλος ότι δεν είναι σίγουρη αν ο Χάρι είναι πράγματι ο βιολογικός της πατέρας.
Η Μαριάν και ο Πωλ διακρίνουν αυτή την ανησυχητική οικειότητα και προσπαθούν, χωρίς επιτυχία, να τον φέρουν προ των ευθυνών του. Εκείνος φυσικά απορρίπτει κάθε υπαινιγμό με την άνεση κάποιου που έχει μάθει να ζει έξω από κάθε ηθικό πλαίσιο και να το απολαμβάνει.
Η εσωτερική του υποκρισία όμως αποκαλύπτεται όταν η υπόνοια ότι ο Πωλ μπορεί να έχει κάποια ερωτική έλξη για την Πενέλοπε τον κάνει έξαλλο. Ο κατά τα άλλα ελεύθερος και απελευθερωμένος Χάρι θίγεται υπερβολικά, όχι μόνο ως πατέρας αλλά και ως άνδρας που αισθάνεται ότι απειλείται στην κυριαρχία του. Γιατί ο Χάρι, τελικά, δεν είναι απλώς παρορμητικός. Είναι βαθιά κτητικός, βαθιά ναρκισσιστής, και χρησιμοποιεί τη ρητορική της ελευθερίας για να καλύψει τον εγωισμό του.
Η οργή του για αυτή την υποψία λειτουργεί σαν καταλύτης. Οδηγεί στην τελική σύγκρουση με τον Πωλ, που δεν είναι πια ο ήσυχος φίλος του αλλά ένας ανταγωνιστής. Ένας καθρέφτης που αντανακλά ό,τι πιο σκοτεινό υπάρχει μέσα του. Και το τέλος αυτής της σύγκρουσης δεν θα μπορούσε να είναι παρά βίαιο.
Πηγή: film-grab.com
Η Πενέλοπε (spoilers)
Η Πενέλοπε φαίνεται να μην ενοχλείται ιδιαίτερα από τη συμπεριφορά του Χάρι. Παρότι τον γνωρίζει μόλις πρόσφατα ως πατέρα της, έχουν έρθει κοντά, ίσως υπερβολικά κοντά, διατηρώντας μια σχέση που κινείται ανάμεσα στην τρυφερότητα και την αμήχανη οικειότητα. Η ένταση ανάμεσά τους έχει στιγμές που φλερτάρει με το ανεπίτρεπτο, χωρίς η ίδια να δείχνει πρόθεση να αποστασιοποιηθεί ή να θέσει σαφή όρια.
Ωστόσο, η Πενέλοπε δείχνει να ενδιαφέρεται λιγότερο για τον Χάρι και περισσότερο για όσα συμβαίνουν γύρω της, και κυρίως για τη Μαριάν και τον Πωλ. Από τις πρώτες σκηνές μεταξύ τους, η χημεία και η σεξουαλική ένταση ανάμεσα στον Πωλ και την Πενέλοπε είναι ξεκάθαρη. Εκείνη δεν προσπαθεί να συγκρατηθεί, και από τη στιγμή που βρίσκει ανταπόκριση από τον σημαντικά μεγαλύτερό της και γοητευτικό άντρα, δεν βλέπει κανέναν λόγο να καταπιέσει την επιθυμία της.
Η σχέση της με τη Μαριάν είναι επίσης περίπλοκη. Η Πενέλοπε φαίνεται να βρίσκεται διαρκώς σε έναν μονόπλευρο ανταγωνισμό μαζί της, έναν ανταγωνισμό που η Μαριάν δεν φαίνεται να παίρνει στα σοβαρά ούτε να αισθάνεται απειλή. Από την πρώτη στιγμή, η Πενέλοπε της απευθύνει αδιάκριτες ερωτήσεις χωρίς ίχνος λεπτότητας και ο τόνος της είναι συχνά κοφτός, σχεδόν εχθρικός.
Η Μαριάν (spoilers)
Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο για τον χαρακτήρα της Μαριάν είναι πως, στο αρχικό προσχέδιο του σεναρίου, μιλούσε κανονικά. Ήταν όμως η Tilda Swinton που είχε την ευρηματική ιδέα να αφαιρεθεί η φωνή της. Πρότεινε να δοκιμάσουν έναν χαρακτήρα που, παρότι βρίσκεται στο επίκεντρο των γεγονότων του “A Bigger Splash”, λειτουργεί κυρίως ως παρατηρητής, ακριβώς επειδή δεν μπορεί να συμμετέχει ενεργά στον διάλογο.
Αυτή η αφηγηματική επιλογή έχει ουσιαστικό βάρος. Εφόσον η Μαριάν δεν μπορεί να εκφράσει καθαρά τι επιθυμεί ή να αρνηθεί ρητά τις παρεμβάσεις του Χάρι, το βάρος της διαχείρισής του πέφτει εξ ολοκλήρου στον Πωλ. Η ίδια αδυνατεί να ορίσει τα όριά της με λέξεις, κάτι που την καθιστά πιο ευάλωτη και την τοποθετεί σε έναν πιο παθητικό ρόλο μέσα στην πλοκή, χωρίς όμως να χάνει το συναισθηματικό της βάθος ή την ένταση της παρουσίας της.
Παρότι η ένταση ανάμεσα στον Πωλ και την Πενέλοπε είναι εμφανής από την αρχή, υπάρχει και μια υπόγεια αλλά εξίσου ισχυρή σεξουαλική φόρτιση μεταξύ της Μαριάν και του Χάρι. Η εμμονή του Χάρι με το παρελθόν τους, η ρομαντικοποίηση που του κάνει, σταδιακά φαίνεται να την επηρεάζουν. Οι συνεχείς και συχνά πιεστικές προσπάθειές του να την κάνει να μιλήσει, παρά τις οδηγίες των γιατρών, όπως και η επιμονή του σε διάφορα ζητήματα όπως να την πείσει να πάνε μαζί στο τοπικό πανηγύρι, παρόλο που εκείνη αρχικά αρνείται κατηγορηματικά, καταφέρνουν να τη φθείρουν συναισθηματικά.
Τελικά, η εφηβική αφέλεια και η ανεξέλεγκτη ενέργεια του Χάρι ρίχνουν τις άμυνες της Μαριάν. Σταδιακά, υποκύπτει στην παράδοξη, ίσως επικίνδυνη, γοητεία του.
Ο Πωλ και ο Χάρι (spoilers)
Με έναν τρόπο ανάλογο με το πώς η Πενέλοπε βλέπει τη Μαριάν, έτσι και ο Χάρι αντιλαμβάνεται τον Πωλ με ανταγωνισμό, ένταση και μια αίσθηση ιδιοκτησιακής διεκδίκησης. Αυτή τη φορά όμως η ένταση δεν είναι μονόπλευρη. Από την αρχή της ταινίας και οι δύο άντρες υιοθετούν μια επιθετική στάση. Βρίσκονται σε μια συνεχή σχεδόν πρωτόγονη αντιπαλότητα σαν να ανταγωνίζονται για το ποιος θα κατακτήσει αυτό που ανήκει στον άλλον, ο ένας τη Μαριάν και ο άλλος την Πενέλοπε.
Παρότι παρουσιάζονται ως προοδευτικοί, καλλιεργημένοι και ελεύθεροι άνθρωποι, πίσω από αυτή τη μάσκα κρύβονται βαθιά ριζωμένες πατριαρχικές και μισογυνικές τάσεις. Οι γυναίκες, η Μαριάν και η Πενέλοπε, μοιάζουν μερικές φορές να λειτουργούν σαν όπλα ή σύμβολα κυριαρχίας, μέσα για να πληγώσουν ο ένας τον άλλον εκεί που πονά.
Ο Πωλ, αν και φαινομενικά πιο ήρεμος και εσωστρεφής σε σχέση με τον εκρηκτικό και επιδεικτικό Χάρι, στην πραγματικότητα καταλήγει να τον ξεπερνά σε επιθετικότητα. Η συνεχής εσωτερική του ένταση, η συσσωρευμένη απέχθεια και το αίσθημα απειλής που νιώθει εκρήγνυνται στη σκηνή της δολοφονίας, έναν φόνο που δεν μπορεί κανείς να χαρακτηρίσει ακούσιο, αφού πρόκειται γαι πνιγμό. Η σκηνή αυτή δεν αποτελεί μόνο κορύφωση της σύγκρουσης αλλά και κατάρρευση της αστικής τους προσποίησης. Ο Πωλ δεν διαφέρει τελικά και τόσο από τον Χάρι.
Η ένταση κορυφώνεται όταν και οι δύο παραδέχονται σχεδόν προκλητικά τις σχέσεις τους, ο Πωλ με την Πενέλοπε και ο Χάρι με τη Μαριάν. Η δυναμική γίνεται εκρηκτική όταν ο Χάρι δείχνει να ενοχλείται πολύ περισσότερο από την ιδέα ότι ο Πωλ κοιμήθηκε με την Πενέλοπε παρά το αντίστροφο. Είναι η στιγμή που χάνει την ψυχραιμία του και ο Πολ αντί να απαντήσει άμεσα του πετάει μια ερώτηση:
«Εσύ κοιμήθηκες με τη Μαριάν;»
Ο Χάρι απαντά:
«Το ξέρεις ότι είναι πολύ διαφορετικό.»
Η απάντησή του δεν αφήνει περιθώρια. Αυτό που βιώνει, στα μάτια του, δεν είναι μόνο ζήλια αλλά και απειλή της ιδιοκτησίας του. Ο τρόπος που το διατυπώνει υποδηλώνει βαθιές ανισότητες στον τρόπο που βλέπει τις γυναίκες και τις σχέσεις γενικότερα. Εκείνη τη στιγμή όλα τα υποβόσκοντα συναισθήματα, ερωτικά, πατρικά και ανταγωνιστικά, ξεσπούν με βίαιο τρόπο και ο Πωλ δεν μένει αδρανής. Παίρνει μια οριστική απόφαση και πράττει.
Τι συμπέρασμα βγαίνει από το “A Bigger Splash”;
Ακόμα και ενήλικες, (φαινομενικά) ώριμοι άνθρωποι μπορούν να φτάσουν να φέρονται με ζωώδη παρόρμηση και παιδαριώδη εγωκεντρισμό, όταν στο παιχνίδι μπαίνουν η λαγνεία και η επιθυμία για εξουσία. Αν χαθούν οι ισορροπίες και η ικανοποίηση των αρχέγονων ενστίκτων τοποθετηθεί στο επίκεντρο, αδιαφορώντας για τα όρια και την αξιοπρέπεια των άλλων, τότε η καταστροφή δεν αργεί να έρθει.
