Κι ενώ το Bugonia του Λάνθιμου έρχεται, εμείς θυμόμαστε παλαιότερες… εξωγήινες επιτυχίες.
Είναι γνωστό εδώ και καιρό πως η νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου πραγματεύεται την απαγωγή μιας ισχυρής CEO δημοφιλούς εταιρείας (Emma Stone) από δύο συνωμοσιολόγους, οι οποίοι πιστεύουν ότι πρόκειται για ένα απόκοσμο ον που προετοιμάζει το έδαφος για μία επικείμενη εισβολή. Η αγωνία για την «Bugonia» κορυφώνεται, ιδίως μετά το ενθουσιώδες feedback που απέσπασε στην φεστιβαλική της πρεμιέρα στη Βενετία.
Καθώς περιμένουμε λοιπόν την έξοδό της στις αίθουσες, βρίσκουμε αφορμή να (ξανα)δούμε μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές ταινίες που έχουν ασχοληθεί με το ίδιο concept, την εξωγήινη εισβολή. Στη συνέχεια παρουσιάζουμε μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες του είδους.
1. They Live (1988) – John Carpenter
| Εξωγήινη εισβολή και καπιταλισμός
Δεν θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε αυτή τη λίστα με πιο ιδανικό τρόπο από ένα αληθινό αριστούργημα του σπουδαιότερου, ίσως, Αμερικανού σκηνοθέτη ταινιών τρόμου. Στο «They Live» ο John Carpenter στρέφει τα βέλη του ευθέως στον καταναλωτισμό και την παγκοσμιοποίηση, κρατώντας πάντα ένα σατιρικό και διασκεδαστικό ύφος, με οξυδερκή ματιά που παραμένει επίκαιρη.
Σύνοψη: Ένας απλός εργάτης από το Λος Άντζελες ανακαλύπτει τυχαία στο δρόμο ένα ζευγάρι μυστηριώδη γυαλιά που μάλλον δεν έπρεπε ποτέ να βρεθούν στα χέρια του. Μέσα από αυτά βλέπει τον κόσμο όπως πραγματικά είναι: κάθε διαφημιστική πινακίδα και κάθε κυβερνητικό μήνυμα κρύβει υποσυνείδητες εντολές που κρατούν την ανθρωπότητα υπνωτισμένη και παθητική. Σύντομα, συνειδητοποιεί πως πίσω από αυτό το σχέδιο βρίσκεται μια ομάδα εξωγήινων και αποφασίζει να αναλάβει δράση, με σκοπό να αφυπνίσει τους συνανθρώπους του.
Πρωταγωνιστούν: Roddy Piper, Keith David, Meg Foster
Κριτικές: 7.2 (IMDb) / 3.8 (Letterboxd)
2. Under The Skin (2013) – Jonathan Glazer
| Η Lynchian εξωγήινη εισβολή
Ο Jonathan Glazer που πρόσφατα συγκλόνισε το παγκόσμιο σινεφίλ (και όχι μόνο) κοινό με το αριστουργηματικό “The Zone of Interest” (“Ζώνη Ενδιαφέροντος”), είχε ήδη καθιερωθεί σε ένα ευρύτερο κοινό με το θρίλερ επιστημονικής φαντασίας Under The Skin, στο οποίο πρωταγωνιστεί η Σκάρλετ Γιόχανσον. Πρόκειται, κατά τη γνώμη μου, για το πραγματικό του αριστούργημα: μια «έξω από αυτόν τον κόσμο» οπτικοακουστική εμπειρία, που αγγίζει θεματικές όπως ο νιχιλισμός και η έννοια της ανθρώπινης ταυτότητας.
Σύνοψη: Μια εξωγήινη οντότητα παίρνει τη μορφή μιας νεαρής γυναίκας και περιπλανιέται στους δρόμους και τις ερημιές της Σκωτίας, αναζητώντας ανθρώπινα θηράματα. Σαγηνεύει μοναχικούς, ξεχασμένους άντρες και τους οδηγεί σε μια αλλόκοσμη διάσταση, όπου απογυμνώνονται και καταναλώνονται. Ωστόσο, η ίδια αρχίζει να επηρεάζεται από την ανθρώπινη ύπαρξη σε όλη της την πολυπλοκότητα. Σταδιακά ανακαλύπτει μέσα της κάτι το ανθρώπινο, με συνέπειες τραγικές αλλά και τρομακτικές.
Πρωταγωνιστούν: Scarlett Johansson, Jeremy McWilliams, Lynsey Taylor Mackay
Κριτικές: 6.3 (IMDb) / 3.6 (Letterboxd)
3. Invasion of the Body Snatchers (1956) – Don Siegel
| Η OG ταινία εξωγήινης εισβολής
Η πιο παλιά ταινία της λίστας, και πιθανότατα η πιο επιδραστική για ολόκληρο το υποείδος των ταινιών που πραγματεύονται την εξωγήινη εισβολή, είναι το Invasion of the Body Snatchers. Εδώ βλέπουμε να διερευνάται σε βάθος αυτό που ο Freud όρισε ως «Το ανοίκειο» (fun fact: το “The Uncanny” είναι και ένα από τα αγαπημένα βιβλία του μεγαλοφυούς Luca Guadagnino). Έννοια που διατρέχει πληθώρα sci-fi έργων, είτε αυτά μιλούν για ρομπότ και τεχνητή νοημοσύνη, είτε, όπως εδώ, για εξωγήινους που μοιάζουν να στερούνται κάθε ίχνος συναισθήματος.
Σύνοψη: Ο γιατρός Miles Bennell επιστρέφει στη μικρή του πόλη και βρίσκει αρκετούς ασθενείς του να υποφέρουν από μια παράξενη παρανόια: πιστεύουν ότι οι συγγενείς ή οι φίλοι τους έχουν αντικατασταθεί από απατηλούς σωσίες. Αρχικά αντιμετωπίζει τις ιστορίες τους με σκεπτικισμό, ειδικά όταν οι σωσίες φαίνονται ικανοί να απαντούν σε κάθε λεπτομέρεια της ζωής των θυμάτων τους. Σύντομα όμως αρχίζει να αντιλαμβάνεται πως κάτι πραγματικά ανησυχητικό συμβαίνει και αποφασίζει να ανακαλύψει την πηγή αυτού του φαινομένου.
Πρωταγωνιστούν: Donald Sutherland, Brooke Adams, Jeff Goldblum
Κριτικές: 7.4 (IMDb) / 3.9 (Letterboxd)
4. Mars Attacks! (1996) – Tim Burton
| Εξωγήινη εισβολή με fun χρώματα
Στη «Bugonia» του Λάνθιμου, όπως και στο πρωτότυπο νοτιοκορεάτικο καλτ φιλμ “Save the Green Planet”, παρακολουθούμε δύο συνωμοσιολόγους που είναι πεπεισμένοι πως η CEO που απαγάγουν είναι μυστικός πράκτορας ενός εξωγήινου πληθυσμού, ο οποίος προετοιμάζει το έδαφος για μια μεγαλύτερη εισβολή. Στο “Mars Attacks!” αντίθετα, ο Tim Burton, ο ίσως πιο εμβληματικός εκπρόσωπος του σύγχρονου κινηματογραφικού εξπρεσιονισμού, αφήνει τις θεωρίες στην άκρη και μας δείχνει την εισβολή να συμβαίνει πραγματικά, σε μια φρενήρη σάτιρα επιστημονικής φαντασίας.
Σύνοψη: Μια συνηθισμένη μέρα για όλους ανατρέπεται όταν ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, James Dale, ανακοινώνει ότι Αρειανοί έχουν εντοπιστεί να περιφέρονται γύρω από τη Γη. Σύντομα προσγειώνονται και κανονίζεται συνάντηση καλής θέλησης, όμως τα πράγματα δεν πηγαίνουν όπως αναμένονταν. Οι Αρειανοί φαίνεται να έχουν τα δικά τους σχέδια για τον πλανήτη. Είναι άραγε απλώς παρεξηγημένα όντα ή σκοπεύουν να αφανίσουν ολοκληρωτικά την ανθρωπότητα;
Πρωταγωνιστούν: Jack Nicholson, Pierce Brosnan, Sarah Jessica Parker
Κριτικές: 6.4(IMDb) / 3.2 (Letterboxd)
5. Signs (2002) – M. Night Shyamalan
| Τελικά εξωγήινη ή δαιμονική εισβολή;
Μία από τις πιο υποτιμημένες αλλά και πιο καλοδουλεμένες ταινίες ενός από τους πιο συναρπαστικούς δημιουργούς του σύγχρονου σινεμά είδους. Στο “Signs” αναδεικνύεται με σαφήνεια η ιδιαίτερη κινηματογραφική ματιά του Shyamalan, τόσο στην εξωγήινη εισβολή ως συνθήκη, όσο και στο συνολικό του έργο. Από τον σχεδιασμό των τρομακτικών εξωγήινων, μέχρι τις θεματικές της οικογενειακής ενότητας και αλληλεγγύης, αλλά και τη μόνιμη ενασχόλησή του με τη σχέση του ανθρώπου με τη θρησκεία και την ιδέα του θείου, η ταινία ισορροπεί ανάμεσα στον τρόμο και το υπαρξιακό δράμα με τρόπο απόλυτα προσωπικό.
Σύνοψη: Ο πάστορας Graham Hess χάνει την πίστη του στον Θεό έπειτα από τον τραγικό θάνατο της γυναίκας του σε αυτοκινητικό δυστύχημα. Μαζί με τα δύο παιδιά του και τον αδελφό του ζουν σε μια φάρμα, όταν ξαφνικά μυστηριώδεις κύκλοι αρχίζουν να εμφανίζονται στα χωράφια με το καλαμπόκι. Ο Graham αρχικά τους αποδίδει σε κακόγουστα αστεία κάποιων νεαρών, όμως σύντομα περίεργοι ήχοι και τα δελτία ειδήσεων που μιλούν για παρόμοια φαινόμενα σε όλο τον κόσμο, γεννούν υποψίες για εξωγήινη δραστηριότητα. Τότε η οικογένεια καλείται να μείνει ενωμένη και να ξαναβρεί την πίστη της, προκειμένου να επιβιώσει και να ξεφύγει από τον εφιάλτη.
Πρωταγωνιστούν: Mel Gibson, Joaquin Phoenix, Rory Culkin
Κριτικές: 6.8 (IMDb) / 3.5 (Letterboxd)
6. Color out of Space (2019) – Richard Stanley
| Η εξωγήινη εισβολή όπως τη φαντάστηκε ο Lovecraft
Από τις ελάχιστες (και πιο τολμηρές) μεταφορές έργου του H. P. Lovecraft στον κινηματογράφο, το “Color Out of Space” επιχειρεί να δώσει σάρκα και οστά σε ένα από τα πιο δύσκολα του συγγραφέα. Ο Richard Stanley δείχνει να κατανοεί σε βάθος το πρωτότυπο κείμενο και πετυχαίνει κάτι ακόμα πιο σπάνιο: αφήνει τον Nicolas Cage να αφηνιάσει, χωρίς όμως να ξεφύγει εντελώς σε camp υπερβολές. Το “Color Out of Space” μπορεί να μην είναι μια απολύτως άρτια ταινία, ωστόσο είμαι σχεδόν βέβαιος ότι με τον καιρό θα αποκτήσει ξεχωριστή θέση στη cult κουλτούρα. Εδώ η εξωγήινη εισβολή παίρνει λοβκραφτικό χαρακτήρα, προσφέροντας απλόχερα κοσμικό τρόμο και ανθρώπινη παράνοια.
Σύνοψη: Μια ιστορία κοσμικού τρόμου γύρω από την οικογένεια Gardner, που μετακομίζει σε μια απομονωμένη φάρμα στη Νέα Αγγλία για να ξεφύγει από τον θόρυβο του 21ου αιώνα. Καθώς προσπαθούν να προσαρμοστούν στη νέα τους ζωή, ένας μετεωρίτης συντρίβεται στην αυλή τους. Ο μυστηριώδης αυτός βράχος μοιάζει να λιώνει μέσα στη γη, μολύνοντας τόσο το έδαφος όσο και τον ίδιο τον ιστό του χώρου και του χρόνου με ένα αλλόκοσμο, εξωπραγματικό χρώμα. Σύντομα, με τρόμο ανακαλύπτουν ότι αυτή η ξένη δύναμη αρχίζει να μεταλλάσσει κάθε μορφή ζωής που αγγίζει… συμπεριλαμβανομένων και των ίδιων.
Πρωταγωνιστούν: Nicholas Cage, Joely Richardson, Madeleine Arthur
Κριτικές: 6.1 (IMDb) / 3.2 (Letterboxd)
Η εξωγήινη εισβολή και ο διαχρονικός τρόμος για το άγνωστο
Στην παραπάνω λίστα επέλεξα να συμπεριλάβω μόνο ταινίες όπου οι εξωγήινοι παρουσιάζονται ως εισβολείς, εγγενώς απειλητικοί για την ανθρωπότητα στη Γη, ώστε να ταιριάζουν με τον τρόπο που προσεγγίζει το θέμα και η “Bugonia”. Φυσικά, δεν λείπουν από την κινηματογραφική και λογοτεχνική μυθοπλασία έργα που φαντάζονται μια ειρηνική επαφή με εξωγήινες μορφές ζωής. Ωστόσο, δύσκολα μπορούμε να αρνηθούμε ότι κουβαλάμε έναν έμφυτο φόβο απέναντι σε πλάσματα που μοιάζουν με εμάς, αλλά κρύβουν κάτι το ανεξήγητα «ξένο». Και ακριβώς πάνω σε αυτό το αίσθημα του ανοίκειου έχει χτιστεί η συντριπτική πλειονότητα των πιο αξέχαστων ταινιών τρόμου.
