Τι μπορεί να αποκαλύπτει το επάγγελμα που διάλεξες για την προσωπικότητά σου;
Πίσω από τα επαγγέλματα, συχνά, μπορεί να βρίσκονται και τα πιο κρυφά και αθέατα ένστικτα μας. Γιατί κάποιος να επιλέξει να γίνει γιατρός, δικηγόρος, ψυχολόγος, καλλιτέχνης; Πώς προκύπτει η ανάγκη για προσφορά και στήριξη; Ή η ανάγκη για τέχνη και δημιουργία; Εάν είχες μεγαλώσει διαφορετικά και είχες λάβει διαφορετικά ερεθίσματα θα είχες ακολουθήσει τον ίδιο επαγγελματικό προσανατολισμό;
Η δουλειά που επιλέγουμε να ακολουθήσουμε, εάν είναι αποτέλεσμα συνειδητής επεξεργασίας, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως καθρέφτης της ψυχής και του νου μας. Πολλές φορές μπορεί να είναι μία επιλογή που προκύπτει από βαθύτερα ένστικτα, επιθυμίες ή φόβους μας. Άλλες φυσικά θα μπορούσε να προέρχεται από άλλα πιο συνειδητά κίνητρα ή ακόμα και από συγκυρίες. Άλλωστε δεν είναι σπάνιο μία επαγγελματική πορεία να μοιάζει «αναγκαστική» ή αναπόφευκτη. Να υπαγορεύεται από κοινωνικές πιέσεις, οικογενειακές παραδόσεις ή οικονομικές ανάγκες. Ή ακόμη και από προσωπική λάθος επιλογή, αφού στην εφηβεία μας «απαιτείται» να αποφασίσουμε με τι θέλουμε να ασχοληθούμε.
Ωστόσο, σε αυτό το άρθρο θα επικεντρωθούμε σε περιπτώσεις που η επιλογή του επαγγέλματος είναι συνειδητή. Πιο συγκεκριμένα, σε περιπτώσεις που το άτομο γνωρίζει ή και διαισθάνεται υποσυνείδητα τις τάσεις του. Εκεί που το επάγγελμα δεν αποτελεί απλώς μέσο βιοπορισμού, αλλά και προέκταση της προσωπικότητας.
Επαγγελματική επιλογή: Εύκολη ή δύσκολη διαδικασία
Advertising
Το επάγγελμα διαλέγει εμάς ή εμείς το επάγγελμα;
Συχνά μπορεί να νομίζουμε ότι είμαστε οι απόλυτοι κυρίαρχοι της επιλογής της επαγγελματικής μας πορείας. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί ασυνείδητα να μας καθοδηγούν πιο βαθιά ένστικτα και πιο κρυφές πτυχές της προσωπικότητάς μας. Έμφυτες τάσεις σε συνδυασμό με συνθήκες ανατροφής θα μπορούσαμε να πούμε ότι συνδιαμορφώνουν την ψυχοσύνθεση και την ιδιοσυγκρασία μας. Και τελικά αυτή η σύνθεση στοιχείων μας οδηγεί και σε πιο εμφανείς και συνειδητές επιλογές
Θα μπορούσαμε να πούμε, λοιπόν, ότι η τελική επιλογή είναι αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης παραγόντων: γενετικοί, προσωπική εμπειρία, περιβαλλοντικά ερεθίσματα. Η επιστήμη δείχνει ότι κάποιες τάσεις της προσωπικότητας είναι εν μέρει κληρονομικές. Κάποια μοτίβα συμπεριφοράς μπορεί να περνούν από γενιά σε γενιά. Ωστόσο, η κληρονομικότητα δεν καθορίζει συγκεκριμένα τι θα κάνουμε, αλλά δημιουργεί τάσεις και προδιαθέσεις. Μπορεί να έχεις, δηλαδή, ψυχολογικά χαρακτηριστικά ή ικανότητες που σε κάνουν να νιώθεις άνετα ή έλξη προς συγκεκριμένα επαγγέλματα.
Παρόλα αυτά, το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώσαμε επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό ποια ένστικτα θα παραμείνουν κρυφά και ποια θα εκδηλωθούν. Παράλληλα, μπορεί να δημιουργήσει νέες πτυχές της προσωπικότητας και ανάγκες. Έτσι, το πώς θα εξελιχθούμε καθορίζεται από τον συνδυασμό των πιο εμφανών παραγόντων (εμπειρίες), αλλά και των πιο κρυφών (ένστικτα, έμφυτες τάσεις, ψυχολογικές προδιαθέσεις).
Περιπτώσεις που μιλούν για την προσωπικότητα
Χειρουργός: Ένα επάγγελμα που απαιτεί τεχνική δεξιότητα αλλά και την ικανότητα να παίρνει κανείς αποφάσεις σε κρίσιμες καταστάσεις. Αν αναλύσουμε την φύση του επαγγέλματος σε ψυχοδυναμικό επίπεδο, συμπεραίνουμε ότι σε κάποιες περιπτώσεις ο χειρουργός μπορεί να «μετουσιώνει» πιο κρυφά και ίσως επιθετικά ένστικτα σε ένα πιο δημιουργικό και κοινωνικά αποδεκτό πλαίσιο. Η πράξη της τομής, που σε άλλες συνθήκες θα μπορούσε να θεωρηθεί βίαιη, εδώ αποκτά λυτρωτικό χαρακτήρα, αφού φέρνει την ίαση. Έτσι, το επάγγελμα λειτουργεί σαν θεμιτή διέξοδος για ένστικτα που διαφορετικά θα έμεναν απωθημένα.
Ψυχολόγος/Ψυχίατρος: Το επάγγελμα απαιτεί βαθιά κατανόηση της ανθρώπινης ψυχής και δεξιότητες όπως ενσυναίσθηση, αποδοχή αλλά και διαχείριση ψυχολογικών φαινομένων, χωρίς να χάνει ο θεραπευτής την αντικειμενικότητά του. Σε ψυχοδυναμικό επίπεδο, η ενασχόληση με τις ψυχικές διεργασίες των άλλων μπορεί να λειτουργεί και ως μέσο αυτογνωσίας και επεξεργασίας των προσωπικών ασυνείδητων συγκρούσεων. Το επάγγελμα δίνει την δυνατότητα στο άτομο να αναγνωρίζει και να διαχειρίζεται τις δικές του ψυχικές εντάσεις με ασφαλή τρόπο.
Δικηγόρος: Η δικηγορία απαιτεί λογική, στρατηγική σκέψη και ικανότητα πειθούς. Σε ψυχοδυναμικό επίπεδο, το επάγγελμα μπορεί να προσφέρει έναν «νόμιμο χώρο» για διαχείριση συγκρούσεων και διαπραγματεύσεων, όπου ένστικτα ανταγωνισμού, αντιπαράθεσης ή ακόμα και επιθετικότητας εκτονώνονται μέσα σε κοινωνικά αποδεκτά πλαίσια.
Καλλιτέχνης: Η δημιουργική διαδικασία προσφέρει έναν τρόπο εξωτερίκευσης εσωτερικών συγκρούσεων και συναισθημάτων, τόσο συνειδητών όσο και ασυνείδητων. Ένας καλλιτέχνης μπορεί να μετατρέπει έντονα ή και απωθημένα συναισθήματα σε έργο τέχνης, δίνοντας σε αυτά μορφή και νόημα. Σε ψυχοδυναμικό επίπεδο, η τέχνη λειτουργεί συχνά ως μηχανισμός εκτόνωσης, συμβολικής λύτρωσης, και αυτοκατανόησης, επιτρέποντας την ασφαλή επεξεργασία επιθετικών, θλιμμένων ή απωθημένων ενστίκτων.
Τα παραπάνω αποτελούν ενδεικτικά παραδείγματα και περιπτώσεις ανάλυσης. Η ανάλυση που έγινε για επιλεγμένα επαγγέλματα δεν υποδηλώνει ότι όποιοι τα επιλέγουν παρουσιάζουν και τις συγκεκριμένες ψυχοδυναμικές τάσεις. Τα παραδείγματα αυτά στοχεύουν στην επισήμανση πιθανών ψυχολογικών παραμέτρων ή κινήτρων που ενδέχεται να συνδέονται με μία επαγγελματική προτίμηση, χωρίς να υποκαθιστούν την ατομικότητα και την πολυπλοκότητα της κάθε προσωπικότητας.
Περιβάλλον, κληρονομικότητα, προσωπική πορεία και επαγγέλματα
Όπως αναφέραμε και παραπάνω, η επιλογή επαγγέλματος προκύπτει από την σύνθεση παραγόντων, όπως η κληρονομικότητα, οι ψυχολογικές προδιαθέσεις αλλά και το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει το άτομο. Παιδιά που ανατρέφονται σε διαφορετικά κοινωνικά, οικονομικά ή πολιτισμικά πλαίσια, μπορεί να αναπτύξουν διαφορετικά ενδιαφέροντα και προτιμήσεις.
Συχνά, η ίδια ψυχολογική τάση μπορεί να εκφραστεί διαφορετικά, ανάλογα με τις ευκαιρίες και τους περιορισμούς του περιβάλλοντος. Για παράδειγμα, ένα παιδί που μεγαλώνει σε μια ανεπτυγμένη μεγαλούπολη μπορεί να έρθει σε επαφή με ποικίλες επαγγελματικές δυνατότητες, όπως τεχνολογία, επιστήμες, τέχνες και να αναπτύξει μία έλξη προς αυτά τα πεδία. Αντίθετα, ένα παιδί που μεγαλώνει σε μία αγροτική ή υποανάπτυκτη περιοχή μπορεί να εκτίθεται σε πιο περιορισμένες επιλογές, όπως επαγγέλματα που εξυπηρετούν άμεσες ανάγκες της κοινότητας. Έτσι, η ίδια ψυχολογική τάση, για παράδειγμα η τάση για δημιουργία, μπορεί να εκφραστεί διαφορετικά στην κάθε περίπτωση, προσαρμοσμένη στις συνθήκες του περιβάλλοντος. Στην πρώτη περίπτωση, δηλαδή, μπορεί να εκδηλωθεί μέσα από εικαστικές τέχνες, μουσική, τεχνολογία, επιστήμη, ενώ στη δεύτερη μπορεί η ίδια ανάγκη να βρει διέξοδο σε πρακτικές δραστηριότητες που ωφελούν την κοινότητα, όπως η οργάνωση, η βοήθεια, η ανάπτυξη λύσεων σε καθημερινά προβλήματα.
Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι η προσωπικότητα και η επαγγελματική επιλογή συνδιαμορφώνονται τόσο από εσωτερικές τάσεις όσο και από εξωτερικά ερεθίσματα, δημιουργώντας έτσι μία μοναδική, πολυδιάστατη πορεία για κάθε άτομο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Hartmann, H. (1955). Notes on the theory of sublimation. The psychoanalytic study of the child, 10(1), 9-29.
Kavanagh, B. D. (2021). Professionalism: Instincts Below the Surface and Environmental Influences. In Career Development in Academic Radiation Oncology (pp. 217-222). Cham: Springer International Publishing.
Traylor, J., Overstreet, L., & Lang, D. (2022). Psychodynamic Theory: Freud. Individual and Family Development, Health, and Well-being.
