Βιγκανισμός πριν γίνει cool: Πυθαγόρας

Πώς ένας από τους διαπρεπέστερους φιλοσόφους της αρχαιότητας, διέβλεψε έναν ριζικά εναλλακτικό τρόπο ζωής: Ο Πυθαγόρας ως μορφή προφητικής ενόρασης και ο Βιγκανισμός· ένα πρότυπο λιτότητας και ολιγάρκειας. Πριν γίνει παγκόσμια τάση, υπήρξε φιλοσοφική επιταγή-  Ο Βιγκανισμός του Πυθαγόρα γεννιέται από την κατανυκτική σιωπή, την αποχή και την ανάγκη για εσωτερική τάξη.

Λίγα λόγια για τον Πυθαγόρα:

Γεννημένος στην Σάμο το 570π.Χ. και με πατέρα έναν Μικρασιάτη έμπορο, τον Μνήσαρχο, ο Πυθαγόρας μαθαίνει να περιπλανιέται από νεαρή ηλικία στους κόλπους της Οικουμένης και να αλληλεπιδρά αποτελεσματικά με τους έτερους πολιτισμούς. Σύντομα γίνεται πολιτικός απόδημος της τυραννοκρατούμενης πατρίδας του. Καταφεύγει στην Νότια Ιταλία, όπου εγκαθιδρύει την “Πυθαγόρεια Ακαδημία”, μία κοινοβιακή οργάνωση με ιδιάζοντα ηθικο-πολιτικό προσανατολισμό. Η καλλιτεχνική του ροπή (ήταν δεινός λυριστής, ενώ απήγγειλε και πολλά έργα του Ομήρου), συνυφασμένη με την ερευνητική του πολυπραγμωσύνη, αποτέλεσαν δηλωτικά στοιχεία του μεγαλειώδους της προσωπικότητάς του. Φυσικά, ο περίγυρός του συνηγόρησε έμπρακτα προς αυτήν την κατεύθυνση: Ο θεογονιστής ποιητής Φερεκύδης,ο εγνωσμένης φήμης Θαλής, αλλά και ο Αναξίμανδρος ο Μιλήσιος, ήταν μόνο μερικές από τις εξέχουσες προσωπικότητες που άφησαν ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους, στην ιδιοσυγκρασία και το ψυχισμό του.

Το Πυθαγόρειο Θεώρημα και το περίφημο “ἀγεωμέτρητος μηδείς εἰσίτω”:

Κατόπιν της ενδελεχούς παραίνεσης των προπατώρων του, ο Πυθαγόρας αποφάσισε να εντρυφήσει σε πληθώρα θετικών επιστημών όπως η κοσμολογία, τα μαθηματικά και ειδικότερα η γεωμετρία. Η αστείρευτη μάλιστα αγάπη του για την τελευταία, τον ώθησε στο να την καταστήσει πανάκεια για την είσοδο στην Ακαδημία, το προκατώφλι της οποίας κοσμούσε το δογματικό: “ἀγεωμέτρητος μηδείς εἰσίτω“(Αυτός που δεν γνωρίζει Γεωμετρία ας μην εισέλθει). Κατά παράδοξο τρόπο, η ανυπαρξία δικών του βιβλίων ή ακόμα και πρωτολείων-εν αντιθέση με άλλους μαθηματικούς- αφήνει μετέωρη ιστορικά την πραγματική του συσχέτιση με τα κοσμοιστορικά του “ανδραγαθήματα”, γεγονός που πιστοποιεί την ακριβοθόρητη και υπαινικτική συνάμα ιδιοσυγκρασία του.

Μάλιστα, κατά την επικρατέστερη άποψη, το Πυθαγόρειο Θεώρημα, το οποίο φέρει το γνωστόνυμό του, αποτελεί πιθανότερα συλλογικό πνευματικό προϊόν της Πυθαγόρειας σχολής, παρά αποκλειστική επινόηση του ιδίου. Ωστόσο, η συνειδητή του αποστασιοποίηση από τη συγγραφική πράξη, όχι μόνο δεν αποδυναμώνει το εύρος της επίδρασής του, αλλά αντιθέτως προσδίδει μια αχλύ μυστηρίου και αποσταγμένης σοφίας στο πρόσωπό του.

Η συμβολή του Πυθαγόρα υπήρξε πολυεπίπεδη: δεν περιορίστηκε στη μαθηματική θεμελίωση του σύμπαντος, αλλά ανέπτυξε μια ολιστική κοσμοαντίληψη, στην οποία η αρμονία, όπως εμφαίνεται από την αριθμητική, συνθέτουν το δομικό πλαίσιο του “είναι”. Κατά τον Πυθαγόρα, ο κόσμος δεν είναι απλώς μετρήσιμος· είναι αριθμητικά οργανωμένος. Έτσι, η ερμηνεία της μουσικής, της αστρονομίας και της ηθικής, με σημείο αναφοράς την απεραντοσύνη της ψυχής, προοικονομούν αναπόδραστα μία μεταφυσική μαθηματική θεολογία, που εδράζεται στην αλληλουχία των αριθμητικών σχέσεων και των γεωμετρικών αναλογιών.

Η οντότητα του “κόσμου”, ως όρος που εκείνος πρώτος φέρεται να χρησιμοποίησε για να περιγράψει το συμπαντικό καλλώπισμα, δεν υποδηλώνει απλώς το σύνολο των υπαρκτών όντων, αλλά κυρίως την ενότητα ως γνώρισμα που αυτοκαθορίζει την ολότητα. Ο αριθμός, δεν είναι γενικευτικά, μια ουδέτερη μαθηματική ιδέα· είναι η ενσάρκωση του Λόγου, που συνιστά μία ακατάβλητη γέφυρα ανάμεσα στο αισθητό και το νοητό.

Η ριζοσπαστική του Φιλοσοφία και ο Βιγκανισμός:

Ο επιφανής φιλόσοφος, πολύ πριν η αποχή από τα ζωικά παράγωγα αποκτήσει τα πολιτικά ή περιβαλλοντικά της συμφραζόμενα, πρέσβευε μια διαιτητική και ηθική στάση ζωής που σήμερα θα αναγνωρίζαμε ως πρώιμη εκδοχή του Βιγκανισμού, με μία ειδοποιό διαφορά: Η αποστροφή του προς την κατανάλωση κρέατος, δεν προέκυπτε από υγειονομική ιδιοτροπία ή συναισθηματισμό. Αντίθετα, ερείδονταν σε ένα αυστηρό κοσμο-ιδεολογικό πλαίσιο. Πίστευε ακράδαντα ότι όλα τα έμβια όντα συμμετέχουν σε έναν κοινό κύκλο ύπαρξης, γεγονός που θα καθιστούσε την αφαίρεση οποιασδήποτε ζωής, ειδεχθές έγκλημα.

Φυσικά, το κοσμοείδωλό του είχε πασίδηλα σμιλευτεί και από την μοναστηριακή νόρμα της μονής της Διόσπολις, όπου είχε διαμείνει για εύλογο χρονικό διάστημα. Ο εγκρατής και ασκητικός τρόπος ζωής, υπαγόρευε ρητά την αποχή από την βρώση κρέατος και κάθε μορφή σωματικής ηδονής, αποστρεφόμενος ακόμη και τα δερμάτινα ενδύματα, ως κατάλοιπα υλικής ματαιότητας. Ως εκ τούτου, η τροφή κατά τον Πυθαγόρα δεν ήταν μια άμεση βιοτική ανάγκη, παρά έφερε ένα ανυπέρβλητο ηθικό βάρος.

Ωστόσο, η κοινωνία της εποχής του, δεν στάθηκε πάντοτε φιλόξενη απέναντι στις καινοτόμες ιδέες του. Ο ριζοσπαστικός του στοχασμός, σε αντιπαραβολή με τη βαθιά προγονοπληξία και τη συντηρητική νοοτροπία των τοπικών κοινοτήτων, τον κατέστησε συχνά στόχο προκατάληψης, δυσπιστίας και κοινωνικού αποκλεισμού. Η ανάγκη για πνευματική ελευθερία και η αδυναμία ένταξης σε ένα ασφυκτικά παραδοσιοκρατικό περιβάλλον, τον οδήγησαν σε αλλεπάλληλες μετοικήσεις, ώσπου να βρει στον Κρότωνα της Κάτω Ιταλίας, το πρόσκαιρο καταφύγιο που αποζητούσε.

Σε αυτή τη συλλογιστική μήτρα, η σημερινή έννοια του Βιγκανισμού δεν περιορίζεται σε μία μεταμοντέρνα χορτοφαγική επιλογή· είναι η ανάδυση ενός παλαιότατου φιλοσοφικού προτάγματος, το οποίο ο Πυθαγόρας υπηρέτησε με συνέπεια αιώνες πριν η κοινωνία το ονομάσει, το κατανοήσει ή το αποδεχθεί.

Ο Βιγκανισμός σήμερα ως στάση ζωής

ΠΗΓΕΣ:

•  J J O’Connor, E F Robertson. (1999). Pythagoras of Samos. Mactutor. Ανακτήθηκε από: https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Pythagoras/ (Τελευταία πρόσβαση στις 7/9/ 2025)
• N Morgan. (20250. Vegeterianism. Ανακτήθηκε από: https://www.britannica.com/topic/vegetarianism/Modern-developments (Τελευταία πρόσβαση στις 7/9/ 2025)