Ζούμε στην εποχή της πληροφορίας. Κάθε απάντηση είναι ένα «γκουγκλάρισμα» μακριά, κάθε άποψη έχει χιλιάδες υποστηρικτές και άλλους τόσους αντιπάλους. Μέσα σε αυτόν τον καταιγισμό γνώσης, εμφανίστηκε μια ιδιαίτερη ψυχολογική φιγούρα: ο νέος ξερόλας. Όχι εκείνος ο παλιομοδίτης που διόρθωνε τα πάντα, αλλά ο σημερινός — νεότερος, πιο «ψαγμένος», γεμάτος αυτοπεποίθηση και σχεδόν αδυναμία να πει τη φράση «δεν ξέρω».
Η ψυχολογική βάση του φαινομένου είναι πολύ πιο βαθιά απ’ όσο φαίνεται. Ο «ξερολισμός» δεν είναι τόσο θέμα αλαζονείας, όσο ανάγκης για έλεγχο. Οι νέοι μεγαλώνουν σε έναν κόσμο που αλλάζει με ταχύτητα που προκαλεί άγχος. Η αβεβαιότητα για το μέλλον, η πίεση να αποδείξεις ότι αξίζεις, η ανάγκη να μη φανείς «άσχετος» μέσα στον καταιγισμό των πληροφοριών — όλα αυτά δημιουργούν ένα ψυχολογικό υπόστρωμα που οδηγεί στη στάση «τα ξέρω όλα».
Η επιφανειακή γνώση γίνεται μηχανισμός επίθεσης. Ο ξερόλας νέος δεν αποδέχεται το αίσθημα της άγνοιας, γιατί το μεταφράζει ως αδυναμία. Αντί να ρωτήσει, δηλώνει… Αντί να ακούσει, εξηγεί… Αντί να μπει στη συζήτηση με περιέργεια, μπαίνει με “γνώση”… Το αποτέλεσμα; Ένα είδος κοινωνικού μασκαρέματος όπου η ανασφάλεια αντικαθιστά την ουσιαστική γνώση…
Κάτω από αυτή τη συμπεριφορά κρύβεται συχνά χαμηλή αυτοεκτίμηση. Ο ξερόλας φοβάται μήπως φανεί «λίγος», οπότε καταφεύγει στην επίδειξη γνώσης με αλαζονεία. Είναι μια ασυνείδητη στρατηγική επιβολής «αν ξέρω πολλά, θα με σεβαστούν». Όμως η γνώση χωρίς ταπεινότητα γίνεται θόρυβος. Δεν εμπνέει, κουράζει. Δεν πείθει, προδίδει την ανασφάλεια.
Η ψυχολογία εξηγεί το φαινόμενο μέσα από τον λεγόμενο Dunning-Kruger effect: όσο λιγότερα γνωρίζουμε για ένα θέμα, τόσο περισσότερο πιστεύουμε ότι το κατέχουμε. Οι νέοι, βυθισμένοι σε μια θάλασσα πληροφοριών χωρίς καθοδήγηση, συχνά νομίζουν πως «γνωρίζουν» επειδή ειδαν κάτι σε ένα TikTok ή ένα άρθρο. Στην πραγματικότητα, όμως, η γνώση χωρίς βάθος είναι απλώς επιφανειακή βεβαιότητα.
Ο δρόμος προς την ωριμότητα περνά από την παραδοχή του «δεν ξέρω». Είναι η στιγμή που η επίγνωση δίνει τη θέση της στην ταπεινότητα. Ο πραγματικά ώριμος νους δεν επιδεικνύει, αλλά εξερευνά. Δεν επιβάλλεται, αλλά μαθαίνει. Και ίσως αυτό να είναι το επόμενο βήμα αυτής της γενιάς : να μάθει πως η αμφιβολία δεν είναι αδυναμία, αλλά η πιο ώριμη μορφή σκέψης…
Πηγή:Κατανόηση του φαινομένου Dunning-Kruger: πληροφορίες για την προκατάληψη https://mindthegraph.com/blog/el/dunning-kruger-effect/
Η αβάσταχτη ελαφρότητα του ξερόλα https://www.google.com/amp/s/www.capital.gr/me-apopsi/3926631/i-abastaxti-elafrotita-tou-xerola/%3famp=true
