Ο αγαπημένος μας Μάρτιν Σκορσέζε μοιράζεται μαζί μας 12 ταινίες που αποκαλύπτουν τις επιρροές, τις εμμονές και το γούστο ενός αληθινού μετρ της έβδομης τέχνης.
Οι προτάσεις ταινιών από τους αγαπημένους σου σκηνοθέτες, είναι ένας πολύ γόνιμος και ενδιαφέρων τρόπος να ανακαλύψεις ταινίες που δύσκολα θα έφταναν από μόνες τους στο ραντάρ σου. Τι πιο σύνηθες, άλλωστε, οι μεγάλοι δημιουργοί του σινεμά να διαθέτουν διευρυμένα και πλούσια κινηματογραφικά γούστα! Τα μοτίβα και οι καλλιτεχνικές τους ανησυχίες κάπου έχουν τις ρίζες τους – σε άλλες ταινίες που τους σημάδεψαν ως σινεφίλ και διαμόρφωσαν τελικά το έργο τους.
Σε αυτό το άρθρο θα μιλήσουμε για τις ταινίες που προτείνει συχνότερα ο – κατά πολλούς σπουδαιότερος σκηνοθέτης του νεότερου αμερικανικού σινεμά – Μάρτιν Σκορσέζε. Ένας σκηνοθέτης που έχει προσφέρει πολλά στο σινεμά, τόσο με το δημιουργικό του έργο όσο και με την πρωτοβουλία του The Film Foundation, σώζωντας από ολοκληρωτική εξαφάνιση πολλές indie ταινίες – μερικές από τις οποίες είναι διαθέσιμες στο Cinobo.
1. Paisan (1946)
Ο Roberto Rossellini (παρών σχεδόν σε κάθε αντίστοιχη λίστα με προτάσεις ταινιών, από σπουδαίους κινηματογραφιστές) επιστρέφει με συνέπεια και τόλμη στο όραμα του ιταλικού νεορεαλισμού, σκηνοθετώντας ένα από τα πιο χαρακτηριστικά του έργα. Το Paisan συνεχίζει την εξερεύνηση της μεταπολεμικής Ιταλίας μέσα από μια επεισοδιακή δομή, όπου διαφορετικοί τόποι και άνθρωποι αποτυπώνουν τις πολλαπλές όψεις της σύγκρουσης και της συνύπαρξης. Το άμεσο, σχεδόν ντοκιμαντερίστικο ύφος προσδίδει στην ταινία μια σπάνια αίσθηση αλήθειας και ιστορικής εγγύτητας.
Σύνοψη: Έξι ιστορίες εκτυλίσσονται σε διαφορετικές περιοχές, από τη Σικελία έως τη βόρεια κοιλάδα του Πάδου. Σε διάστημα δεκαοκτώ μηνών, κατά την προέλαση προς τον Βορρά στο πλαίσιο της Ιταλικής Εκστρατείας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, Αμερικανοί στρατιωτικοί αλληλεπιδρούν με Ιταλούς ντόπιους, την ώρα που οι γερμανικές δυνάμεις υποχωρούν.
Σκηνοθεσία: Roberto Rosselinni
Πρωταγωνιστούν: Carmela Sazio, Robert Van Loon, Dots M. Johnson, Alfonsino Bovino, Maria Michi, Gar Moore, Harriet White, Renzo Avanzo, Bill Tubbs, Father Vincenzo Carrella, Captain Owen Jones, Sergeant Elmer Feldman, Dale Edmonds, Achille Siviero, Roberto Van Loel
Κριτικές: IMDb (7.6/10), Letterboxd (3.9/5), Rotten Tomatoes (100%)
2. Red Shoes (1948)
Το δημιουργικό δίδυμο των Powell και Pressburger παραδίδει ένα από τα πιο εκθαμβωτικά και επιδραστικά έργα του βρετανικού σινεμά. Το The Red Shoes είναι ένας ύμνος στην τέχνη και την απόλυτη αφοσίωση που αυτή απαιτεί, σκηνοθετημένος με απαράμιλλη εικαστική φαντασία. Η εκρηκτική χρήση του χρώματος, η θεατρικότητα και η τολμηρή σύνθεση εικόνας και μουσικής μετατρέπουν την ταινία σε μια εμπειρία καθαρού κινηματογραφικού πάθους.
Σύνοψη: Μια νεαρή, ανερχόμενη μπαλαρίνα ερωτεύεται έναν ιδιοφυή συνθέτη, όμως ο ζηλόφθονος διευθυντής της ομάδας μπαλέτου καταστρώνει σχέδιο για να τους χωρίσει.
Σκηνοθεσία: Michael Powel και Emeric Pressburger
Πρωταγωνιστούν: Moira Shearer, Anton Walbrook, Marius Goring
Κριτικές: IMDb (8.1/10), Letterboxd (4.4/5), Rotten Tomatoes (98%)
3. The River (1951)
Ο Jean Renoir, στην περίοδο της εξορίας του από την Ευρώπη, στρέφεται προς την Ινδία για να δημιουργήσει ένα από τα πιο ήσυχα και στοχαστικά έργα του. Το The River σηματοδοτεί τη μετάβασή του στο έγχρωμο σινεμά, το οποίο χρησιμοποιεί με διακριτική ευαισθησία, μετατρέποντας το φυσικό τοπίο σε οργανικό μέρος της αφήγησης. Με ανθρωπιστική ματιά και ρυθμό σχεδόν διαλογιστικό, η ταινία λειτουργεί ως στοχασμός πάνω στην ενηλικίωση, την απώλεια και τη ροή της ζωής.
Σύνοψη: Βασισμένη στο μυθιστόρημα της Rumer Godden, η ταινία παρουσιάζει την ενηλικίωση τριών νεαρών γυναικών δίπλα στον ποταμό της Βεγγάλης, του οποίου η αμετάβλητη ροή συνοδεύει την καθημερινή τους ζωή. Με τη διακριτική ματιά του Jean Renoir, το The River συνδέει τα παροδικά συναισθήματα με τη διαχρονική συνέχεια της ζωής.
Σκηνοθεσία: Jean Renoir
Πρωταγωνιστούν: Nora Swinburne, Esmond Knight, Adrienne Corri, Patricia Walter, Arthur Shields, Thomas Breen
Κριτικές: IMDb (7,4/10), Letterboxd (3.8/5), Rotten Tomatoes (92%)
4. Ugetsu (1953)
Ο Kenji Mizoguchi, ένας από τους μεγάλους ανθρωπιστές του ιαπωνικού σινεμά, υπογράφει εδώ ένα από τα πιο ποιητικά και στοιχειωτικά έργα του. Σε μια περίοδο όπου η χώρα προσπαθεί να επουλώσει τα τραύματα του πολέμου, ο σκηνοθέτης συνδυάζει τον ιστορικό ρεαλισμό με το υπερφυσικό, δημιουργώντας ένα φιλμ απαράμιλλης αισθητικής χάρης. Με ρευστές κινήσεις κάμερας και μια αίσθηση διαρκούς μελαγχολίας, το Ugetsu εστιάζει πάνω στην ανθρώπινη ματαιοδοξία και την ηθική τύφλωση.
Σύνοψη: Στην Ιαπωνία του 16ου αιώνα, οι χωρικοί Genjuro και Tobei πουλούν τα πήλινα σκεύη τους σε μια ομάδα στρατιωτών σε κοντινό χωριό, αψηφώντας την προειδοποίηση ενός τοπικού σοφού να μην επιδιώκουν κέρδος από τον πόλεμο. Η επιδίωξη του Genjuro για πλούτη και για τη μυστηριώδη Lady Wakasa, καθώς και η φιλοδοξία του Tobei να γίνει σαμουράι, απειλούν να καταστρέψουν τόσο τους ίδιους όσο και τις συζύγους τους, Miyagi και Ohama.
Σκηνοθεσία: Kenji Mizoguchi
Πρωταγωνιστούν: Masayuki Mori, Sakae Ozawa
Κριτικές: IMDb (8.1/10), Letterboxd (4.3/5), Rotten Tomatoes (100%)
5. Contempt (1963)
Στο απόγειο της δημιουργικής του δύναμης, ο Jean-Luc Godard παραδίδει ένα από τα πιο εμβληματικά και προσωπικά του έργα. Το Contempt είναι ταυτόχρονα ένα σχόλιο για την κρίση της επικοινωνίας, για τον έρωτα που φθείρεται και για το ίδιο το σινεμά ως βιομηχανία και τέχνη. Με αυστηρή γεωμετρία στο κάδρο, έντονη χρήση του χρώματος και μια αποστασιοποιημένη ματιά, η ταινία αποπνέει μια σχεδόν επώδυνη διαύγεια.
Σύνοψη: Ο Jeremy Prokosch, ένας αδαής παραγωγός του «καλλιτεχνικού» σινεμά, εκφράζει τη δυσαρέσκειά του για τον σκηνοθέτη που έχει προσλάβει. Συγκεκριμένα, όταν συνειδητοποιεί ότι ο θρυλικός Fritz Lang, που ανέθεσε τη σκηνοθεσία της μεταφοράς της Οδύσσειας, δημιουργεί μια ταινία που φαίνεται καταδικασμένη να αποτύχει στο box office, προσλαμβάνει έναν νέο σεναριογράφο για να «δώσει ενέργεια» στο σενάριο. Ωστόσο, η εργασία αυτή αναμειγνύεται με προσωπικά ζητήματα, δημιουργώντας ρήγμα στη ζωή του σεναριογράφου και της συζύγου του.
Σκηνοθεσία: Jean-Luc Godard
Πρωταγωνιστούν: Michel Piccoli, Brigitte Bardot
Κριτικές: IMDb (7.4/10), Letterboxd (3.8/5), Rotten Tomatoes (92%)
6. Ashes and Diamonds (1958)
Ο Andrzej Wajda, βασική μορφή της πολωνικής σχολής, δημιουργεί ένα έργο-σύμβολο για μια χώρα σε μεταίχμιο. Το Ashes and Diamonds συλλαμβάνει με εντυπωσιακή ωριμότητα το ψυχολογικό βάρος μιας ιστορικής καμπής, μετατρέποντας την πολιτική αβεβαιότητα σε υπαρξιακή ένταση. Η εμβληματική εικονοποιία και η εσωτερική σύγκρουση των χαρακτήρων καθιστούν την ταινία διαχρονική.
Σύνοψη: O Maciek, ένας νεαρός μαχητής των αντιστασιακών δυνάμεων, λαμβάνει εντολή να δολοφονήσει τον Szczuka, έναν κομμουνιστή ηγέτη Πολωνικής περιφέρειας, την τελευταία ημέρα του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Αν και στο παρελθόν δεν τον δυσκόλευε η ιδέα του φόνου, ο Szczuka υπήρξε συμπολεμιστής του στον πόλεμο κατά του φασισμού. Έτσι ο Maciek καλείται τώρα να αποφασίσει αν θα υπακούσει στις εντολές των ανωτέρων του ή στη συνείδησή του.
Σκηνοθεσία: Andrzei Wajda
Πρωταγωνιστούν: Zbigniew Cybulski, Waclaw Zastrzezynsky
Κριτικές: IMDb (7.7/10), Letterboxd (4.1/5), Rotten Tomatoes (96%)
7. L’Avventura (1960)
Ο Σκορσέζε συνεχίζει τη λίστα με τις αγαπημένες του ταινίες με το L’Avventura. Ο Michelangelo Antonioni σπάει συνειδητά τους αφηγηματικούς κανόνες του κλασικού σινεμά και εγκαινιάζει έναν νέο κινηματογραφικό λόγο. Αντί για δράση, προκρίνει την απουσία και αντί για βεβαιότητες, τη συναισθηματική ασάφεια. Η ταινία γίνεται έτσι ένα τολμηρό πορτρέτο της αστικής αποξένωσης, όπου ο χώρος και η σιωπή αποκτούν ισάξια σημασία με τους ανθρώπους.
Σύνοψη: Μία ομάδα πλούσιων Ιταλών ξεκινά για μια κρουαζιέρα με γιοτ προς ένα έρημο ηφαιστειακό νησί στη Μεσόγειο. Όταν έρχεται η ώρα να φύγουν, ανακαλύπτουν ότι η Anna (μέλος του γκρουπ) έχει εξαφανιστεί. Ο συντροφός της, ο Sandro, και η φίλη της, η Claudia, προσπαθούν μάταια να την εντοπίσουν. Καθώς η αναζήτηση συνεχίζεται χωρίς αποτέλεσμα, γεννιέται μία απροσδόκητη έλξη ανάμεσα στην Claudia και τον Sandro. Σταδιακά οι δύο τους γίνονται εραστές και μοιάζει να ξεχνούν την εξαφανισμένη Anna.
Σκηνοθεσία: Michelangelo Antonioni
Πρωταγωνιστούν: Monica Vitti, Léa Massari, Gabriele Ferzetti
Κριτικές: IMDb (7.7/10), Letterboxd (4.1/5), Rotten Tomatoes (94%)
8. The Leopard (1963)
Ο Luchino Visconti συνδυάζει το προσωπικό του αριστοκρατικό βλέμμα με μια βαθιά πολιτική συνείδηση, σκηνοθετώντας ένα από τα πιο επιβλητικά ιστορικά φιλμ του ευρωπαϊκού σινεμά. Το The Leopard είναι μια ελεγεία για το τέλος ενός κόσμου, αποτυπωμένη με απαράμιλλη πολυτέλεια και λεπτομέρεια. Πίσω από το μεγαλείο της εικόνας, κρύβεται η αναπόφευκτη φθορά.
Σύνοψη: Την δεκαετία του 1860, μία αριστοκρατία σε παρακμή αγωνίζεται να επιβιώσει στη Σικελία. Στη ταινία παρακολουθούμε την πτώση του οίκου του πρίγκιπα της Salina και την άνοδο του πλούσιου πρώην αγρότη Don Calogero Sedara, που φέρνει αναταραχές στις απολύτως ιεραρχικές σχέσεις της τότε κοινωνίας.
Σκηνοθεσία: Luchino Visconti
Πρωταγωνιστούν: Burt Lancaster, Alain Delon, Claudia Cardinale
Κριτικές: IMDb (7.9/10), Letterboxd (4.1/5), Rotten Tomatoes (98%)
9. 8 ½ (1963)
Στο 8½, ο Federico Fellini μετατρέπει τη δημιουργική κρίση σε καθαρό κινηματογράφο. Αυτοβιογραφικό χωρίς να είναι εξομολογητικό, το φιλμ λειτουργεί σαν ένα λαβυρινθώδες ταξίδι στη μνήμη, τη φαντασία και την επιθυμία. Με ελευθερία στη φόρμα και αστείρευτη ευρηματικότητα, ο Fellini επαναπροσδιορίζει το τι μπορεί να είναι μια κινηματογραφική αφήγηση.
Σύνοψη: Ο Γκουίντο, ένας επιτυχημένος σκηνοθέτης, προσπαθεί να ξεκουραστεί μετά τη μεγάλη του επιτυχία, αλλά δεν βρίσκει ησυχία, καθώς συνεργάτες από το παρελθόν τον πολιορκούν ζητώντας νέα δουλειά. Ανίκανος να συλλάβει μια καινούργια ιδέα, παλεύει με τη συνείδησή του και καταφεύγει στις αναμνήσεις της ζωής του και των γυναικών που αγάπησε και εγκατέλειψε.
Σκηνοθεσία: Frederico Felini
Πρωταγωνιστούν: Marcello Mastroianni, Anouk Aimée, Claudia Cardinale
Κριτικές: IMDb (8.0/10), Letterboxd (4.3/5), Rotten Tomatoes (97%)
10. Ali: Fear Eats the Soul (1974)
Ο Rainer Werner Fassbinder, με τη χαρακτηριστική του λιτότητα και ακρίβεια, σκηνοθετεί ένα από τα πιο τρυφερά και πολιτικά φορτισμένα έργα του. Εμπνευσμένος από το μελόδραμα του Douglas Sirk, χρησιμοποιεί την απλότητα της φόρμας για να αναδείξει τον κοινωνικό αποκλεισμό και τη συναισθηματική βία. Το αποτέλεσμα είναι ένα φιλμ απολύτως ανθρώπινο, που συγκινεί χωρίς να εκβιάζει το συναίσθημα.
Σύνοψη: Μια μοναχική χήρα γνωρίζει έναν πολύ νεότερό της Μαροκινό εργάτη ένα μπαρ, στη διάρκεια μιας καταιγίδας. Ανάμεσά τους γεννιέται ένας απρόσμενος έρωτας, που προκαλεί σοκ στις οικογένειες, τους συναδέλφους και τον κοινωνικό τους περίγυρο.
Σκηνοθεσία: Rainer Werner Fassbinder
Πρωταγωνιστούν: Brigitte Mira, El Hedi ben Salem (Ο οποίος ήταν και ο σύντροφος του Fassbinder εκείνη τη περίοδο)
Κριτικές: IMDb (8.0/10), Letterboxd (4.2/5), Rotten Tomatoes (100%)
11. Last Year at Marienbad (1961)
Ο Alain Resnais υπογράφει ένα από τα πιο αινιγματικά και επιδραστικά φιλμ της κινηματογραφικής ιστορίας. Το Last Year at Marienbad απορρίπτει τη γραμμική αφήγηση και λειτουργεί σαν ένας μηχανισμός μνήμης και επανάληψης. Με αυστηρή αρχιτεκτονική, υπνωτικό ρυθμό και απόλυτο έλεγχο της φόρμας, η ταινία παραμένει μια εμπειρία ανοιχτή σε πολλαπλές αναγνώσεις.
Σύνοψη: Κατά τη διάρκεια μιας κοσμικής συγκέντρωσης σε ένα σαββατοκύριακο, ένας άνδρας επιμένει ότι είχε γνωρίσει μια γυναίκα στον ίδιο χώρο έναν χρόνο πριν και ότι είχαν περάσει μαζί χρόνο (ίσως και να είχαν δώσει μια υπόσχεση). Εκείνη, ωστόσο, δεν θυμάται απολύτως τίποτα και απορρίπτει με βεβαιότητα την αφήγησή του, θεωρώντας τη αποκύημα της φαντασίας του. Καθώς όμως ο άνδρας ανακαλεί με ολοένα μεγαλύτερη ακρίβεια και επιμονή λεπτομέρειες της υποτιθέμενης συνάντησής τους, η βεβαιότητά της αρχίζει να κλονίζεται. Το ερώτημα παραμένει ανοιχτό: συναντήθηκαν πράγματι ή πρόκειται για ένα παιχνίδι μνήμης, επιθυμίας και ψευδαίσθησης;
Σκηνοθεσία: Alain Resnais
Πρωταγωνιστούν: Giorgio Albertazzi, Delphine Seyrig, Sacha Pitoeff
Κριτικές: IMDb (7.6/10), Letterboxd (4.1/5), Rotten Tomatoes (93%)
12. High and Low (1963)
Ο Akira Kurosawa αποδεικνύει για ακόμη μία φορά τη δεξιοτεχνία του στη σύνθεση και τη σκηνοθετική οικονομία. Το High and Low ξεκινά ως ένα υπόδειγμα αγωνίας, για να εξελιχθεί σε αιχμηρό κοινωνικό σχόλιο πάνω στις ταξικές ανισότητες. Με αυστηρό οπτικό σχεδιασμό και αμείωτη ένταση, η ταινία αποτελεί ένα από τα πιο ολοκληρωμένα δείγματα του ώριμου έργου του.
Σύνοψη: Ένας πλούσιος επιχειρηματίας πληροφορείται ότι ο γιος του έχει απαχθεί και πως πρέπει να καταβάλει ένα τεράστιο ποσό για να επιστραφεί σώος. Σύντομα αποκαλύπτεται ότι ο γιος του είναι ασφαλής στο σπίτι: ο απαγωγέας πήρε κατά λάθος τον γιο του σοφέρ του. Εκείνος, όμως, επιμένει πως αυτό δεν αλλάζει τίποτα – ή θα πληρωθούν τα λύτρα ή το παιδί θα πεθάνει. Ο επιχειρηματίας βρίσκεται έτσι μπροστά σε ένα ψυχοφθόρο ηθικό δίλημμα, καθώς χρειάζεται απεγνωσμένα τα χρήματα για να ολοκληρώσει μια κρίσιμη επιχειρηματική συμφωνία.
Σκηνοθεσία: Akira Kurosawa
Πρωταγωνιστούν: Toshiro Mifune, Yutaka Sada, Tatsuya Nakadai
Κριτικές: IMDb (8.4/10), Letterboxd (4.6/5), Rotten Tomatoes (97%)
