Στεγάζεται στο ίδιο κτίριο εδώ και ογδόντα ολόκληρα χρόνια. Σαν ένας γέρικος πλάτανος έχει «δει» γενιές να υποδέχονται η μια την άλλη, καθώς η ιστορία δημιουργείται και επαναλαμβάνεται. Στα ενενήντα χρόνια λειτουργίας της η Τράπεζα της Ελλάδος έχει αντιμετωπίσει διαφορετικές πολιτικές, κυβερνήσεις, πολέμους, μείζονες κρίσεις και καταστροφές με την τελευταία να διαδραματίζεται τα τελευταία εννιά χρόνια και να συνεχίζει. Ακόμη όμως είναι εκεί καθώς η Τράπεζα της Ελλάδος δεν έπαψε ποτέ να τροφοδοτεί την δική της ιστορία και την οικονομική ιστορία της χώρας αποτελώντας ένα ξεχωριστό κεφάλαιο.
1927: Η ίδρυση
Η ελληνική κυβέρνηση προσπαθώντας να αντιμετωπίσει τα σοβαρά οικονομικά και δημοσιονομικά προβλήματα της εποχής απευθύνεται στην Κοινωνία των Εθνών κάνοντας αίτημα για παροχή πρόσθετου δανείου. Το αίτημα αυτό στάθηκε η αφορμή ώστε να τεθεί το ζήτημα δημιουργίας μιας κεντρικής κρατικής τράπεζας που θα αναλάμβανε την έκδοση χαρτονομίσματος, την διαχείριση των χρεών και την ομοιόμορφη εφαρμογή της οικονομικής πολιτικής της Κυβέρνησης.
Μέχρι τότε η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος η μεγαλύτερη εμπορική τράπεζα της χώρας την εποχή εκείνη ασκούσε τις λειτουργίες μιας κεντρικής τράπεζας . Από την ίδρυση της το 1841 είχε αποκτήσει βαθμιαία μονοπώλιο επί του εκδοτικού προνομίου για αυτό το λόγο οι εκπρόσωποι της αντέδρασαν σθεναρά στη δημιουργία μιας κεντρικής κρατικής τράπεζας. Παρόλα αυτά με τη προώθηση ξένων συμβούλων και την συμβολή του Εµµανουήλ Τσουδερού, εν ακολουθία του Πρωτοκόλλου της Γενεύης της 15ης Σεπτεμβρίου 1927 ιδρύεται η Τράπεζα της Ελλάδος,
Το Πρωτόκολλο της Γενεύης μάλιστα καθόρισε το περιεχόμενο της δραχμής σε χρυσό και όρισε ότι η δραχμή θα ακολουθούσε τον Κανόνα Χρυσού-Συναλλάγματος. Πρωτεύον καθήκον της Τράπεζας της Ελλάδος βάσει Καταστατικού Θα αποτελούσε η εξασφάλιση της σταθερότητας της αξίας των γραμματίων της ως προς το χρυσό. Στη νέα, κεντρική τράπεζα μεταβιβάστηκαν από την Εθνική Τράπεζα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού δηλαδή ομόλογα και καταθέσεις του Δημοσίου.
1928: Λειτουργία Τραπέζης Ελλάδος
Τον Μάιο του 1928 η Τράπεζα της Ελλάδος ξεκινά τη μακροχρόνια λειτουργία της. Με προσωπικό μόλις 500 ατόμων προσφέρει υπηρεσίες μέσω των υποκαταστημάτων και πρακτορείων της σε όλη την Ελλάδα. Οι αρχικές αυτές υπηρεσίες αφορούν κυρίως την τροφοδότηση των τοπικών αγορών σε χαρτονόμισμα και τη διενέργεια πληρωμών και εισπράξεων εκ μέρους του Δημοσίου. Στις 4 Απριλίου 1938 η έδρα της Τράπεζας της Ελλάδος μεταφέρεται στη μέχρι τώρα θέση της Ελευθερίου Βενιζέλου 21, Αθήνα.
Η ιστορία μέχρι την ανέγερση του κεντρικού κτιρίου
Στη αρχή της λειτουργίας της, η Τράπεζα της Ελλάδος λειτουργούσε με υποκαταστήματα. Ήδη όμως από το 1929 είχε διεξαχθεί διαγωνισμός για τη δημιουργία προσχεδίων έχοντας προηγηθεί η αγορά κατάλληλων οικοπέδων. Η Εθνική Τράπεζα,όμως, για ακόμα μια φορά προσπάθησε να παρεμποδίσει την Τράπεζα της Ελλάδος να έχει δικό της ιδιόκτητο κτίριο. Τόσο πολιτικοί όσο και οικονομικοί κύκλοι ζητούσαν συγχώνευση της Εθνικής και της Τράπεζας Ελλάδος. Παρά τις πολιτικές πιέσεις ι η τελετή θεμελιώσεως του κτιρίου επισπεύσθηκε, και έγινε στις 20 Νοεμβρίου του 1933. Είχαν ήδη προηγηθεί το Μάιο του ίδιου έτους τα εγκαίνια του μεγάρου της Τραπέζης στη Θεσσαλονίκη, όπως και του κτιρίου του υποκαταστήματος στον Πειραιά στις 12 Ιουνίου 1933. Τελικά το 1938 μετά από μια δεκαετία από την ίδρυση της Τράπεζας της Ελλάδος έγιναν τα εγκαίνια του επιβλητικού κεντρικού κτιρίου της.
Τα επιτεύγματα και η κρίση
Γυρίζοντας στο 1928 την εποχή που η Τράπεζα της Ελλάδος άρχισε να λειτουργεί διαπιστώνονται αρκετές επιτυχίες της. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα πέτυχε ισοτιμία της δραχμής με ξένα νομίσματα στηρίζοντας την έκδοση χαρτονομίσματος στα αποθέματα της σε χρυσό και συνάλλαγμα. Κατά αυτόν τον τρόπο εξασφαλίστηκε η μετατροπή του εθνικού νομίσματος σε χρυσό. Με αυτές τις επιτυχίες οδήγησε τη χώρα σε μια περίοδο ευμάρειας των δημοσίων οικονομικών. Η πιστοληπτική ικανότητα του κράτους βελτιώθηκε,η εισροή συναλλάγματος ενισχύθηκε και οι επενδύσεις άνθισαν. Η διαμόρφωση μιας τέτοιας κατάστασης είναι που επέτρεψε στην κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου (1928-1932) μια πιο αποφασιστική πολιτική “ρότα” με δυναμικές πολιτικές, οικονομικές και θεσμικές πρωτοβουλίες. Το 1932,όμως, η κρίση ήρθε αναπόφευκτα ως μετασεισμός της κρίσης που ξεκίνησε στη Νέα Υόρκη το 1929.
Η Τράπεζα της Ελλάδος έχοντας κρίσιμο ρόλο στην πολιτική και οικονομική ιστορία της χώρας αντικατοπτρίζει ένα κεφάλαιο της ιστορίας της Ελλάδος που συνεχίζει να γράφεται. Αν είχε φωνή τόσο η ίδια η Τράπεζα όσο και το κεντρικό της κτίριο θα προσέφερε συμβουλές και παρηγοριά στους σύγχρονους Έλληνες που ακόμα παλεύουν με την κρίση. Όσο ζοφερά κι αν είναι και φαίνονται τα πράγματα αν κοιτάξουμε στο παρελθόν και την ιστορία μας θα διδαχθούμε από τα λάθη και θα λάβουμε ελπίδα. Η Τράπεζα της Ελλάδος λοιπόν με την ιστορία της ίσως έχει να προσφέρει πολλά παραπάνω από σκόρπιες πληροφορίες και γεγονότα άγνωστα σε πολλούς.
Πηγές:
- https://www.bankofgreece.gr/BogEkdoseis/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%20%CF%84%CE%B7%CF%82%20%CE%A4%CF%81%CE%AC%CF%80%CE%B5%CE%B6%CE%B1%CF%82%20%CF%84%CE%B7%CF%82%20%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%BF%CF%82.pdf
- https://www.bankofgreece.gr/Pages/el/Bank/History/default.aspx
Σύνταξη κειμένου: Μάρω Σαμαρά
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
